Chuột Rút Bắp Chân

Chuột rút bắp chân là tình trạng co thắt cơ bắp không tự chủ, dẫn đến đau đớn dữ dội và có thể gây tổn thương cơ trong các trường hợp nghiêm trọng. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, chất lượng cuộc sống và thói quen luyện tập của người bệnh.

Chuột rút bắp chân là gì?

Chuột rút là những cơn cơ thắt cơ đột ngột, xảy ra không tự chủ. Các cơn co thắt này có thể gây đau đớn và ảnh hưởng đến nhiều nhóm cơ khác nhau trong cơ thể. Các cơ thường bị ảnh hưởng bởi chuột rút bao gồm các cơ ở mặt sau của bắp chân, mặt sau của đùi và mặt trước của đùi.

Chuột rút bắp chân là tình trạng phổ biến, có thể dẫn đến những cơn đau đớn dữ dội, không tự chủ và đột ngột. Đôi khi chuột rút có thể khiến bắp chân bị căng cứng, thắt chặt không thể kiểm soát được.

Trong hầu hết các trường hợp, chuột rút không nghiêm trọng, thường tự cải thiện sau vài phút và không gây ra bất cứ biến chứng nào. Tuy nhiên, chuột rút bắp chân thường xảy ra vào ban đêm, điều này có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của người bệnh.

Mặc dù không phổ biến, tuy nhiên chuột rút chân đôi khi có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề tiềm ẩn, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc bệnh động mạch ngoại vi. Do đó, nếu thường xuyên bị chuột rút chân, người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ để được chẩn đoán và có biện pháp xử lý phù hợp.

Dấu hiệu nhận biết chuột rút bắp chân

Chuột rút bắp chân dẫn đến cảm giác siết chặt cơ hoặc khiến cơ thắt chặt lại thành một nút thắt. Điều này có thể dẫn đến đau đớn dữ dội hoặc thậm chí là khiến người bệnh không thể đứng và cử động chân. Ngoài ra, các cơ xung quanh bắp chân cũng có thể bị ảnh hưởng và gây khó chịu sau nhiều giờ kể từ lúc cơn chuột rút xuất hiện.

Đôi khi người bị chuột rút chân có thể nhìn thấy nút thắt cơ di chuyển bên dưới da. Do đó, tình trạng này đôi khi còn được gọi là Charley Horse (Chứng căng cơ đùi, cứng cơ bốn đầu đùi).

Chuột rút chân là một cơn co thắt không chủ ý, với một số đặc điểm như:

• Cơ bắp tự động cơ thắt và căng lên;
• Đặc biệt đau đớn và thường xuất hiện sau một buổi luyện tập, trận thi đấu thể chất, chạy bộ đường dài hoặc vận động trong thời gian kéo dài;
• Thường phổ biến ở những người tập luyện thể chất thường xuyên, đặc biệt là người chạy bộ hoặc chơi bóng đá.

Chuột rút bắp chân thường xảy ra rất đột ngột, không có dấu hiệu cảnh báo. Tuy nhiên một số đối tượng, chẳng hạn như phụ nữ mang thai hoặc thường xuyên sử dụng một số loại thuốc, có thể có nguy cơ chuột rút chân cao hơn.

Nguyên nhân gây chuột rút bắp chân

Mặc dù nguyên nhân chính dẫn đến chuột rút bắp chân vẫn chưa được xác định, tuy nhiên có một số nguyên nhân và yếu tố rủi ro có thể dẫn đến tình trạng này bao gồm:

1. Nguyên nhân phổ biến

Đôi khi chuột rút xảy ra mà không rõ nguyên nhân, tình trạng này được gọi là chuột rút vô căn. Mặc dù nguyên nhân chính của tình trạng này vẫn chưa được xác định, tuy nhiên có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ, bao gồm:

