Mỏi Lưng

Mỏi lưng thường do cột sống chịu nhiều áp lực, xương khớp suy yếu, ít vận động. Tuy nhiên tình trạng này cũng có thể là dấu hiệu của một vài bệnh xương khớp nghiêm trọng, các vấn đề về thận hay những cơ quan quan trọng khác.

Nguyên nhân gây mỏi lưng

Mỏi lưng thường xảy ra ở vùng lưng dưới, có thể kèm theo cảm giác đau nhức và buốt. Tình trạng này thường âm ỉ kéo dài gây khó chịu, giảm tập trung và làm ảnh hưởng đến các hoạt động. Tuy nhiên mỏi lưng có thể giảm nhanh khi áp dụng các biện pháp chăm sóc và loại bỏ nguyên nhân.

Nguyên nhân gây mỏi lưng được chia thành hai nhóm. Bao gồm: Nguyên nhân cơ học và nguyên nhân bệnh lý.

1. Nguyên nhân cơ học

Mỏi lưng thường xảy ra do những nguyên nhân dưới đây:

• Tăng áp lực lên cột sống

Khom lưng liên tục, đứng/ ngồi lâu hay lặp đi lặp lại một động tác… làm tăng áp lực lên cột sống và các cơ xung quanh. Điều này khiến lưng dưới tê mỏi kèm theo cảm giác đau buốt âm ỉ khó chịu. Đây chính là một trong những nguyên nhân gây mỏi lưng phổ biến nhất.

• Thiếu dinh dưỡng

Chế độ ăn uống nghèo nàn, không đủ chất dinh dưỡng nuôi dưỡng khiến hệ xương khớp suy yếu. Điều này làm giảm chức năng và khả năng chống chịu của xương và các khớp. Từ đó khiến người bệnh thường xuyên có cảm giác đau mỏi khó chịu.

Ngoài ra mỏi lưng cũng thường xuyên xảy ra ở những người ăn uống kém lành mạnh (ăn nhiều chất béo, dầu mỡ…), thường xuyên hút thuốc, uống rượu bia… Bởi những sản phẩm này làm giảm chức năng hấp thu dinh dưỡng của hệ tiêu hóa, tăng đào thải canxi trong máu và xương. Từ đó gây thiếu hụt chất dinh dưỡng dẫn đến đau nhức.

• Ít vận động

Cảm giác nhức mỏi thường xảy ra ở những người lười vận động, nằm nhiều hay ngồi lâu một chỗ (chẳng hạn như nhân viên văn phòng, tài xế lái xe…). Để phòng ngừa và giảm nhẹ tình trạng, người bệnh có thể đi lại, vươn vai và thực hiện một số bài tập kéo giãn mỗi 60 phút.

• Duy trì tư thế sai

Ngồi vẹo lưng sang một bên, khom lưng khi đứng/ ngồi, cúi cổ nhiều… đều làm tăng áp lực lên cột sống, khiến dây chằng bị kéo giãn sai cách. Từ đó tạo cảm giác đau mỏi kéo dài.

• Chấn thương

Mỏi lưng cũng có thể xảy ra sau một cú va chạm nhẹ hay té ngã. Tình trạng này thường không nghiêm trọng, có thể tự khỏi sau vào ngày.

• Chu kỳ kinh nguyệt

Một số nữ giới bị đau lưng vùng xương chậu hoặc mỏi lưng trước chu kỳ hành kinh hoặc/ và trong 24 giờ đầu hành kinh. Đây thường là một biểu hiện sinh lý bình thường, xảy ra theo chu kỳ và tự biến mất.

• Căng thẳng quá mức

Căng thẳng quá mức cũng có thể gây mỏi lưng. Bởi những biến đổi mạnh về tâm lý như căng thẳng, lo lắng, hồi hộp… làm ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan, gây mỏi cơ và đau thắt các cơ.

• Mang thai

Ở phụ nữ mang thai, mỏi và đau lưng dưới xảy ra khi thai nhi phát triển làm tăng áp lực lên cột sống và khung xương chậu. Ngoài ra khi mang thai, hormone relaxin được cơ thể sản sinh nhằm kích thích sự nới lỏng của các khớp và sự giãn nở của dây chằng. Từ đó tạo không gian cho thai nhi phát triển. Tuy nhiên điều này làm giảm tính ổn định của cột sống và khớp cùng chậu, tăng áp lực lên dây chằng và gây đau mỏi.

