Tràn Dịch Khớp Gối Ở Trẻ Em
Tương tự như người lớn, bệnh tràn dịch khớp gối ở trẻ em có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Điển hình như chấn thương, viêm khớp, thừa cân béo phì, u khớp, viêm khớp dạng thấp trẻ em… Bệnh khiến trẻ thường xuyên có cảm giác đau nhức ở đầu gối kèm theo tê bì, khớp gối sưng to và nóng đỏ. Ngoài ra tràn dịch khớp gối còn khiến trẻ giảm khả năng vận động.
Tràn dịch khớp gối ở trẻ em là gì?
Tràn dịch khớp gối ở trẻ em là tình trạng tăng tiết dịch khớp bất thường xảy ra ở đầu gối. Lượng dịch tăng cao khiến khớp gối sưng to, nóng đỏ vùng da bên ngoài kèm theo đau nhức nghiêm trọng, hạn chế khả năng vận động của bệnh nhân. Thông thường, tràn dịch khớp gối chỉ xảy ra ở một bên đầu gối và không thể tự thuyên giảm.
Nguyên nhân gây tràn dịch khớp gối ở trẻ em
Tràn dịch khớp gối ở trẻ em có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân. Cụ thể:
- Chấn thương
Phần lớn các trường hợp bị tràn dịch khớp gối ở trẻ em đều do chấn thương. Bởi trong độ tuổi phát triển của trẻ, khớp gối chưa được hoàn thiện, ổ khớp còn lỏng lẻo, nhạy cảm và dễ bị chấn thương khi có va chạm. Khi chấn thương xảy ra, lượng dịch trong ổ khớp sẽ có xu hướng tăng tiết bất thường. Điều này khiến khớp sưng to, đau nhức và hạn chế khả năng vận động.
Một số chấn thương có thể khiến trẻ bị tràn dịch khớp gối gồm:
-
- Trật khớp
- Viêm hoặc đứt dây chằng
- Gãy xương…
- Viêm nhiễm
Viêm nhiễm khớp gối chính là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ bị tràn dịch khớp gối. Cụ thể khớp gối và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện khiến các yếu tố bên ngoài (vi khuẩn, nấm, virus…) dễ dàng tấn công vào ổ khớp và gây viêm.
Ngoài ra viêm nhiễm cũng có thể xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào vết thương hở, theo đường máu và đến khớp gối. Tình trạng này nếu không được thăm khám và điều trị đúng cách sẽ làm tăng nguy cơ tràn dịch khớp gối.
- Thừa cân béo phì
Thừa cân béo phì làm tăng áp lực lên khớp gối. Lâu ngày khớp gối suy yếu, dễ chấn thương và khiến bệnh tràn dịch khớp gối tiến triển. Ngoài ra áp lực từ trọng lượng còn tăng nguy cơ mài mòn sụn khớp. Lúc này hai đầu xương có xu hướng va vào nhau (đặc biệt là khi di chuyển), đồng thời kích thích sự tăng tiết bất thường của dịch khớp.
- Ảnh hưởng từ bệnh xương khớp
Tràn dịch khớp gối ở trẻ em là biến chứng thường gặp của những bệnh lý sau:
-
- Viêm khớp nhiễm khuẩn
- Viêm khớp dạng thấp trẻ em
- U khớp
- Viêm bao hoạt dịch…
Chính vì thế, nếu nhận thế trẻ mắc một trong những bệnh lý nêu trên, phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra, chẩn đoán và điều trị bệnh lý. Từ đó phòng ngừa tràn dịch khớp gối diễn ra và tiến triển.
Dấu hiệu nhận biết tràn dịch khớp gối ở trẻ em
Để nhận biết tràn dịch khớp gối ở trẻ em, phụ huynh có thể dựa vào một số dấu hiệu và triệu chứng được liệt kê dưới đây:
- Đầu gối sưng to
- Vùng da quanh đầu gối có biểu hiện nóng đỏ
- Thường xuyên tê mỏi chân
- Đau nhức nhiều ở khớp. Cơn đau có xu hướng lan rộng khi nhiệt độ thấp
- Đau nhiều hơn khi vận động. Nghỉ ngơi có thể làm dịu bớt cảm giác đau nhức
- Khó khăn khi duỗi hoặc gập khớp
- Hạn chế khả năng vận động
- Đi chậm chạp hoặc thay đổi dáng đi
- Khó ngủ và thường xuyên quấy khóc
- Sốt cao về đêm trong trường hợp tràn dịch khớp gối do nhiễm khuẩn
- Có thể xuất hiện những vết bầm tím ở mặt trước, hai bên và phía sau đầu gối.
