Viêm khớp liên mấu cột sống là tình trạng gì? Cách điều trị
Viêm khớp liên mấu cột sống là một tình trạng gây đau đớn, cứng khớp và ảnh hưởng đến khả năng chuyển động linh hoạt của người bệnh. Bài viết dưới đây sẽ giúp người bệnh xác định đầy đủ các nguyên nhân, triệu chứng cũng các biện pháp điều trị viêm khớp liên mấu cột sống hiệu quả nhất hiện nay.
Viêm khớp liên mấu cột sống là tình trạng gì?
Khớp liên mấu cột sống là các khớp nằm dọc theo mặt sau của cột sống, hoạt động như một cầu nối, cố định các mặt khớp trên và mặt khớp dưới của các đốt sống. Các khớp liên mấu còn được gọi là khớp hoạt dịch, có nghĩa là các khớp này có khả năng vận động và cho phép cột sống uốn cong, xoắn theo nhiều hướng khác nhau.
Các khớp liên mấu cột sống hỗ trợ các chuyển động của cột sống cũng như giúp lưng trên, lưng dưới vận động linh hoạt. Các khớp này cũng đóng vai trò bảo vệ tủy sống và chùm đuôi ngựa. Một số chức năng khác của khớp liên mấu cột sống bao gồm:
- Hỗ trợ phạm vi chuyển động linh hoạt, giúp cột sống di chuyển theo nhiều hướng khác nhau.
- Hấp thụ sốc, giảm tải và lực nén lên các đốt sống, ngay cả khi đứng thẳng và các hoạt động cột sống khác.
- Hỗ trợ ngăn ngừa các đốt sống tham gia vào các hoạt động quá tải, có thể gây hỏng cấu trúc xung quanh cột sống, chẳng hạn như dĩa đệm, rễ thần kinh cột sống và tủy sống.
- Hỗ trợ bảo vệ hệ thần kinh cột sống thắt lưng trung ương, phòng ngừa đau thần kinh tọa và các vấn sức khỏe liên quan.
Thông thường ở giữa các khớp liên mấu sẽ có sụn và các túi hoạt dịch, giúp bôi trơn, cung cấp chất đệm và hỗ trợ chuyển động linh hoạt của cột sống. Khi sụn này hao mòn theo thời gian hoặc hư hỏng, tổn thương, các khớp mấu có thể ma sát với nhau, dẫn đến viêm khớp liên mấu cột sống. Các dấu hiệu phổ biến nhất bao gồm khó chịu, thậm chí là đau đớn ở lưng cũng như các vùng khác trên cơ thể.
Cơn đau liên quan đến viêm khớp liên mấu cột sống thường có một số đặc trưng như:
- Đau lưng nặng hơn vào buổi sáng
- Đau đớn tăng lên nếu không hoạt động thể chất thường xuyên
- Đau đớn khi uốn cong cột sống hoặc khi thực hiện các chuyển động vặn người
- Cơn đau có thể gây ảnh hưởng đến các vùng khác nhau của cơ thể
Hiện tại không có các điều trị dứt điểm tình trạng viêm khớp liên mấu cột sống. Tuy nhiên có nhiều kế hoạch giảm đau, chống viêm, cải thiện tình trạng cứng khớp, phục hồi khả năng chuyển động linh hoạt và tăng đáng kể chất lượng cuộc sống.
Dấu hiệu nhận biết viêm khớp liên mấu cột sống
Viêm khớp liên mấu cột sống thường dẫn đến đau lưng kèm theo đau cục bộ tại khu vực bị ảnh hưởng. Cơn đau này thường nghiêm trọng hơn vào buổi sáng hoặc sau một thời gian không vận động. Trong trường hợp bị chèn ép rễ thần kinh cột sống, người bệnh có thể bị đau thần kinh tọa.
Tùy thuộc vào số lượng các khớp liên mấu cột sống bị ảnh hưởng, các triệu chứng có thể bao gồm:
- Đau cục bộ hoặc đau âm ỉ, thường xuất hiện ở thắt lưng.
- Cơn đau có thể lan đến mông, hông, đùi, đầu gối. Cơn đau cũng có thể lan đến đầu gối và chi dưới, tuy nhiên tình trạng này rất hiếm khi xảy ra. Đôi khi cơn đau cũng gây ảnh hưởng đến vùng bụng và xương chậu. Loại đau do viêm khớp liên mấu cột sống thường rất rõ rệt, khó chịu và âm ỉ.