• Thừa cân béo phì

Những người thừa cân béo phì thường có cảm giác đau mỏi ở lưng. Điều này chủ yếu xảy ra do cân nặng dư thừa làm tăng áp lực lên phần dưới của cơ thể (bao gồm cột sống thắt lưng, khớp háng, đầu gối). Từ đó làm tăng cảm giác nhức mỏi ở những vị trí này.

2. Nguyên nhân bệnh lý

Ngoài những nguyên nhân nêu trên, mỏi lưng cũng có thể khởi phát từ một số vấn đề bệnh lý, bao gồm:

• Bệnh lý về thận

Nếu thường xuyên mỏi lưng kèm theo triệu chứng khác (chẳng hạn như nước tiểu có màu lạ, đi tiểu nhiều lần, buồn nôn…), người bệnh cần thận trọng vì đây có thể là biểu hiện của các vấn đề về thận. Cụ thể như viêm cầu thận, sỏi thận…

• Loãng xương

Loãng xương là một dạng rối loạn chuyển hóa của xương, đặc trưng bởi sự suy giảm chất lượng xương (mật độ xương). Bệnh lý này thường khởi phát ở phụ nữ mãn kinh, người có chế độ ăn uống thiếu chất, đang sử dụng một số loại thuốc (thuốc lợi tiểu, heparin hoặc corticoid).

Trong giai đoạn đầu, loãng xương khiến người bệnh có cảm giác khó chịu và lưng đau mỏi. Sau một thời gian, bệnh nhân đau nhức nhiều ở các đầu xương, đau lưng cấp, cột sống bị xẹp lún, chiều cao giảm đột ngột.

• Bệnh lý ở cột sống

Trước khi xuất hiện những cơn đau lưng nghiêm trọng, xẹp đĩa đệm, thoái hóa cột sống thắt lưng, hẹp ống sống, thoát vị đĩa đệm… đều có triệu chứng ban đầu là khó chịu và mỏi lưng. Vì thế nếu lưng mỏi dai dẳng, đau nhức tăng dần theo thời gian, người bệnh cần liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được khám và hướng dẫn phương pháp điều trị.

Mỏi lưng có nguy hiểm không?

Phần lớn trường hợp mỏi lưng liên quan đến nguyên nhân cơ học. Tình trạng này thường nhẹ, giảm nhanh khi thay đổi lối sống, loại bỏ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp chăm sóc.

Tuy nhiên mỏi lưng cũng có thể là dấu hiệu ban đầu của nhiều bệnh lý. Việc không kiểm soát có thể làm tăng mức độ tổn thương, gây đau lưng cấp tính/ mãn tính. Từ đó làm ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, giảm chức năng vận động và tính linh hoạt. Một số trường hợp có thể bị biến dạng cột sống nghiêm trọng.

Vì thế người bệnh cần thăm khám nếu đau mỏi lưng thường xuyên, tái diễn nhiều lần kèm theo đau, tê buốt, đi tiểu nhiều, buồn nôn hoặc xuất hiện nhiều biểu hiện bất thường khác.

Chẩn đoán nguyên nhân gây mỏi lưng

Nguyên nhân gây mỏi lưng thường được chẩn đoán qua quá trình thăm khám và kiểm tra cận lâm sàng. Trong khi thăm khám, bác sĩ có thể sờ, ấn để kiểm tra vị trí và mức độ đau mỏi. Đồng thời quan sát, tìm kiếm các biểu hiện bất thường ở cột sống, chẳng hạn như cong/ vẹo cột sống, đĩa đệm biến dạng…

Sau thăm khám, người bệnh được chụp X-quang để đánh giá xương. Điều này giúp phát hiện những bất thường hay thương tổn ở xương, cột sống. Nếu nghi ngờ mỏi lưng do bệnh lý tiềm ẩn, bác sĩ có thể chỉ định MRI (chụp cộng hưởng từ) hoặc CT (chụp cắt lớp vi tính). Những kỹ thuật này có thể tạo ra hình ảnh cắt lớp và đa chiều, giúp phát hiện những tổn thương sâu và tiềm ẩn.