• Mất nước: Mất nước do không uống đủ nước, đặc biệt là khi trời nắng nóng, hoặc do tập luyện quá sức, đều có thể dẫn đến co thắt cơ. Hàm lượng nước trong cơ thể thấp có thể dẫn đến lưu thông máu kém, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ, gây chuột rút và đau nhức xương khớp ở người trẻ tuổi.
• Nồng độ muối thấp: Mức độ kali hoặc natri thấp trong cơ thể thường xảy ra khi cơ thể đổ nhiều mồ hôi, đặc biệt là dưới trời nắng nóng. Đổ quá nhiều mồ hôi dẫn đến mất chất điện giải trong cơ thể và dẫn đến chuột rút.
• Hàm lượng Carbohydrate thấp: Carbohydrate là nguồn năng lượng chính cho cơ bắp. Do đó Carbohydrate thấp sẽ gây ảnh hưởng đến các cơ và dẫn đến chuột rút.
• Cơ bắp thắt chặt: Một số người có cơ bắp thắt chặt, điều này có thể gây khó khăn khi lưu thông máu và chất dinh dưỡng, điều này làm tăng nguy cơ chuột rút.

Ngoài ra, chuột rút bắp chân vào ban đêm thường liên quan đến một số nguyên nhân, chẳng hạn như:

• Ngồi trong thời gian dài;
• Sử dụng cơ quá mức  trong ngày;
• Đứng hoặc làm việc trên sàn bê tông;
• Ngồi không đúng tư thế.

Phụ nữ mang thai cũng có thể bị chuột rút cơ bắp, đặc biệt là vào ban đêm. Nguyên nhân phổ biến thường là do thay đổi nội tiết tố và tăng trọng lượng cơ thể.

2. Các loại thuốc gây co thắt cơ bắp

Thường xuyên sử dụng một số loại thuốc có thể dẫn đến tác dụng phụ, chẳng hạn như gây chuột rút bắp chân. Các loại thuốc phổ biến có thể dẫn đến chuột rút cơ bắp bao gồm:

• Albuterol;
• Thuốc bổ sung estrogen;
• Thuốc lợi tiểu;
• Naproxen;
• Zolpidem.

Trong trường hợp chuột rút liên quan đến các loại thuốc đang sử dụng, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc loại thuốc khi cần thiết.

3. Các vấn đề y tế gây chuột rút bắp chân

Đôi khi chuột rút bắp chân có thể xảy ra mà không có nguyên nhân cụ thể. Tuy nhiên, đôi khi tình trạng này có thể là dấu hiệu của một số tình trạng sức khỏe tiềm ẩn.

Chuột rút bắp chân có thể là dấu hiệu của một số tình trạng sức khỏe như:

• Nghiện rượu;
• Bệnh thần kinh cơ tiến triển;
• Bệnh tim mạch, chẳng hạn như có cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu hoặc bệnh động mạch vành gây thu hẹp và tắc nghẽn động mạch vành;
• Xơ gan, dẫn đến sẹo ở gan;
• Bệnh tiểu đường;
• Hội chứng bàn chân bẹt;
• Hạ kali máu, xảy ra khi nồng độ kali trong máu thấp;
• Suy thận;
• Viêm xương khớp (thoái hóa khớp), xảy ra do sự ăn mòn sụn bảo vệ xương;
• Hẹp ống sống thắt lưng;
• Bệnh Parkinson, gây rối loạn vận động thần kinh;
• Bệnh động mạch ngoại vi hoặc bệnh thận kinh ngoại biên, dẫn đến tổn thương một hoặc nhiều dây thần kinh.

Chuột rút bắp chân là tình trạng phổ biến, có thể ảnh hưởng đến hầu hết mọi người. Tuy nhiên, người lớn tuổi thường dễ bị chuột rút hơn do tình trạng mất cơ hỗ trợ chân. Ngoài ra, có khoảng 7% trẻ em cũng thường xuyên bị chuột rút và nguy cơ này tăng lên theo độ tuổi.

Chuột rút bắp chân có nguy hiểm không?

Chuột rút thường không nghiêm trọng và có thể được cải thiện trong vài phút. Tuy nhiên, đôi khi cơn chuột rút có thể trở nên nghiêm trọng, dẫn đến tổn thương cơ. Một số sợi cơ có thể bị rách do lực cắt của tình trạng co thắt cơ không tự chủ.