- Đau lan tỏa lên dây thần kinh cột sống, dây thần kinh tọa, dẫn đến đau lan đến mông, đùi, chân và bàn chân. Đôi khi người bệnh có thể bị yếu cơ, mệt mỏi và khó chuyển động chân.
- Cơn đau sẽ trở nên rõ ràng hơn khi ấn nhẹ lên khu vực bị ảnh hưởng.
- Các triệu chứng có xu hướng trở nên tồi tệ hơn vào buổi sáng, sau thời gian dài không hoạt động, sau khi tập thể dục hoặc sau khi xoay, uốn cong cột sống. Ngồi lâu, chẳng hạn như lái xe, cũng có thể khiến cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn.
- Cứng khớp, thường nghiêm trọng hơn vào buổi sáng hoặc sau thời gian dài nghỉ ngơi.
- Có âm thanh lạo xạo hoặc nghiến ở cột sống khi chuyển động.
Nếu viêm khớp liên mấu cột sống chỉ ảnh hưởng đến một bên cột sống, cơn đau có thể khu trú ở một bên lưng, đùi, hông. Tình trạng này cũng có thể gây ảnh hưởng đến cả hai bên cột sống.
Nguyên nhân nào gây viêm khớp liên mấu cột sống
Tuổi tác cao và lão hóa tự nhiên là nguyên nhân chính dẫn đến viêm khớp liên mấu cột sống. Tuy nhiên, do chức năng chịu tại và phạm vi chuyển động lớn, thoái hóa phổ biến hơn ở các khớp liên mấu ở thắt lưng, đặc biệt là vùng L4 L5, L5 S1. Các nguyên nhân và yếu tố rủi ro có thể bao gồm:
- Thoái hóa khớp liên mấu: Sự hao mòn do lão hóa hoặc viêm khớp cột sống có thể dẫn đến tổn thương sụn, giảm chất lỏng bôi trơn và phát triển xương quá mức (gai xương). Các thay đổi này có thể dẫn đến viêm khớp theo thời gian, gây đau đớn, cứng khớp và tổn thương các rễ thần kinh xung quanh.
- Thoái hóa cột sống: Sự dịch chuyển của các đốt sống có thể dẫn đến trượt đốt sống, gây mất dần sụn, mất ổn định cột sống, từ đó gây trật khớp và viêm khớp liên mấu cột sống.
- Chấn thương khớp liên mấu: Các chấn thương cấp tính, chẳng hạn như tai nạn giao thông, ngã, chấn thương thể thao có thể dẫn đến viêm khớp. Bên cạnh đó, chấn thương do các hoạt động lặp lại thường xuyên liên quan đến công việc, chẳng hạn như các hoạt động đòi hỏi việc uốn cong, xoăn cột sống, có thể dẫn đến viêm khớp.
- Gãy một phần khớp: Các chấn thương liên quan đến việc uốn cong và xoay cột sống có thể dẫn đến gãy xương sinh lý. Gãy xương có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai mấu khớp và làm tăng nguy cơ viêm khớp.
- Tư thế xấu: Các khớp liên mấu cột sống có thể bị đau, viêm do sử dụng lặp lại và liên tục các tư thế. Tư thế không đúng sẽ gây ảnh hưởng đến sự liên kết của cột sống, gây căng thẳng, cứng khớp và đau.
Viêm khớp liên mấu cột sống thường xảy ra do những thay đổi thoái hóa trong khớp hoặc chấn thương trực tiếp vào cột sống. Điều quan trọng là có kế hoạch chẩn đoán và điều trị phù hợp, kịp lúc để tránh các tổn thương phát sinh.
Viêm khớp liên mấu cột sống có nguy hiểm không?
Viêm khớp mấu cột sống là tình trạng không phổ biến và thường không tự biến mất. Tình trạng này sẽ dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, người bệnh có thể giúp kiểm soát cơn đau hoặc sự khó chịu bằng cách sử dụng phương pháp điều trị tại chỗ hoặc trải qua một số thủ thuật y tế nhất định.
Viêm khớp liên mấu cột sống là một bệnh tiến triển, có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị phù hợp. Do đó, việc xây dựng lối sống năng động, lành mạnh, sử dụng thuốc theo hướng dẫn là cách tốt nhất để cải thiện các triệu chứng.