Bệnh tràn dịch khớp gối ở trẻ em có nguy hiểm không?
Nếu sớm thăm khám và điều trị, tràn dịch khớp gối ở trẻ em có thể nhanh chóng thuyên giảm, ổ khớp được ổn định, người bệnh khôi phục khả năng di chuyển và vận động. Tuy nhiên việc chậm trễ trong quá trình điều trị hoặc điều trị không đúng cách có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng sau:
- Tổn thương khớp vĩnh viễn
- Yếu cơ
- Teo cơ
- Bại liệt
- Tăng nguy cơ thoái hóa khớp sớm…
Tràn dịch khớp gối ở trẻ em được chẩn đoán như thế nào?
Bệnh tràn dịch khớp gối ở trẻ em được chẩn đoán bằng cách kiểm tra triệu chứng lâm sàng và kiểm tra tổn thương thực thể thông qua cận lâm sàng.
1. Kiểm tra lâm sàng
Đầu tiên, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành sờ hoặc nắn đầu gối, yêu cầu trẻ mô tả triệu chứng và kiểm tra bệnh sử để góp phần chẩn đoán bệnh lý.
- Kiểm tra triệu chứng sưng và nóng đỏ khớp gối
- Kiểm tra và đánh giá mức độ nghiêm trọng của cơn đau
- Kiểm tra tình trạng tê bì và cứng khớp (nếu có)
- Kiểm tra dáng đi, đánh giá khả năng và phạm vi vận động của bệnh nhân
- Kiểm tra nhiệt độ (sốt) và một số biểu hiện toàn thân khác
- Kiểm tra tiền sử bản thân và gia đình.
2. Kiểm tra cận lâm sàng
Để chẩn đoán và xác định hướng điều trị hiệu quả, bệnh nhân sẽ được yêu cầu thực hiện một hoặc nhiều kỹ thuật dưới đây:
- Chụp X-quang: Thông thường sau kiểm tra lâm sàng, người bệnh sẽ được yêu cầu chụp X-quang để chẩn đoán xác định. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ chuyên khoa kiểm tra bất thường và mức độ tổn thương trong ổ khớp. Từ đó phân biệt tràn dịch khớp gối với u xương, gãy xương và nhiều bệnh xương khớp nghiêm trọng khác.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Bệnh nhân sẽ được yêu cầu chụp cộng hưởng từ với mục đích kiểm tra xương, ổ khớp và mô mềm xung quanh. Kỹ thuật này tạo ra hình ảnh chi tiết và rõ nét hơn X-quang. Từ đó sớm phát hiện bệnh lý, chẩn đoán căn nguyên gây bệnh và ra hướng điều trị thích hợp.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Chụp cắt lớp vi tính (CT) được chỉ định khi X-quang và MRI không đạt mục đích chẩn đoán hoặc tràn dịch khớp gối là biến chứng của những tổn thương nghiêm trọng.
- Siêu âm khớp: Siêu âm khớp giúp bác sĩ chuyên khoa xác định bất thường trong ổ khớp, đặc biệt là tình trạng tăng tiết dịch khớp bất thường.
- Phân tích dịch khớp: Người bệnh được chọc hút dịch khớp. Sau đó bệnh phẩm sẽ được đưa vào phòng thí nghiệm để tiến hành phân tích và chẩn đoán xác định.
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu được chỉ định khi có nghi ngờ tràn dịch khớp gối liên quan đến nhiễm khuẩn hoặc viêm khớp dạng thấp. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ chuyên khoa kiểm tra các yếu tố dạng thấp. Đồng thời tìm kiếm sự có mặt của các tác nhân gây bệnh trong máu.