Điều trị mỏi lưng

Một số phương pháp dưới đây có thể khắc phục tình trạng đau mỏi lưng. Bao gồm:

1. Nghỉ ngơi

Nếu mỏi lưng khởi phát do chấn thương hoặc tăng áp lực lên cột sống và các cơ, người bệnh cần nằm nghiêng hoặc nằm thẳng lưng. Điều này giúp giảm áp lực và xoa dịu cảm giác đau mỏi.

2. Chườm lạnh

Áp túi đá lên lưng mỗi 4 – 6 giờ/ lần, mỗi lần 10 – 20 phút. Biện pháp này giúp giảm sưng và đau mỏi hiệu quả, phù hợp với bệnh nhân bị chấn thương, căng cơ lưng.

3. Chườm nóng

Người bệnh có thể thử đặt miếng đệm sưởi hoặc chai nước nóng lên vùng lưng đau mỏi. Biện pháp này có tác dụng giảm co thắt cơ, thư giãn khớp xương, giảm cứng khớp và đau mỏi hiệu quả.

Ngoài ra việc sử dụng nhiệt độ cao còn giúp người bệnh tăng lưu thông máu về khớp xương, hỗ trợ chữa lành tổn thương. Đồng thời tạo cảm giác thoải mái, tăng tính linh hoạt và khả năng vận động.

4. Tắm nước muối ấm

Tắm nước muối ấm là một phần của liệu pháp nhiệt. Tương tự như chườm ấm, biện pháp này có tác dụng thư giãn khớp xương, cơ và mô mềm, giảm co thắt, xoa dịu cảm giác đau mỏi và co cứng hiệu quả.

Ngoài ra ngâm mình trong bồn nước muối ấm cũng là một cách kiểm soát tâm trạng, tăng tuần hoàn khí huyết, cải thiện chất lượng giấc ngủ. Đồng thời tăng tính linh hoạt và khả năng vận động, ngăn mỏi lưng tái diễn.

Khi thực hiện, hòa tan một chén muối Epsom trong bồn nước tắm. Tắm và ngâm mình ít nhất 15 phút. Mỗi ngày 1 lần sẽ khắc phục nhanh tình trạng đau mỏi.

5. Tập thể dục nhẹ nhàng

Tập thể dục nhẹ nhàng là một trong những biện pháp ngăn ngừa và trị mỏi lưng hiệu quả. Một số bài tập có tác dụng kéo giãn nhẹ nhàng, thư giãn các khớp xương và xoa dịu cảm giác đau mỏi.

Ngoài ra tập thể dục mỗi ngày có thể tăng cường sức cơ, duy trì hệ xương khớp chắc khỏe, cải thiện sự linh hoạt. Đồng thời giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và kiểm soát căng thẳng hiệu quả.

Một số bài tập trị mỏi lưng:

Bài tập tư thế mèo – bò

• Bắt đầu với tư thế bàn. Chống hai đầu gối và tay xuống sàn. Bàn tay xòe rộng, hai tay mở rộng bằng vai. Hai đầu gối mở rộng bằng hông, duỗi mũi chân. Lưng thẳng và song song với bề mặt sàn
• Khi hít vào, võng lưng xuống, nâng mông cao. Đồng thời nâng cằm, mặt và mắt hướng lên trần nhà. Giữ nguyên tư thế này trong 5 giây
• Thở ra từ từ, đồng thời cuộn lưng lên cao, gập cằm về sát ngực, mắt nhìn xuống. Lúc này có thể nhận thấy cột sống được kéo giãn. Giữ nguyên tư thế trong 5 giây
• Lặp lại động tác liên tục 10 lần
• Trở về tư thế ban đầu. Đặt mông lên hai gót chân để thư giãn nhẹ nhàng.

Bài tập tư thế rắn hổ mang

• Bắt đầu với tư thế nằm sấp. Đặt bàn tay song song với mặt, khuỷu tay co
• Từ từ duỗi thẳng khuỷu tay để nâng cao thân trên, chân thẳng, mũi chân chạm sàn, lưng uốn cong, mắt nhìn lên trần nhà
• Giữ nguyên tư thế này trong 30 giây
• Trở về tư thế bắt đầu. Lặp lại động tác 3 – 5 lần.