Một số biến chứng có thể xảy ra mà người bệnh cần quan tâm, chẳng hạn như:
- Xương: Khi sụn và túi hoạt dịch bị hao mòn do viêm khớp, các xương có thể chạm trực tiếp vào nhau, bắt đầu cọ xát dẫn đến đau đớn dữ dội. Tình trạng này có thể dẫn đến việc hình thành các gai xương, khiến bề mặt xương trở nên sần sùi, dễ cọ xát với dây thần kinh, gây đau đớn.
- Mở rộng các khớp: Viêm khớp liên mấu cột sống có thể khiến các khớp bị tổn thương trở nên to hơn, dẫn đến mở rộng một số mô hỗ trợ xung quanh khớp.
Mặc dù viêm khớp liên mấu cột sống ít phổ biến, tuy nhiên cần được điều trị kịp lúc và đúng cách. Do đó, người bệnh cần chú ý theo dõi các phản ứng của cơ thể và thông báo với bác sĩ ngay khi nhận thấy các dấu hiệu như:
- Cơn đau đột ngột trở nên nghiêm trọng hơn hoặc không thể chịu đựng được
- Tê ở háng hoặc khu vực sinh dục
- Có điểm yếu, tê liệt ở cả hai chân
- Khó đi tiểu
- Giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng kiểm soát ruột hoặc bàng quang
Các triệu chứng này có thể là dấu hiệu của các trường hợp khẩn cấp y tế, chẳng hạn như khối u, nhiễm trùng hoặc hội chứng chùm đuôi ngựa và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức cũng như có thể cần can thiệp phẫu thuật.
Chẩn đoán viêm khớp liên mấu cột sống như thế nào?
Tình trạng viêm khớp liên mấu cột sống được chẩn đoán dựa trên đánh giá lâm sàng và hình ảnh y tế hoặc xét nghiệm tiêm chẩn đoán. Kế hoạch chẩn đoán có thể bao gồm:
- Tiền sử bệnh: Bác sĩ có thể kiểm tra các triệu chứng, sự khởi đầu của cơn đau, điều kiện y tế kèm theo và tiền sử dụng sử thuốc hoặc phẫu thuật của người bệnh.
- Kiểm tra sức khỏe: Bác sĩ có thể sờ nắn khu vực cột sống để xác định các điểm đau và hoạt động phản xạ của chân. Người bệnh cũng có thể được đề nghị kiểm tra chuyển động, khám thần kinh để đảm bảo hiệu quả chẩn đoán.
- Chụp X – quang tiêu chuẩn: Hình ảnh X – quang có thể giúp bác sĩ xác định các thay đổi về xương, gai xương ở các khớp liên mấu.
- Chụp CT: Hình ảnh CT được sử dụng để xác định tổn thương ở mô cứng, chẳng hạn xương.
- Chụp MRI: Hình ảnh MRI được sử dụng để đánh giá cột sống và các mô mềm, chẳng hạn như đĩa đệm và rễ thần kinh.
- Quét SPECT: Xét nghiệm này thường được thực hiện để quét xương để theo dõi mức độ phức tạp của tổn thương và điều chỉnh kế hoạch điều trị phù hợp.
Ngoài ra, nếu cần thiết, bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm tiêm thuốc vào khớp. Nếu thuốc làm dịu cơn đau, bác sĩ có thể đưa ra một số chẩn đoán sơ bộ từ nhiều khía cạnh khác nhau.
Các biện pháp điều trị viêm khớp liên mấu cột sống
Các phương pháp điều trị viêm khớp liên mấu cột sống không phẫu thuật là biện pháp đầu tiên được áp dụng và có tỷ lệ thành công cao. Đối với các triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để ngăn ngừa các biến chứng. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, biện pháp điều trị có thể bao gồm:
1. Giảm đau tại nhà
Đau đớn là dấu hiệu phổ biến của viêm khớp liên mấu cột sống. Nếu cơn đau nhẹ, mới khởi phát, người bệnh có thể tham khảo một số cách giảm đau cột sống tại nhà, chẳng hạn như:
- Chườm nóng: Chườm nóng có tác dụng thư giãn các cơ và mở các mạch máu để cho phép oxy đến các mô bị đau, từ đó thư giãn các cơ, mở rộng mạch máu, cho phép máu và oxy đến các mô bị đau, từ đó giảm đau. Chườm nóng vào buổi sáng ngay sau khi thức dậy có thể giúp giảm đau, cứng khớp vào buổi sáng. Ngoài ra, chườm ấm cũng giúp thư giãn các mô và ngăn ngừa các triệu chứng nghiêm trọng.