3. Chẩn đoán phân biệt
Bệnh tràn dịch khớp gối ở trẻ em sẽ được chẩn đoán phân biệt với những bệnh lý và tình trạng sau:
- Gãy xương
- Viêm khớp gối
- Viêm khớp dạng thấp
- U xương
- Chấn thương thông thường…
Phương pháp điều trị tràn dịch khớp gối ở trẻ em
Bệnh tràn dịch khớp gối ở trẻ được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm:
1. Sử dụng thuốc chữa tràn dịch khớp gối ở trẻ em
Thông thường để giảm triệu chứng và kiểm soát tràn dịch khớp gối, bệnh nhi sẽ được hướng dẫn dùng thuốc với liều lượng thích hợp. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, bác sĩ chuyên khoa có thể kê đơn chứa các loại thuốc sau:
- Paracetamol
Nếu tràn dịch khớp gối xảy ra ở trẻ nhỏ, trẻ sẽ được hướng dẫn dùng Paracetamol trong thời gian đầu điều trị. Loại thuốc này giúp hạ sốt và giảm đau, phù hợp với những trẻ bị tràn dịch khớp gối dẫn đến đau nhẹ và sốt do nhiễm trùng.
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID)
Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) được chỉ định cho các trường hợp gồm: Tràn dịch khớp gối do viêm khớp; tràn dịch khớp gối gây đau từ nhẹ đến trung bình, có thể kèm theo viêm hoặc không; trẻ nhỏ không có đáp ứng tốt hoặc bị dị ứng với Paracetamol. Nhóm thuốc này có tác dụng chống viêm và giảm đau ở mức độ trung bình. Ngoài ra NSAID còn có khả năng làm dịu tình trạng sưng đỏ ở khớp.
- Thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh được chỉ định cho những trẻ nhỏ bị tràn dịch khớp gối do nhiễm trùng. Thuốc này có tác dụng loại bỏ căn nguyên gây viêm và tràn dịch khớp gối. Tuy nhiên thuốc kháng sinh không có tác dụng giảm đau nên cần điều trị phối hợp với Paracetamol hoặc các thuốc giảm đau khác. Ngoài ra thuốc kháng sinh có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng, nhất là khi dùng cho trẻ nhỏ. Vì thế phụ huynh cần cho trẻ dùng thuốc đúng với cách dùng, liều dùng và thời gian sử dụng.
- Corticosteroid
Corticosteroid có thể được dùng bằng đường uống hoặc đường tiêm cho những bệnh nhân bị viêm khớp và tràn dịch khớp gối không có đáp ứng tốt với các loại thuốc nêu trên. Thuốc này có tác dụng giảm viêm và giảm đau hiệu quả. Tuy nhiên Corticosteroid cần được dùng thận trọng cho trẻ nhỏ để hạn chế tác dụng phụ không mong muốn.
- Thuốc chống thấp khớp
Thuốc chống thấp khớp được chỉ định với mục đích hạn chế tổn thương ở ổ khớp, sụn và mô mềm bao quanh. Thuốc này có tác dụng làm giảm quá trình phá hủy sụn khớp, tăng khả năng chữa lành tổn thương. Ngoài ra thuốc chống thấp khớp còn có tác dụng chữa lành ổ khớp và tăng khả năng vận động của người bệnh.
Việc sử dụng thuốc có thể giúp trẻ sớm cải thiện tổn thương, giảm triệu chứng và kiểm soát tràn dịch khớp gối. Tuy nhiên những loại thuốc nêu trên đều có khả năng gây tác dụng phụ, đặc biệt là khi dùng cho trẻ nhỏ, uống thuốc dài ngày hoặc dùng với liều cao. Vì thế phụ huynh cần nghe theo hướng dẫn của bác sĩ để giúp trẻ điều trị hiệu quả và giảm rủi ro.
2. Biện pháp giảm đau tại nhà
Ngoài sử dụng thuốc, phụ huynh có thể giúp trẻ giảm đau với những biện pháp đơn giản dưới đây:
- Chườm ấm
Biện pháp chườm ấm có tác dụng giảm sưng, viêm và xoa dịu cảm giác đau nhức hiệu quả. Bên cạnh đó biện pháp này còn có tác dụng tăng lưu lượng máu, thư giãn ổ khớp và mô mềm. Đồng thời tăng khả năng chữa lành tổn thương, cải thiện chức năng vận động của người bệnh.