Bài tập tư thế bắt cầu

• Nằm ngửa, đặt bàn chân phẳng lên sàn và dang rộng bằng hông, đầu uốn cong, tay dọc theo thân người
• Từ từ nâng cao hông, tỳ vai, giữ nguyên bàn chân và tay. Lúc này, đầu gối, hông và vai có thể tạo thành đường thẳng
• Giữ nguyên tư thế này trong 30 giây
• Thả lỏng cơ thể và trở về tư thế bắt đầu. Lặp lại động tác 3 – 5 lần.

Bài tập tư thế em bé

• Ngồi trên gót chân, hai tay chống xuống sàn
• Trượt tay về phía trước, giữ nguyên mông để cột sống được kéo giãn hết mức có thể
• Giữ nguyên tư thế này trong 60 giây
• Lặp lại 2 lần.

6. Xoa bóp

Xoa bóp là một trong những liệu pháp giảm mỏi lưng hiệu quả. Khi xoa bóp, cột sống và các cơ hỗ trợ được thư giãn, tăng lưu thông máu, giảm cảm giác co thắt và đau mỏi. Ngoài ra liệu pháp này còn có tác dụng cải thiện tình trạng cứng khớp, tăng sự dẻo dai và linh hoạt cho khớp xương, thư giãn tâm trạng và cải thiện giấc ngủ.

Liệu pháp xoa bóp nên được thực hiện từ 1 – 2 lần mỗi ngày. Khi thực hiện cần xoa, day ấn và bóp với lực vừa phải. Ngoài ra có thể dùng dầu xoa bóp xương khớp để tăng hiệu quả điều trị.

7. Châm cứu

Châm cứu là liệu pháp sử dụng kim nhỏ châm vào một số huyệt đạo để giảm đau và mỏi lưng. Liệu pháp này có tác dụng kích thích thần kinh và các mô cơ. Đồng thời tăng sản sinh Endorphin – chất giảm đau tự nhiên. Từ đó giảm đau mỏi cơ, mỏi lưng và đau nhức xương khớp hiệu quả.

Liệu pháp châm cứu cần được thực hiện bởi những người am hiểu, có kinh nghiệm và chuyên môn cao. Bởi việc châm cứu sai huyệt vị có thể gây ra nhiều rủi ro nghiêm trọng.

8. Dùng thuốc

Nếu nhức mỏi lưng dai dẳng, người bệnh có thể sử dụng một số loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

• Thuốc bôi ngoài da: Gel bôi chứa Ibuprofen hoặc Lidocain hữu ích đối với những bệnh nhân bị đau mỏi lưng do chấn thương và các bệnh về cơ xương khớp. Những loại thuốc này có tác dụng giảm viêm và xoa dịu cảm giác đau mỏi hiệu quả.
• Thuốc giảm viêm không steroid (NSAID): Thuốc giảm viêm không steroid phù hợp với những bệnh nhân bị đau mỏi liên quan đến viêm hoặc có triệu chứng viêm. Nhóm thuốc này có tác dụng giảm viêm và xoa dịu nhanh cảm giác đau mỏi.
• Thuốc giãn cơ: Nếu mỏi lưng do căng cơ lưng hoặc kèm theo cảm giác co thắt, co cứng, người bệnh có thể dùng thuốc giãn cơ theo chỉ định. Thuốc này có tác dụng thư giãn các cơ, giảm co thắt và đau mỏi hiệu quả.

9. Vật lý trị liệu

Tập vật lý trị liệu giúp kéo giãn cột sống, giảm đau, điều trị mỏi cơ. Đồng thời thư giãn dây chằng, cơ và khớp xương, tăng lưu thông máu và giảm đau. Ngoài ra các bài tập còn có tác dụng tăng cường sự dẻo dai và sức cơ, cải thiện khả năng vận động và ổn định cột sống. Từ đó giúp ngăn ngừa đau mỏi lưng tái diễn.

Tùy thuộc vào tình trạng và nguyên nhân gây đau mỏi lưng, người bệnh sẽ được thiết lập một chương trình vật lý trị liệu với những bài tập thích hợp nhất.

10. Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

Người bệnh cần ăn uống lành mạnh và bổ sung đủ chất dinh dưỡng cần thiết. Điều này giúp phòng ngừa tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng dẫn đến xương yếu và đau mỏi. Ngoài ra chế độ ăn uống khoa học còn giúp duy trì cân nặng hợp lý, giảm áp lực lên cột sống thắt lưng và các cơ xung quanh.