- Chườm lạnh: Chườm lạnh có thể giúp cải thiện các cơn đau cấp tính hoặc các cơn đau bùng phát, chẳng hạn như sau khi hoạt động thể chất vất vả. Chườm lạnh sẽ giúp làm co các mạch máu, giảm lưu lượng máu đến khu vực bị đau và giúp giảm đau.
- Hỗ trợ cột sống: Điều quan trọng là duy trì cột sống thẳng hàng tự nhiên bằng cách giữ đúng tư thế khi ngồi, đứng và nằm. Tư thế tốt sẽ giúp giảm căng thẳng lên các khớp, thúc đẩy môi trường chữa lành tốt hơn.
- Tránh các hoạt động làm trầm trọng cơn đau: Người bệnh cần tránh các hoạt động gây xoắn cột sống, uốn cong hoặc ngồi trong thời gian dài. Điều này có thể làm tăng áp lực lên các khớp liên mấu, dẫn đến tổn thương, viêm khớp.
- Duy trì hoạt động thể chất: Mặc dù người bệnh nên tránh một số hoạt động nhất định, tuy nhiên việc duy trì hoạt động với cường độ phù hợp, có thể giúp tăng cường sức mạnh và ngăn ngừa tổn thương cột sống.
- Tham gia vào các bài tập tác động thấp: Xây dựng một thói quen tập thể dục bao gồm các động tác đơn giản, tác động thấp, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội, có thể cải thiện sức mạnh, tăng tính linh hoạt ở cột sống.
- Sử dụng nẹp hỗ trợ: Mặc dù nẹp và đai không phổ biến, tuy nhiên đôi khi người bệnh có thể được chỉ định sử dụng đai để ổn định cột sống, giúp hạn chế các chuyển động và thúc đẩy quá trình chữa lành các tổn thương.
Người bệnh cần hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc người có chuyên môn trước khi thực hiện kế hoạch tự chăm sóc và điều trị viêm khớp liên mấu cột sống tại nhà.
2. Vật lý trị liệu
Hầu hết các chương trình vật lý trị liệu điều trị viêm khớp liên mấu cột sống bao gồm việc thay đổi thói quen vận động, tăng cường thực hiện các bài tập tác động thấp để phục hồi cấu trúc cột sống, phục hồi cơ, xương.
Vật lý trị liệu bao gồm sự kết hợp của liệu pháp thủ công, bài tập aerobic tác động thấp, tăng cường sức mạnh và kéo giãn. Các phương pháp này mang lại hiệu quả cao theo thời gian, hỗ trợ ổn định cột sống, giúp chữa lành các mô, giảm đau lâu dài và ngăn ngừa các tổn thương phát sinh.
Vật lý trị liệu có thể giúp khôi phục khả năng vận động hàng ngày của người bệnh mà không gây khó chịu. Tuy nhiên, người bệnh cần tập thể dục theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ hoặc nhà trị liệu để đạt hiệu quả tốt nhất.
3. Sử dụng thuốc theo chỉ định
Các loại thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn đều có thể sử dụng để giảm đau khớp, chẳng hạn như:
- Paracetamol
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)
- Thuốc giãn cơ
- Thuốc chống trầm cảm
Các loại thuốc giảm đau tại chỗ cũng có thể giúp giảm đau cục bộ ở lưng và chân. Thuốc có thể ở dạng gel, kem bôi, dầu thoa hoặc miếng dán. Tuy nhiên, người bệnh cần sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhà sản xuất để tránh các tác dụng phụ nghiêm trọng.
4. Tiêm thuốc điều trị
Các mũi tiêm có thể được chỉ định để điều trị viêm khớp liên mấu cột sống. Các mũi tiêm này có chứa thuốc tê, tác động lên các dây thần kinh xung quanh khớp mặt, giúp làm khả năng truyền tín hiệu đau đến não. Thuốc cũng có chứa steroid, làm giảm hiệu ứng viêm, đau khớp.