Để chườm nóng, người bệnh có thể sử dụng túi chườm, chai thủy tinh chứa nước ấm hoặc khăn ấm để chườm lên khớp gối. Nên thực hiện từ 3 – 4 lần mỗi ngày, 20 phút/ lần để tăng khả năng kiểm soát cơn đau.
- Chườm lạnh
Bên cạnh chườm nóng, người bệnh có thể áp dụng biện pháp chườm lạnh để cải thiện tình trạng. Biện pháp này có tác dụng giảm đau và gây tê tại khu vực tổn thương. Đồng thời giúp giảm viêm, cải thiện tình trạng sưng tấy và nóng đỏ khớp.
Để thực hiện biện pháp chườm lạnh, người bệnh dùng khăn bông mềm bọc một vài viên đá lạnh, sau đó áp chúng lên khu vực bị sưng, đau. Thực hiện từ 2 – 3 lần/ ngày, mỗi lần 15 phút để sớm cải thiện tình trạng.
- Xoa bóp
Để giảm đau nhức khớp gối, người bệnh có thể thoa một ít dầu nóng, sau đó nhẹ nhàng xoa bóp tại khu vực tổn thương. Biện pháp này có tác dụng đả thông kinh mạch, kích thích tuần hoàn máu, thư giãn khớp xương, dây chằng. mạch máu và các cơ xung quanh. Từ đó tăng khả năng vận động và chữa lành tổn thương khớp.
Ngoài ra xoa bóp đúng cách còn giúp người bệnh giảm đau hiệu quả, hạn chế tê bì, cứng khớp và giảm sưng đỏ khó chịu. Tuy nhiên nếu đột ngột đau nhói hoặc đau nhiều hơn khi xoa bóp, người bệnh nên nằm nghỉ ngơi và thử lại biện pháp xoa bóp vào ngày hôm sau.
Biện pháp xoa bóp nên được thực hiện từ 1 – 2 lần, mỗi lần 10 phút.
- Tắm với nước ấm
Thường xuyên tắm với nước ấm giúp người bệnh thư giãn tinh thần, thư giãn khớp xương, tăng lưu thông máu, giảm đau và hạn chế cứng khớp. Vì thế phụ huynh nên cho trẻ tắm với nước ấm mỗi ngày 1 lần để cải thiện các triệu chứng do tràn dịch khớp gối.
- Nghỉ ngơi
Nếu đột ngột đau nhói hoặc đau liên tục kéo dài, phụ huynh nên cho trẻ nằm nghỉ trong vài tiếng đồng hồ. Sau đó hướng dẫn trẻ đi lại và tập thể dục nhẹ nhàng. khi nghỉ ngơi áp lực lên đầu gối sẽ giảm, khớp xương và mô mềm được thư giảm. Từ đó giúp giảm đau hiệu quả.
Tuy nhiên phụ huynh cần tránh cho trẻ nằm yên từ 24 – 48 tiếng đồng hồ để hạn chế tình trạng cứng khớp và khiến cơn đau khởi phát.
- Duy trì thói quen vận động, ăn uống lành mạnh
Để tăng hiệu quả giảm đau và chữa tràn dịch khớp gối ở trẻ em, phụ huynh nên hướng dẫn trẻ duy trì thói quen vận động và ăn uống lành mạnh. Bởi thường xuyên đi lại, vận động nhẹ nhàng giúp kích thích lưu thông máu, tăng khả năng chữa lành tổn thương, giảm đau, hạn chế cứng khớp và sưng khớp tiến triển.
Đối với chế độ ăn uống, việc bổ sung đủ chất dinh dưỡng sẽ đảm bảo quá trình phát triển xương và ổn định ổ khớp của trẻ nhỏ. Bên cạnh đó, ăn uống lành mạnh và đủ chất còn làm tăng khả năng chữa lành tổn thương, giảm viêm, giảm đau nhức và hỗ trợ điều trị tràn dịch khớp gối.
Xem thêm:
3. Điều trị ngoại khoa
Điều trị ngoại khoa có thể được chỉ định trong điều trị tràn dịch khớp gối, đặc biệt là những trường hợp sau:
- Tràn dịch khớp gối khiến dịch khớp tích tụ, khớp gối sưng to trong thời gian dài.
- Thất bại khi điều trị bảo tồn.