Nếu cơ bị tổn thương, người bệnh có thể cảm thấy đau đớn kéo dài hoặc tê bì chân tay sau khi cơn chuột rút kết thúc. Nếu các triệu chứng nghiêm trọng, người bệnh có thể cần thực hiện một chương trình phục hồi cơ bắp để phục hồi thể trạng ban đầu.

Chuột rút bắp chân thường hiếm khi gây nguy hiểm, tuy nhiên nếu cơn chuột rút kéo dài hơn 15 phút hoặc nếu cơn đau vượt quá sức chịu đựng, người bệnh nên đến bệnh viện để được hướng dẫn cụ thể. Đôi khi cơn chuột rút có thể xảy ra khi người bệnh tiếp xúc với một chất độc. Chẳng hạn như vết cắt trên da chạm vào bụi bẩn, điều này có thể dẫn đến chuột rút do nhiễm trùng vi khuẩn uốn ván. Bên cạnh đó, tiếp xúc với thủy ngân, chì hoặc các chất độc hại khác cũng có thể dẫn đến chuột rút dữ dội.

Ngoài ra, người bệnh nên đến bệnh viện hoặc trao đổi với bác sĩ nếu gặp các triệu chứng như:

• Chuột rút ở các bộ phận khác của cơ thể;
• Đau đớn dữ dội;
• Sưng hoặc tê chân;
• Thay đổi màu sắc da chân;
• Chuột rút khi ngủ hoặc sau khi thức dậy.

Ngoài ra, hãy đến bệnh viện ngay nếu nghi ngờ chuột rút bắp chân liên quan đến một số tình trạng sức khỏe tiềm ẩn.

Chẩn đoán chuột rút bắp chân

Bác sĩ có thể trao đổi với người bệnh về các tiền sử y tế, các loại thuốc đang sử dụng và các tình trạng cơ thể. Bác sĩ có thể đặt ra một số câu hỏi như:

• Thời gian khi chứng chuột rút xuất hiện;
• Cảm giác khi cơn chuột rút xuất hiện;
• Thời gian cơn chuột rút kéo dài;
• Các triệu chứng kèm theo khi bị chuột rút.

Bác sĩ có thể đề nghị một số kiểm tra lâm sàng để chẩn đoán phân biệt chuột rút chân với một số tình trạng như bệnh lý thần kinh ngoại biên, viêm hoặc Hội chứng chân bồn chồn. Các xét nghiệm bao gồm:

• Kiểm tra hoặc sờ nắn cơ bắp chân;
• Đánh giá cảm giác vật lý, chẳng hạn như châm kim vào vị trí chuột rút;
• Kiểm tra phản xạ của gân cơ;
• Kiểm tra sức mạnh của bàn chân.

Bên cạnh đó, đôi khi bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu hoặc các xét nghiệm thông thường khác, để hỗ trợ chẩn đoán nguyên nhân dẫn đến chuột rút chân.

Cách xử lý tình trạng chuột rút bắp chân

Chuột rút ở chân thường kéo dài từ 30 giây đến vài phút và tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên điều này có thể gây khó chịu kéo dài hoặc đau đớn và ảnh hưởng đến chất lượng công việc, cuộc sống của người bệnh.

Mặc dù không có bất cứ loại thuốc hoặc phương pháp điều trị nào có thể cải thiện tình trạng chuột rút, tuy nhiên người bệnh có thể làm giảm sự nghiêm trọng của các triệu chứng với một số phương pháp, chẳng hạn như:

1. Cách xử lý nhanh

Chuột rút bắp chân thường xuất hiện một cách đột ngột, không có dấu hiệu báo trước cũng như không có biện pháp điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, có một số biện pháp cải thiện cơn chuột tại nhà có thể mang lại hiệu quả nhanh chóng, chẳng hạn như:

• Căng chân: Người bệnh có thể duỗi thẳng chân sau đó uốn cong, kéo các ngón chân về phía bắp chân để kéo căng các cơ và cải thiện tình trạng chuột rút.
• Xoa bóp: Sử dụng tay hoặc con lăn để làm dịu các cơ ở bắp chân. Điều này giúp các cơ thư giãn và nới lỏng ra.
• Đứng dậy: Nếu chuột rút xảy ra ngay sau khi thức dậy, người bệnh có đứng lên và ấn bàn chân xuống sàn để cải thiện cơn chuột rút.
• Đi bộ: Đi bộ hoặc lắc lư chân có thể tăng cường lưu thông máu và cải thiện cơn chuột rút.
• Chườm nóng và chườm lạnh: Quấn một túi đá hoặc đệm sưởi xung quanh bắp chân có thể cải thiện tình trạng chuột rút và giúp người bệnh cảm thấy thư giãn.
• Nâng cao chân: Nâng cao chân bị ảnh hưởng sau khi bị chuột rút có thể giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.
• Sử dụng thuốc giảm đau: Uống ibuprofen hoặc acetaminophen để giảm đau liên quan đến cơn chuột rút.

2. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là các phương pháp dài hạn để cải thiện tình trạng chuột rút bắp chân. Người bệnh có thể trao đổi với chuyên gia vật lý trị liệu để xây dựng một chương trình tập luyện phù hợp. Một số bài tập vật lý trị liệu cải thiện tình trạng chuột rút bao gồm:

• Bài tập kéo giãn: Khi cơn đau cấp tính do chuột rút được cải thiện, người bệnh có thể bắt đầu kéo căng các cơ để tăng cường phạm vi chuyển động của bắp chân. Người bệnh nhẹ nhàng duỗi bàn chân và các ngón chân và duỗi thẳng chân để kéo căng cơ ở bắp chân. Giữ yên tư thế trong 10 giây và thực hiện lặp lại 5 – 10 lần.
• Bài tập sử dụng con lăn: Sử dụng con lăn đặt trên mặt đất, sau đó người tập ở tư thế ngồi xuống sàn nhà, tay chống ở phía sau cơ thể, bắp chân đặt trên con lăn. Tiến hành lăn con lăn bằng bắp chân để tăng cường lưu lượng máu lưu thông và ngăn ngừa các cơn chuột rút bắp chân trong tương lai.
• Tăng cường cơ bắp: Chuyên gia vật lý trị liệu có thể đề nghị các bài tập để xây dựng sức mạnh cơ bắp và cải thiện khả năng phối hợp. Điều này có thể giúp người bệnh phòng ngừa các chấn thương trong tương lai.

Mục tiêu của các bài tập vật lý trị liệu là phục hồi các chức năng bình thường của bắp chân và ngăn ngừa các vấn đề trong tương lai. Bài tập và cường độ luyện tập khác nhau ở mỗi đối tượng, do đó tốt nhất người bệnh nên trao đổi với người có chuyên môn để tránh các rủi ro và chấn thương không mong muốn.

3. Thuốc điều trị chuột rút

Hiện tại không có bất cứ loại thuốc nào có thể ngăn ngừa và điều trị cơn chuột rút bắp chân. Tuy nhiên, có một số loại thuốc kê đơn có thể cải thiện các triệu chứng cấp tính, chẳng hạn như:

• Thuốc giãn cơ;
• Thuốc chẹn kênh canxi;
• Thuốc điều trị cơ thắt cơ, giảm đau và cứng cơ.

Các loại thuốc này được sử dụng dưới sự hướng dẫn và theo dõi của bác sĩ chuyên môn. Do đó, không tự ý sử dụng thuốc để tránh các rủi ro không mong muốn.

Hiện tại không có thuốc hoặc bất cứ phương pháp nào có thể chữa khỏi chuột rút bắp chân. Tuy nhiên, tình trạng này này thường không nghiêm trọng và không gây ảnh hưởng đến tính mạng của người bệnh.

Tuy nhiên tình trạng chuột rút bắp chân có thể trở nên nghiêm trọng hơn hoặc tái phát thường xuyên hơn khi cơ thể già đi. Do đó, người bệnh nên có kế hoạch điều trị và phòng ngừa phù hợp để tăng cường chất lượng cuộc sống.

Phòng ngừa chuột rút bắp chân như thế nào?