Các kỹ thuật tiêm thông thường bao gồm:
- Tiêm khớp liên mấu cột sống: Các mũi tiêm này có thể điều trị cơn cục bộ nhanh chóng và hiệu quả kéo dài. Thuốc thường được tiêm vào túi hoạt dịch xung quanh khớp.
- Tiêm thuốc vào dây thần kinh nhánh: Các mũi tiêm này sẽ đưa thuốc vào xung quanh các nhánh giữa (nhánh dẫn truyền đau), từ đó ngăn ngừa cơn đau xuất hiện.
- Đốt sóng cao tần (RFA): Phương pháp điều trị tiêm này giảm đau bằng cách tạo ra một số tổn thương nhiệt trên dây thần kinh gần khớp liên mấu cột sống. Tổn thương này ngăn dây thần kinh truyền tín hiệu đau đến não, từ đó cải thiện cơn đau.
Việc tiêm thuốc vào cột sống được thực hiện dưới sự hướng dẫn của thuốc cản quang và tia X hoặc siêu âm. Mũi tiêm được thực hiện bởi bác sĩ hoặc kỹ thuật viện có chuyên môn. Không tự ý tiêm thuốc tại nhà để tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
5. Phẫu thuật viêm khớp liên mấu cột sống
Phẫu thuật điều trị viêm khớp liên mấu cột sống là rất hiếm. Thông thường các phương pháp điều trị bảo tồn, như sử dụng thuốc, vật lý trị liệu, sẽ được thực hiện và đánh giá hiệu quả, trước khi bác sĩ đề nghị phẫu thuật.
Phẫu thuật thường được chỉ định khi:
- Các khớp liên mấu bị gãy hoặc di lệch nghiêm trọng
- Có biến chứng, chẳng hạn như thoái hóa đĩa đệm, thoát vị đĩa đệm hoặc hội chứng chùm đuôi ngựa
- Có khối u hoặc u nang cột sống
Phẫu thuật được thực hiện để giảm đau, cải thiện sự ổn định của chuyển động cũng như phục hồi phạm vi chuyển động linh hoạt. Phẫu thuật viêm khớp liên mấu cột sống thường không cần kỹ thuật mổ hở. Nhiều phương pháp được thực hiện bằng kỹ thuật xâm lấn tối thiểu và nội soi.
Như với bất kỳ cuộc phẫu thuật nào, luôn có một rủi ro nhỏ về các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như nhiễm trùng, chảy máu quá nhiều, tổn thương dây thần kinh hoặc phản ứng dị ứng. Trước khi thực hiện phẫu thuật, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ về hiệu quả và rủi ro để có kế hoạch điều trị phù hợp nhất.
Phục hồi và phòng ngừa viêm khớp liên mấu cột sống
Để quá trình phục hồi tình trạng viêm khớp liên mấu cột sống nhanh chóng và hiệu quả, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề như:
- Duy trì hoạt động: Tập thể dục thường xuyên là cách tốt nhất để chữa lành và ngăn ngừa tổn thương các khớp liên mấu.
- Cải thiện sức khỏe chung: Người bệnh nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ngừng hút thuốc để ngăn chặn sự khởi phát hoặc kiểm soát các triệu chứng viêm khớp liên mấu cột sống.
- Ngủ đúng tư thế: Tư thế ngủ xấu có thể gây áp lực lên các khớp mấu, gây đau đớn, khó chịu kéo dài. Ngoài ra, tư thế sai sẽ gây yếu chân, về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến chức năng vận động linh hoạt.
- Chẩn đoán và điều trị phù hợp: Người bệnh cần đến bệnh viện nếu nhận thấy cơn đau thắt lưng tái phát hoặc trở nên nghiêm trọng hơn. Điều trị sớm và đúng cách là điều cần thiết để tránh các tổn thương phát sinh.
Viêm khớp liên mấu cột sống là nguyên nhân gây ra các cơn đau dữ dội, liên tục ở cột sống, đặc biệt là ở người bệnh có tuổi tác cao. Nếu không được điều trị, các triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng và gây suy giảm chất lượng cuộc sống. Do đó, nếu thường xuyên bị đau, khó chịu ở lưng, người bệnh nên thông báo với bác sĩ để được hướng dẫn, điều trị phù hợp nhất.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!