Co Cứng Cơ Sau Đột Quỵ

Co cứng cơ sau đột quỵ thường xuất hiện đồng thời với chứng liệt nửa người. Mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng tình trạng này khiến người bệnh gặp khó khăn trong vận động. Từ đó gây teo cơ và làm giảm chất lượng đời sống.

Co cứng cơ sau đột quỵ là gì?

Co cứng cơ sau đột quỵ là một tình trạng phổ biến, xảy ra sau giai đoạn nguy hiểm của đột quỵ. Tình trạng này là sự gián đoạn hoặc hạn chế trong những chuyển động bình thường của người bệnh, liên quan đến sự co lại của các cơ sau đột quỵ.

Ở người bình thường, một hệ thống phức tạp chịu trách nhiệm kiểm soát cơ sinh học, cho phép các cơ ở một vùng co lại trong khi những cơ khác thư giãn. Ở người bị co cứng cơ sau đột quỵ, nhiều cơ có xu hướng co lại cùng một lúc kèm theo cảm giác thắt chặt. Điều này gây khó khăn trong sinh hoạt, cơ bắp không hoạt động hoặc hoạt động bất thường.

Tùy thuộc vào tình trạng mà co cứng cơ do đột quỵ có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng, kèm theo liệt nửa người.

Nguyên nhân gây co cứng cơ sau đột quỵ

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là sự tổn thương nghiêm trọng ở não do không được cung cấp máu. Quá trình cung cấp máu cho não bị cản trở khiến não bộ không nhận đủ lượng máu và oxy cần thiết. Điều này khiến các tế bào não ngừng hoạt động và chết đi.

Khi đột quỵ xảy ra, 2 triệu tế bào não chết đi mỗi 1 phút và người bệnh giảm 3 tuần tuổi. Người bệnh mất dần khả năng vận động và tư duy khi tế bào não chết đi càng nhiều. Chính vì thế mà những người bị đột quỵ cần được cấp cứu ngay lập tức. Hơn thế việc không cấp cứu kịp thời có thể gây tử vong.

Sau giai đoạn quy hiểm của đột quỵ, người bệnh thường bị co cứng cơ. Nguyên nhân là do hệ thống thần kinh trung ương bị tổn thương khiến chức năng và hoạt động bình thường của cơ bị phá hủy.

Khi nhiều cơ co lại cùng một lúc, người bệnh sẽ bị co cứng cơ sau đột quỵ. Điều này ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày, khó khăn cho việc co duỗi hoặc không thể đi lại.

Dấu hiệu nhận biết co cứng cơ sau đột quỵ

Co cứng cơ sau đột quỵ thường ảnh hưởng theo vùng. Bệnh khiến các cơ thắt chặt hoặc bị gò bó, kẹt lại ở một tư thế và không thể thư giãn hay hoạt động. Điều này làm khởi phát những triệu chứng sau:

Triệu chứng chung

• Có cảm giác thắt chặt ở một hoặc nhiều vùng cụ thể trên cơ thể. Thường gặp ở chân (bao gồm đầu gối, cổ chân), các ngón tay, khuỷu tay, cổ tay
• Khó hoặc không thể duỗi các khớp
• Những vùng ảnh hưởng như bàn chân bị uốn cong ở một góc
• Các ngón tay và chân co quắp hoặc căng thẳng
• Cánh tay bị uốn cong, thường ép chặt vào ngực
• Yếu chi
• Bắt chéo chân không tự nguyện
• Người bệnh khó khăn khi đi lại và thực hiện các hoạt động
• Căng cơ
• Cứng khớp
• Xuất hiện những phản xạ quá mức hoặc cử động giật không chủ ý
• Khó kiểm soát các cơ nói
• Đau khớp ở vùng ảnh hưởng
• Đau lưng
• Biến dạng xương

Các dạng co cứng chi trên

• Gấp khuỷu
• Khép vai
• Gấp cổ tay
• Nắm chặt bàn tay
• Ngón tay khép, gấp vào bàn tay
• Cẳng tay quay sấp

Những dạng co cứng chi dưới

• Khớp háng gấp
• Khép đùi
• Duỗi gối
• Ngón chân quắp hoặc gấp dẫn đến biến dạng
• Bàn chân duỗi và nghiêng trong
• Duỗi gối

Tùy thuộc vào mức độ ảnh hưởng của đột quỵ mà các triệu chứng có thể nhẹ hoặc rất nặng.

Co cứng cơ sau đột quỵ có nguy hiểm không?

Co cứng cơ sau đột quỵ không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên tình trạng này làm ảnh hưởng đến khả năng đi lại và hoạt động bình thường của người bệnh. Từ đó làm giảm chất lượng đời sống và gây ra những vấn đề về tâm lý.

