Đau Nhức Từ Mông Xuống Bắp Chân

Đau nhức từ mông xuống bắp chân (trái – phải) thường xảy ra do chấn thương hoặc thoát vị đĩa đệm chèn ép dây thần kinh, đau thần kinh tọa. Tùy thuộc vào nguyên nhân, cơn đau có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng kèm theo cảm giác tê bì và châm chích ở chi dưới. Để điều trị, người bệnh cần dùng thuốc/ phẫu thuật kết hợp vật lý trị liệu theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Đau nhức từ mông xuống bắp chân là bị gì?

Đau nhức từ mông xuống bắp chân (trái – phải) là tình trạng đau nhức ở mông lan rộng xuống hông. Cơn đau thường âm ỉ kèm theo cảm giác châm chích và tê bì. Tình trạng này xảy ra khi dây thần kinh bị tổn thương do chấn thương hoặc bệnh lý, đặc biệt là dây thần kinh tọa.

Thông thường để điều trị, người bệnh được yêu cầu sử dụng thuốc, áp dụng biện pháp giảm nhẹ tại nhà kết hợp vật lý trị liệu. Đôi khi phẫu thuật có thể được chỉ định để giải quyết cơn đau và căn nguyên.

Nguyên nhân gây đau nhức từ mông xuống bắp chân

Đau nhức từ mông xuống bắp chân (trái – phải) thường xảy ra do một số nguyên nhân sau:

• Đau thần kinh tọa

Phần lớn các trường hợp đau nhức từ mông xuống bắp chân trái/ phải xảy ra do đau thần kinh tọa. Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài và dày nhất của cơ thể người. Chúng bắt đầu từ thắt lưng, ngang qua mông, xuống bắp chân và kết thúc ở bàn chân. Vì thế khi bị tổn thương, người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức nặng nề từ lưng và mông xuống chân. Đau kèm theo cảm giác tê bì và châm chích ở chi bị ảnh hưởng.

Đau do tổn thương dây thần kinh tọa thường nghiêm trọng hơn khi vận động, đi lại, lên xuống cầu thang và khom lưng. Đôi khi nhói lên như điện giật. Đau giảm nhẹ khi nghỉ ngơi.

• Thoái hóa cột sống thắt lưng

Thoái hóa cột sống thắt lưng là tình trạng hao mòn đĩa đệm và sụn khớp do quá trình lão hóa tự nhiên. Ở những vị trí hao mòn, các tế bào xương có mu hướng phát triển nhanh để bù đắp. Điều này khiến gai cột sống hình thành, chèn ép và làm tổn thương dây thần kinh tọa. Triệu chứng phổ biến nhất gồm tê bì, rối loạn cảm giác và đau nhức từ mông xuống bắp chân hoặc bàn chân. Ngay khi thấy xuất hiện các triệu chứng bất thường người bệnh nên chủ động thăm khám điều trị thoái hóa cốt sống lưng sớm, để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

• Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau nhức từ mông xuống bắp chân (trái – phải). Bệnh lý này thể hiện cho hiện tượng nhân nhầy thoát vị từ bao xơ nứt/ rách gây chèn ép và tổn thương dây thần kinh. Từ đó gây đau ở mông lan xuống bắp chân.

Bệnh thường xảy ra sau một chấn thương hoặc thoái hóa khiến đĩa đệm hư hỏng, bao xơ nứt/ rách tạo điều kiện cho nhân nhầy thoát khỏi vị trí ban đầu.

• Viêm khớp cùng chậu

Đau nhức từ mông xuống bắp chân do viêm khớp cùng chậu thường ít gặp hơn so với những bệnh lý nêu trên. Bệnh lý này thể hiện cho tình trạng nhiễm trùng và viêm tại khớp xương cùng (ở một hoặc cả hai bên).