- Tổn thương khớp nghiêm trọng khiến khả năng vận động của bệnh nhân bị hạn chế.
- Tăng nguy cơ teo cơ và bại liệt.
Tùy thuộc vào tình trạng, người bệnh sẽ được điều trị ngoại khoa với một trong hai phương pháp sau:
- Chọc hút dịch khớp: Hút toàn bộ chất lỏng dư thừa trong và xung quanh ổ khớp. Từ đó giảm cảm giác đau đớn, sưng tấy và cải thiện khả năng vận động.
- Nội soi khớp: Nội soi khớp được thực hiện với mục đích loại bỏ dịch khớp dư thừa và chữa lành tổn thương ổ khớp.
- Phẫu thuật thay thế khớp gối: Phẫu thuật thay thế khớp gối thường không được chỉ định cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên nếu ổ khớp tổn thương nặng, thất bại khi điều trị bảo tồn hoặc có nguy cơ bại liệt, trẻ sẽ được chỉ định thay thế khớp. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, người bệnh có thể được thay thế một phần hoặc toàn bộ khớp gối tổn thương.
Mặc dù có thể mang đến nhiều lợi ích và hiệu quả điều trị nhưng cả hai phương pháp nêu trên đều có khả năng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, xuất huyết dưới da và phát sinh nhiều vấn đề nghiêm trọng khác. Vì thế phụ huynh cần hỏi rõ ý kiến bác sĩ, cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ trước khi cho trẻ điều trị ngoại khoa.
Biện pháp phòng ngừa tràn dịch khớp gối ở trẻ em
Bệnh tràn dịch khớp gối ở trẻ em có thể được phòng ngừa bằng những biện pháp được liệt kê dưới đây:
- Giúp trẻ thiết lập và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ chất dinh dưỡng. Điều này giúp đảm bảo sự phát triển xương khớp, hạn chế tổn thương ổ khớp, tăng cường sức khỏe tổng thể, sức đề kháng và phòng ngừa tràn dịch khớp gối ở trẻ em. Cụ thể phụ huynh nên cho trẻ tăng cường bổ sung canxi, vitamin, khoáng chất, chất xơ, chất chống oxy hóa, axit omega-3 và nhiều thành phần dinh dưỡng khác. Đồng thời nên ăn nhiều rau xanh và trái cây, uống nhiều nước và sữa. Nên hạn chế cho trẻ sử dụng thức ăn đóng hộp, thức ăn chế biến sẵn, thức ăn nhanh, món ăn chiên xào nhiều dầu mỡ…
- Khuyến khích trẻ đi lại và chơi những môn thể thao thích hợp. Hạn chế cho trẻ ngồi nhiều, nằm nhiều hoặc vận động mạnh, chơi những môn thể thao có cường độ cao. Đi bộ, bơi lội, đạp xe là những bài tập thích hợp với trẻ.
- Hướng dẫn trẻ thận trọng khi chơi thể thao và sinh hoạt để tránh gây chấn thương.
- Hướng dẫn trẻ xây dựng chế độ sinh hoạt khoa học. Cụ thể như ngủ đủ giấc, nghỉ ngơi hợp lý, không vận động hay vui chơi quá mức…
- Cho trẻ em áp dụng các biện pháp giảm cân khi cần thiết. Để giảm cân an toàn, không làm ảnh hưởng đến trí não, sự phát triển và sức khỏe tổng thể của trẻ, phụ huynh nên tìm gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn.
- Nếu trẻ bị chấn thương sau ngã hoặc bị đau đầu gối không rõ nguyên nhân, phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và tiến hành điều trị.
- Nếu mắc bệnh xương khớp, phụ huynh nên cho trẻ điều trị đúng với hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
- Cho trẻ khám sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện nguy cơ tiềm ẩn.
Tràn dịch khớp gối ở trẻ em thường được điều trị tốt bằng các phương pháp điều trị nội khoa mà không cần phẫu thuật. Ngoài ra bệnh ít phát sinh rủi ro nếu điều trị sớm và đúng cách. Đối với trường hợp lơ là hoặc chậm trễ trong quá trình điều trị, tràn dịch khớp gối có thể tiến triển, tăng nguy cơ bại liệt, yếu cơ và cần phẫu thuật thay khớp ở trẻ nhỏ.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!