Thông thường co cứng cơ do đột quỵ có thể được cải thiện sau nhiều tháng vật lý trị liệu. Những trường hợp không được điều trị có thể làm tăng mức độ co cứng cơ. Đồng thời làm khởi phát những biến chứng dưới đây:

• Suy giảm đáng kể hoặc mất khả năng vận động
• Sinh hoạt khó khăn
• Cứng khớp
• Tiêu sợi cơ, hình thành mô liên kết và mất chức năng khớp do cứng khớp lâu ngày
• Giảm chiều dài dây chằng và gân, giảm sự liên kết trong các mô
• Khó nói chuyện, khó ngồi
• Mất khả năng kiểm soát cơ thể, dễ bị té ngã
• Teo cơ
• Bại liệt vĩnh viễn
• Trầm cảm ở một số người bệnh

Chẩn đoán co cứng cơ sau đột quỵ

Kiểm tra tiền sử bệnh và triệu chứng có thể giúp phát hiện tình trạng co cứng cơ sau đột quỵ. Trong quá trình thăm khám, người bệnh được yêu cầu vận động chủ động kết hợp vận động thụ động. Bao gồm:

• Chuyển động các ngón tay
• Chuyển động các khớp xương ở tay và chân
• Nâng cao chân
• Đi lại

Các thử nghiệm có thể giúp kiểm tra tính linh hoạt, tầm vận động chủ động và thụ động của người bệnh. Điều này giúp xác định mức độ co cứng cơ do đột quỵ.

Điều trị co cứng cơ sau đột quỵ như thế nào?

Bệnh nhân bị co cứng cơ do đột quỵ cần được điều trị sớm và tích cực. Điều này giúp ngăn biến chứng, cải thiện khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Trong quá trình điều trị, bệnh nhân chủ yếu được tập vật lý trị liệu. Dựa vào mức độ nghiêm trọng, một số phương pháp khác cũng được áp dụng để hỗ trợ quá trình phục hồi.

Dưới đây là những phương pháp điều trị cụ thể cho bệnh nhân bị co cứng cơ sau đột quỵ:

1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Người bệnh được hướng dẫn chăm sóc tại nhà nếu có triệu chứng nhẹ. Điều này giúp cắt giảm các triệu chứng của co cứng cơ sau đột quỵ, cải thiện khả năng tự chăm sóc.

Trong quá trình điều trị, bệnh nhân được hướng dẫn những bài tập vận động và kéo giãn đơn giãn. Điều này giúp thư giãn, giảm co thắt và cải thiện khả năng vận động.

Ngoài ra người bệnh cần thường xuyên thay đổi vị trí, dành nhiều thời gian nghỉ ngơi và ngủ đủ để cơ thể được phục hồi. Bên cạnh đó nên mặc quần áo rộng rãi và thực hiện những hoạt động giúp tạo cảm giác thoải mái nhất.

2. Vật lý trị liệu

Hầu hết bệnh nhân bị co cứng cơ sau đột quỵ được hướng dẫn vật lý trị liệu để phục hồi. Trong quá trình này, nhiều bài tập kéo giãn và tăng cường cơ bắp sẽ được hướng dẫn. Việc luyện tập có thể mang đến những lợi ích sau:

• Giảm đau và cứng khớp
• Kéo giãn và phục hồi chức năng của cơ
• Tăng cường sức mạnh và cải thiện các cơ hỗ trợ cho khớp
• Giảm tình trạng co thắt và những biến dạng do chứng co cứng cơ sau đột quỵ
• Hạn chế tình trạng co thắt cơ trong tương lai
• Giảm yếu chi
• Tăng tầm vận động và giúp cho các khớp chuyển động linh hoạt
• Phục hồi chức năng vận động và khả năng đi lại bình thường của người bệnh

Ở những trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân được sử dụng những dụng cụ hỗ trợ. Cụ thể như:

• Thiết bị hỗ trợ di chuyển (khung tập đi, gậy…) giúp người bệnh di chuyển dễ dàng, hạn chế té ngã
• Nẹp bột hoặc dụng cụ chỉnh hình có tác dụng giữ các cơ ở tư thế duỗi. Những dụng cụ này cũng giúp ổn định khớp, cho phép quá trình chữa lành diễn ra.

Dựa vào tình trạng cụ thể, người bệnh cũng có thể được kích thích điện (sử dụng xung điện kích thích cơ qua da), châm cứu điện, siêu âm trị liệu… Những biện pháp này đều có khả năng kích thích cơ hoạt động và giúp phục hồi các cơ. Từ đó cải thiện chức năng vận động.