Viêm khớp xương cùng chủ yếu gây đau ở mông và lưng dưới. Ở trường hợp nặng, cơn đau có thể lan rộng làm ảnh hưởng đến háng, bắp chân và bàn chân. Cơn đau thường kèm theo biểu hiện co cứng khó vận động.

• Hội chứng cơ hình lê

Hội chứng cơ hình lê còn được gọi là hội chứng cơ tháp (Piriformis syndrome). Hội chứng này là một rối loạn thần kinh cơ do cơ hình lê (cơ dẹt, hình lê nằm cạnh bờ trên của khớp háng và nằm xiên ở mông) gặp vấn đề và chèn ép vào dây thần kinh tọa.

Các triệu chứng thường gặp của hội chứng cơ hình lê gồm đau nhức từ mông xuống bắp chân kèm theo tê và ngứa ran (do dây thần kinh tọa bị tổn thương), đau cơ ở mông, khó ngồi xuống hoặc đứng lên từ ghế.

• Chấn thương gân kheo

Cơ gân kheo là nhóm cơ nằm tại mặt sau của đùi. Chúng có tác dụng hỗ trợ thực hiện động tác gập gối. Tuy nhiên khi có chấn thương hoặc rèn luyện thể chất không đúng cách, cơ gân kheo sẽ bị căng cứng kèm theo đau nhức từ mông xuống đầu gối. Đôi khi cơn đau có thể lan rộng xuống bắp chân kèm theo cảm giác khó chịu và không thể linh hoạt trong các hoạt động.

• Chấn thương

Chấn thương trong lao động hoặc chơi thể thao có thể gây tổn thương dây thần kinh tọa và dẫn đến tình trạng đau nhức từ mông xuống bắp chân. Đối với những trường hợp nhẹ hơn, cơn đau có thể kèm theo sưng nhẹ và bầm tím do va đập, thường tự khỏi sau vài ngày mà không cần điều trị y tế.

Dấu hiệu đau nhức từ mông xuống bắp chân

Tùy thuộc vào nguyên nhân, đau nhức từ mông xuống bắp chân có các đặc điểm sau:

• Đau từ nhẹ đến nặng
• Đau âm ỉ kéo dài hoặc đau ngắt quãng, đôi khi nhói lên như điện giật
• Đau bắt đầu từ lưng dưới và mông lan rộng xuống bắp chân hoặc bàn chân
• Cơn đau kèm theo cảm giác ngứa ran, tê bì, châm chích do dây thần kinh tọa bị tổn thương
• Cơn đau có xu hướng giảm nhẹ khi xoa bóp và nghỉ ngơi
• Đau nặng hơn khi lên xuống cầu thang, đi lại, vận động, cúi xuống hoặc khom người

Một số dấu hiệu và triệu chứng khác:

• Bầm tím
• Khó đi lại
• Giảm khả năng vận động
• Rối loạn cảm giác
• Mất khả năng kiểm soát bàng quang và ruột (ở trường hợp nặng)

Đau nhức từ mông xuống bắp chân có nguy hiểm không?

Phần lớn các trường hợp đau nhức từ mông xuống bắp chân (trái – phải) phát sinh từ những nguyên nhân nghiêm trọng, cần được điều trị y tế càng sớm càng tốt. Nếu chủ quan, không sớm khám chữa bệnh, người bệnh có thể gặp một số vấn đề sau:

• Giảm hoặc mất khả năng vận động
• Teo cơ
• Yếu cơ
• Mất khả năng kiểm soát bàng quang và ruột
• Bại liệt

Những trường hợp bị đau do chấn thương nhẹ kèm theo bầm tím không cần điều trị y tế. Người bệnh có thể khắc phục tình trạng bằng một số biện pháp chăm sóc tại nhà. Cụ thể như chườm ấm, chườm lạnh, xoa bóp, nghỉ ngơi…

Chẩn đoán đau nhức từ mông xuống bắp chân

Để chẩn đoán nguyên nhân gây đau nhức từ mông xuống bắp chân và đánh giá mức độ nghiêm trọng, người bệnh sẽ được kiểm tra tiền sử chấn thương và bệnh lý kết hợp khám lâm sàng, mô tả triệu chứng.