Ở bệnh nhân bị mỏi cơ, chế độ ăn uống mỗi ngày cần đảm bảo bổ sung đủ thành phần dinh dưỡng sau:

• Canxi: Bổ sung canxi từ sữa, các loại đậu, hạt, rau lá xanh… giúp tăng mật độ khoáng xương, duy trì sức khỏe xương khớp. Đồng thời chống thoái hóa, ngăn ngừa loãng xương, đau lưng và đau nhức xương khớp hiệu quả.
• Vitamin D: Bổ sung vitamin D giúp điều hòa và tăng hấp thụ canxi của cơ thể. Ngoài ra loại vitamin này còn giúp cải thiện hệ thống miễn dịch. Vitamin D có nhiều trong sữa, sữa chua, tôm, dầu gan cá tuyết, cá hồi, lòng đỏ trứng, nấm…
• Vitamin C: Vitamin C giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, cải thiện sức đề kháng và hệ thống miễn dịch. Hơn thế loại vitamin này còn có tác dụng kháng viêm và hỗ trợ giảm đau mỏi. Các loại trái cây thuộc họ cam quýt, kiwi, dâu tây, ớt chuông, cà chua… là những thực phẩm giàu vitamin C.
• Omega-3 và protein: Bổ sung omega-3 và protein để cung cấp năng lượng, nuôi dưỡng và duy trì hoạt động của các cơ quan. Ngoài ra omega-3 còn giúp giảm đau và kháng viêm hiệu quả. Cả hai thành phần dinh dưỡng này đều có nhiều trong cá béo, thịt, sữa và các loại hạt.

Biện pháp phòng ngừa mỏi lưng

Để ngăn ngừa mỏi lưng, người bệnh cần áp dụng các biện pháp chăm sóc xương khớp và loại bỏ các nguyên nhân. Cụ thể:

• Luôn luôn duy trì tư thế đúng trong sinh hoạt và làm việc. Khi đứng hoặc ngồi, cần giữ đầu cổ và lưng thẳng, vai cân bằng.
• Không nên đứng hoặc ngồi lâu một chỗ. Tốt nhất nên nghỉ giải lao, đi lại, kéo giãn và vươn vai mỗi 60 phút.
• Kiểm soát cân nặng, giảm cân khi cần thiết.
• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh lao động nặng nhọc hay làm việc gắng sức.
• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày. Nên đi bộ, bơi lội, yoga, chơi cầu lông hoặc bóng. Những bộ môn này đều có khả năng duy trì sự dẻo dai cho cột sống và dây chằng, giảm nguy cơ mỏi lưng hiệu quả.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ và điều trị những bệnh lý có khả năng gây mỏi lưng.
• Ngủ đủ giấc, loại bỏ thói quen hút thuốc lá và uống rượu bia để tăng hấp thụ chất dinh dưỡng, chống lão hóa xương khớp sớm.
• Thận trọng trong các hoạt động để tránh té ngã, chấn thương.
• Bổ sung đầy đủ dưỡng chất từ các thực phẩm lành mạnh như thịt, cá, trứng, rau xanh, các loại hạt, đậu… Đặc biệt cần đảm bảo bổ sung đủ lượng canxi và vitamin D dựa trên nhu cầu bổ sung dinh dưỡng hàng ngày của cơ thể.
• Kiểm soát căng thẳng, giữ tâm lý thoải mái, lạc quan và luôn suy nghĩ tích cực. Điều này giúp các cơ quan hoạt động hiệu quả, tránh kích thích cảm giác đau mỏi. Những trường hợp căng thẳng và lo âu quá mức nên thường xuyên ngồi thiền để cải thiện tâm trạng.

Mỏi lưng xảy ra do nhiều nguyên nhân. Phần lớn bệnh nhân có triệu chứng nhẹ, có thể tự khỏi hoặc được khắc phục trong thời gian ngắn. Trong nhiều trường hợp, mỏi lưng là triệu chứng ban đầu của nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Vì thế người bệnh cần thăm khám nếu không rõ nguyên nhân gây đau mỏi, triệu chứng dai dẳng, tái phát nhiều lần hoặc xuất hiện đồng thời với các biểu hiệu khác.

Tham khảo thêm: 

• Đau Lưng Giữa Là Bệnh Gì? Dấu Hiệu và Cách Điều Trị
• Các Vị Trí Đau Lưng Báo Bệnh Bạn Nên Biết