Mặc dù không thể phòng ngừa tất cả nguy cơ dẫn đến chuột rút bắp chân, những người bệnh có thể hạn chế các nguy cơ mắc bệnh với một số lưu ý như:

1. Uống đủ nước

Mất nước là một trong những nguy cơ phổ biến dẫn đến chuột rút chân. Do đó, uống đầy đủ lượng nước cần thiết, khoảng 6 – 8 cốc mỗi ngày, có thể phòng ngừa nguy cơ chuột rút. Người bệnh có thể cần uống nhiều nước hơn nếu hoạt động ngoài trời hoặc thường xuyên vận động thể chất.

Thông thường mục tiêu tiêu thụ nước là giữa cho nước tiểu trong. Nếu nước tiểu có màu vàng, hổ phách hoặc cam, điều này là dấu hiệu mất nước và người bệnh cần tăng cường lượng nước tiêu thụ.

Ngoài ra, người bệnh nên hạn chế tiêu thụ rượu, chất cồn và caffeine, để tránh gây mất nước trong cơ thể. Trao đổi với bác sĩ hoặc người có chuyên môn y tế nếu có dấu hiệu mất nước.

2. Thường xuyên tập thể dục

Vận động phù hợp và tạo thói quen tập thể dục thường xuyên có thể hỗ trợ phòng ngừa chuột rút ở bắp chân.

Chạy bộ là một trong những phương pháp tốt nhất có thể phòng ngừa nguy cơ chuột rút ở bắp chân. Tuy nhiên để giảm nguy cơ, người bệnh nên chạy bộ với thời gian, quãng đường và cường độ tăng dần để cơ bắp chân quen dần. Ngoài ra, chọn giày chạy bộ phù hợp là một trong những cách để ngăn ngừa các rủi ro khi chạy bộ, bao gồm chuột rút và đau nhức xương khớp toàn thân.

Bên cạnh đó, người bệnh cần đảm bảo thực hiện khởi động và thư giãn phù hợp sau khi tập thể dục. Giãn cơ, đặc biệt là giãn cơ bắp chân, có thể làm nóng cơ và ngăn ngừa chuột rút sau khi tập luyện.

Đặc biệt, sau khi tập thể dục người bệnh nên tiến hành căng cơ thể phòng ngừa chuột rút. Động tác căng cơ phổ biến là người bệnh đứng cách tường ba bước chân, nghiêng người và chạm tường bằng cánh tay mở rộng, giữ chân bằng phẳng trên  mặt đất. Giữ yên tư thế trong 5 giây, thư giãn và lặp lại tối đa trong 5 phút.

3. Chuẩn bị trước khi ngủ

Chuột rút bắp chân có thể xảy ra khi người bệnh ngủ. Điều này có thể xảy ra do một số thói quen ngủ không phù hợp. Do đó, để ngăn ngừa tình trạng này, người bệnh có thể thực hiện một số động tác kéo giãn chân nhẹ nhàng hoặc tập thể dục nhẹ, chẳng hạn như đi bộ hoặc đi xe đạp ngắn trước khi đi ngủ.

Ngoài ra, thay đổi tư thế ngủ là một trong những biện pháp phòng ngừa chuột rút hiệu quả. Nếu nằm ngửa, người bệnh có thể đặt một chiếc gối bên dưới gót chân để đảm bảo các ngón chân luôn hướng lên trên. Nếu nằm sấp, thử đặt bàn chân ở bên ngoài giường, các ngón chân hướng xuống đất. Cả hai tư thế này đều giúp người bệnh cảm thấy thoải mái và phòng ngừa tình trạng chuột rút về đêm.

Chuột rút bắp chân là tình trạng phổ biến và có thể dẫn đến đau đớn dữ dội. Tình trạng này cũng có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, thói quen sống và sinh hoạt. Mặc dù tình trạng này thường không nghiêm trọng, tuy nhiên người bệnh có thể thực hiện một số cách xử lý, chẳng hạn như chườm nóng, căng cơ hoặc xoa bóp. Ngoài ra, thường xuyên tập thể dục và kéo giãn cơ phù hợp có thể hỗ trợ phòng ngừa tình trạng này.

Nếu chuột rút xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ chuyên môn để có kế hoạch xử lý phù hợp. Đôi khi chuột rút bắp chân có thể liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và cần được điều trị để tránh các rủi ro liên quan.

Tham khảo thêm: Hay bị chuột rút và tê chân vì sao? Cách điều trị