Ngoài ra người bệnh sẽ được yêu cầu thực hiện thêm một số kỹ thuật cận lâm sàng nhằm tăng độ chính xác và xác định hướng điều trị. Cụ thể:

• Chụp X-quang
• Chụp cộng hưởng từ (MRI)
• Chụp cắt lớp vi tính (CT)
• Điện cơ đồ
• Xét nghiệm dẫn truyền thần kinh

Sau khi có kết quả chẩn đoán, người bệnh sẽ được hướng dẫn điều trị với các biện pháp phù hợp.

Điều trị đau nhức từ mông xuống bắp chân

Đối với những trường hợp nhẹ hoặc đau nhức từ mông xuống bắp chân do chấn thương, người bệnh có thể xử lý nhanh bằng các biện pháp chăm sóc tại nhà. Đối với những trường hợp nặng hơn, đau do bệnh, người bệnh nên dùng thuốc, vật lý trị liệu hoặc phẫu thuật để điều trị cơn đau và khắc phục căn nguyên.

1. Biện pháp giảm đau nhanh tại nhà

Để giảm đau nhức từ mông xuống bắp chân, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc và giảm đau nhanh tại nhà.

• Chườm lạnh

Nếu bị viêm khớp cùng chậu hoặc chấn thương, người bệnh nên áp dụng ngay biện pháp chườm lạnh để giảm đau, viêm và hạn chế bầm tím. Nhiệt độ thấp từ biện pháp này giúp co mạch, giảm tụ máu dưới da dẫn đến bầm tím. Đồng thời giảm sưng, viêm và xoa dịu cơn đau.

Để chườm lạnh, người bệnh sử dụng túi chườm hoặc khăn bôn bọc một vài viên đá lạnh và chườm lên vị trí đau nhức. Lặp lại mỗi 4 đến 6 giờ trong 3 ngày.

• Chườm ấm

Chườm ấm phù hợp với những bệnh nhân bị đau nhức từ mông xuống bắp chân do bệnh lý. Biện pháp này giúp xoa dịu nhanh cảm giác đau nhức, giảm viêm, kích thích tuần hoàn huyết và tăng khả năng chữa lành khớp xương tổn thương.

Ngoài ra nhiệt độ cao từ biện pháp này còn có tác dụng thư giãn khớp xương và dây thần kinh, giảm cứng lưng, cứng khớp khó chuyển động. Đồng thời tăng tính linh hoạt và duy trì khả năng vận động cho người bệnh.

Để chườm lạnh, người bệnh có thể sử dụng khăn ấm, túi chườm/ chai thủy tinh chứa nước ấm chườm và lăn đều từ mông xuống bắp chân. Thực hiện 4 lần/ ngày, mỗi lần 20 phút để cải thiện cơn đau.

• Tắm với nước ấm

Tắm nước ấm mỗi ngày 1 – 2 lần giúp cải thiện tâm trạng, thư giãn khớp xương, giảm cứng khớp và hỗ trợ giải nén dây thần kinh. Ngoài ra biện pháp này còn có tác dụng giãn mạch, giúp khí huyết lưu thông, giảm tê bì châm chích và cứng khớp. Từ đó tăng khả năng vận động linh hoạt cho người bệnh.

• Xoa bóp

Xoa bóp được đánh giá là biện pháp giảm đau nhanh và hiệu quả, phù hợp với người bị đau nhức từ mông xuống bắp chân do chấn thương/ bệnh lý. Bởi xoa bóp với lực và cường độ thích hợp có thể giúp đả thông kinh mạch, khí huyết lưu thông tốt, hỗ trợ giải nén dây thần kinh, tán huyết ứ, giảm tê bì và đau nhức.