3. Thuốc

Nhiều loại thuốc được sử dụng để hỗ trợ quá trình phục hồi cho bệnh nhân bị co cứng cơ sau đột quỵ. Cụ thể:

• Thuốc giãn cơ Baclofen: Một số loại thuốc giãn cơ và chống co thắt (như Baclofen) sẽ được chỉ định trong điều trị co cứng cơ sau đột quỵ. Thuốc này có tác dụng thư giãn các cơ, giảm tình trạng co thắt và cứng cơ. Tùy thuộc vào tình trạng, bệnh nhân có thể được sử dụng Baclofen dạng viên nén hoặc bơm trong màng cứng.
• Dantrolene sodium (Dantrolene): Thuốc Dantrolene sodium được chỉ định cho những bệnh nhân bị co cứng cơ mãn tính do đột quỵ, tổn thương tủy sống, bại não và đa xơ cứng (MS). Thuốc có tác dụng thư giãn, giảm triệu chứng của chứng co cứng cơ, phòng ngừa và điều trị sốt cao ác tính. Thuốc Dantrolene thường được dùng với liều khởi đầu 25mg/ lần/ ngày, liên tục 7 ngày. Sau đó tăng dần liều lượng theo thời gian.
• Diazepam: Thuốc Diazepam được chỉ định cho những bệnh nhân bị co cứng cơ sau đột quỵ có dấu hiệu trầm cảm, đau làm ảnh hưởng đến giấc ngủ và tâm lý. Thuốc có tác dụng an thần, cải thiện giấc ngủ và giảm nhẹ cơn đau.
• Tizanidine: Thuốc Tizanidine được chỉ định cho bệnh nhân bị đau do co cơ, co cứng cơ hoặc giật rung. Thuốc có tác dụng thư giãn cơ và làm dịu tình trạng co thắt. Tizanidine không được dùng cho những bệnh nhân bị suy gan nặng.
• Phenol: Phenol được dùng ở dạng thuốc tiêm.Thuốc này giúp thư giãn các cơ bị căng và làm dịu sự co thắt.

4. Tiêm Botulinum Toxin (Dysport)

Những trường hợp nặng có thể được tiêm Botulinum Toxin (Dysport) trực tiếp vào cơ ảnh hưởng. Phương pháp này có tác dụng ngăn chặn quá trình giải phóng Achetylcholin, làm mềm và tăng sự linh hoạt của các cơ. Từ đó giúp trương lực cơ quay trở lại, cải thiện co cứng cơ mãn tính sau đột quỵ.

Tiêm Botulinum Toxin (Dysport) thường mang đến hiệu quả nhanh, kéo dài khoảng 4 đến 6 tháng. Để duy trì hiệu quả lâm sàng, bệnh nhân thường được yêu cầu tiêm nhắc lại. Những lần tiêm cách nhau 4 hoặc 6 tháng.

Những trường hợp co cứng cơ toàn thể không được chỉ định tiêm Botulinum Toxin. Thay vào đó những loại thuốc khác sẽ được sử dụng.

Sau tiêm Botulinum Toxin (Dysport) điều trị co cứng cơ do đột quỵ, người bệnh được hướng dẫn vận động trị liệu, giảm liều thuốc uống. Vận động trị liệu sau tiêm giúp kéo giãn cơ được tiêm, cải thiện chức năng vận động và làm mạnh các cơ.

5. Phẫu thuật

Ít khi bệnh nhân được phẫu thuật điều trị co cứng cơ sau đột quỵ. Phương pháp này được áp dụng khi điều trị bảo tồn (kết hợp dùng thuốc, vật lý trị liệu và tiêm Botulinum Toxin) không mang đến hiệu quả.

Dựa vào tình trạng cụ thể, những chỉ định cho thể bao gồm:

• Phẫu thuật phá tủy: Bệnh nhân được phẫu thuật cắt bỏ cột tủy hoặc tủy.
• Phẫu thuật chỉnh hình: Bệnh nhân được phẫu thuật kéo dài, chuyển gân hoặc giải phóng gân. Từ đó cải thiện những biến dạng ở chi. Trong một số trường hợp, bệnh nhân được phẫu thuật xương để sửa chữa biến dạng.
• Phẫu thuật thần kinh: Phương pháp này được thực hiện để cải thiện chức năng thần kinh. Trong phẫu thuật thần kinh, người bệnh sẽ được tiến hành sửa chữa tủy sống, các dây thần kinh hoặc não.
• Tiêm baclofen vào tủy sống: Bệnh nhân được tiêm baclofen vào tủy sống khi co cứng cơ sau đột quỵ ở mức độ nghiêm trọng. Khi thực hiện, một lượng baclofen vừa đủ sẽ được đưa vào tủy sống bằng ống thông và máy bơm. Phương pháp này giúp giảm tình trạng co thắt và cứng cơ.

Co cứng cơ sau đột quỵ không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên những triệu chứng của bệnh có thể gây biến dạng chi, ảnh hưởng đến sinh hoạt, khả năng đi lại và vận động. Chính vì thế bệnh nhân cần sớm vật lý trị liệu kết hợp với những phương pháp khác để cải thiện tình trạng.

Tham khảo thêm:

• 10 Cách Trị Căng Cơ, Giảm Đau Nhức Hiệu Quả Tại Nhà
• 10 Trung Tâm Phục Hồi Chức Năng Tốt Nhất Ở TP HCM
• 7 Bài Tập Phục Hồi Teo Cơ Bắp Chân Hiệu Quả, Dễ Thực Hiện