Ngoài ra lực tác động từ các ngón và bàn tay còn giúp thư giãn cơ và các khớp xương, cải thiện tình trạng căng cơ, cứng khớp, tăng khả năng vận động và tính linh hoạt cho người bệnh. Vì thế người bệnh có thể xoa bóp mỗi ngày 2 lần để sớm khắc phục tình trạng.

Lưu ý khi xoa bóp:

• • Nên thoa tinh dầu thảo dược hoặc dầu nóng trước khi xoa bóp để tăng hiệu quả giảm đau.
  • Kết hợp giữa động tác day, ấn, nắn và bóp.
  • Xoa bóp từ thắt lưng và mông xuống chân. Xoa bóp từ bên này sang bên kia và ngược lại.
  • Thực hiện 15 phút mỗi lần.

• Nghỉ ngơi

Người bệnh được khuyên nghỉ ngơi, tránh đi lại nhiều và vận động nặng khi bị đau nhức. Bởi các khớp xương và dây thần kinh có thể được thư giãn khi nghỉ ngơi, cơ thể trở về trạng thái cân bằng và giảm đau nhức hiệu quả. Việc vận động không đúng cách có thể kích hoạt và tăng mức độ nghiêm trọng của cơn đau.

Tuy nhiên người bệnh cần tránh nằm lâu, không nằm nghiêng bên chân đau. Nên nằm ngửa/ nghiêng về chân không tổn thương, đi lại nhẹ nhàng khi cơn đau thuyên giảm. Điều này giúp tăng lưu thông máu và hạn chế cứng khớp.

2. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu thường được sử dụng kết hợp với thuốc hoặc dùng sau phẫu thuật để phục hồi chức năng. Phương pháp này có tác dụng giảm đau nhức từ mông xuống bắp chân, duy trì khả năng vận động và tính linh hoạt cho người bệnh.

Ngoài ra vật lý trị liệu còn có tác dụng hạn chế tình trạng tê bì và cứng khớp, giúp người bệnh phục hồi chức năng sau phẫu thuật. Đồng thời kích thích lưu thông máu và hạn chế đau nhức tái phát.

Tùy thuộc vào nguyên nhân, người bệnh có thể được hướng dẫn bài tập vật lý trị liệu, chiếu tia hồng ngoại, sử dụng nhiệt…

5. Phẫu thuật

Phẫu thuật điều trị đau nhức từ mông xuống bắp chân thường được xem xét và chỉ định khi:

• Dây thần kinh bị chèn ép nghiêm trọng, không thể giải nén bằng các phương pháp khác
• Đau nhức nghiêm trọng và kéo dài trên 12 tuần
• Thất bại khi điều trị bảo tồn
• Đĩa đệm hư hỏng nặng, không thể phục hồi
• Gai cột sống có kích thước lớn làm ảnh hưởng đến các mô mềm

Dựa vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân, người bệnh sẽ được mổ nội soi hoặc mổ hở. Sau phẫu thuật, người bệnh sẽ được yêu cầu vật lý trị liệu để phục hồi chức năng và ngăn ngừa tái phát.

Mặc dù mang đến hiệu quả điều trị cao nhưng phẫu thuật cần được cân nhắc trước khi áp dụng. Bởi phương pháp này tiềm ẩn nhiều rủi ro như nhiễm trùng, xuất huyết, xuất hiện cục máu đông…

Trên đây là thông tin chi tiết về tình trạng đau nhức từ mông xuống bắp chân (trái – phải) và cách điều trị. Bất cứ tình trạng đau nhức xương cơ khớp nào cũng có thể cảnh báo những dấu hiệu bệnh lý mà người bệnh có thể gặp phải. Vì vậy, khi có các biểu hiện này, người bệnh nên thăm khám để được bác sĩ tư vấn điều trị hiệu quả, tránh những biến chứng.