Căng Cơ Lưng

Căng cơ lưng là tình trạng các cơ ở lưng bị kéo căng quá mức tạo ra những vết rách nhỏ bên trong, thường gặp ở vùng lưng dưới. Tình trạng này xảy ra do người bệnh đột ngột vặn hoặc uốn cong lưng quá tầm, ngã, thường xuyên nâng vật hoặc duy trì tư thế sai trong các hoạt động.

Căng cơ lưng là gì?

Căng cơ lưng là thuật ngữ chỉ tình trạng các cơ ở lưng bị kéo căng quá mức dẫn đến rách một phần mô. Tình trạng này khiến người bệnh thường xuyên đau mỏi lưng kèm theo cảm giác co thắt và sưng.

Rách cơ có thể khiến cấu trúc cột sống mất vững do cơ suy yếu. Ngoài ra tính linh hoạt và những chuyển động của lưng cũng bị suy giảm. Căng cơ lưng thường xảy ra ở vùng lưng dưới. So với những nhóm đối tượng khác, bệnh phổ biến hơn ở vận động viên và người lao động chân tay.

Dấu hiệu và triệu chứng căng cơ lưng

Khi bị căng cơ lưng, các dấu hiệu và triệu chứng dưới đây sẽ xuất hiện:

• Đau lưng. Đau nhiều hơn khi cử động lưng, hắt hơi, ho hoặc ấn vào vị trí có cơ bị rách. Cơn đau có thể giảm nhẹ khi nghỉ ngơi
• Co cứng khối cơ cạnh cột sống
• Cột sống mất vững, lệch vẹo làm mất đường cong sinh lý
• Sưng và bầm tím ở vùng có cơ bị tổn thương

Nguyên nhân gây căng cơ lưng

Căng cơ lưng thường xảy ra do những nguyên nhân dưới đây:

• Duy trì tư thế sai

Ngồi khom lưng, ngồi thụp xuống ghế hoặc ngồi vẹo lưng trong thời gian dài làm tăng áp lực lên những khối cơ dọc cột sống. Lâu ngày dẫn đến tình trạng cứng, co thắt và đau lưng.

• Chuyển động đột ngột

Đột ngột vặn mình hoặc uốn cong cột sống quá tầm khiến các cơ chịu áp lực lớn và bị tổn thương. Điều này thường gây ra cảm giác đau đớn và cứng cơ, giảm tính linh hoạt và tăng nguy cơ rách cơ.

• Vận động gắng sức

Căng cơ lưng thường xảy ra ở những vận động viên cử tạ, nhảy xa, người lao động thường xuyên mang vác vật nặng. Bởi vận động gắng sức làm tăng áp lực lên các cơ quanh cột sống. Đồng thời gây đau lưng do căng cơ.

• Chấn thương

Chấn thương do té ngã, tai nạn giao thông, chơi những môn thể thao tiếp xúc hoặc một cú đánh mạnh lên lưng… có thể gây ra tình trạng căng tức và rách cơ. Thông thường người bệnh sẽ có cảm giác đau đớn, khó chuyển động, vùng cơ tổn thương sưng và bầm tím sau khi chấn thương xảy ra.

• Căng thẳng

Căng cơ lưng thường xảy ra ở những người có tâm lý bất ổn, thường xuyên lo lắng và căng thẳng. Bởi căng thẳng kéo dài khiến não bộ phát ra tín hiệu giải phóng hormone cortisol và epinephrine. Điều này khiến các cơ thắt chặt, làm tăng huyết áp và nhịp tim.

Căng cơ lưng có nguy hiểm không?

Đối với những trường hợp căng cơ lưng do nguyên nhân đơn giản và không rách cơ, các triệu chứng như đau, co thắt có thể tự thuyên giảm trong vài ngày. Ngoài ra những trường hợp này cũng có đáp ứng tốt với các biện pháp chăm sóc tại nhà.

Ở những trường hợp nghiêm trọng hơn, căng cơ lưng có kèm theo tổn thương cơ (rách cơ), người bệnh cần được khám và điều trị y tế để hạn chế rủi ro. Nếu không điều trị đúng cách, những biến chứng dưới đây có thể xuất hiện:

• Rách cơ hoàn toàn
• Giảm hoặc mất khả năng cử động lưng
• Đau lưng mãn tính
• Biến dạng lưng (như vẹo cột sống) do mất vững
• Teo cơ

Để khắc phục các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ nếu đau đớn nghiêm trọng hoặc kéo dài.

Chẩn đoán căng cơ lưng

Để tìm kiếm điểm đau và xác định căng cơ lưng, bác sĩ có thể ấn vào những mỏm gai sau hoặc ấn ngón tay vào khe liên đốt hai bên cột sống. Ngoài ra bác sĩ có thể đề nghị mô tả triệu chứng kết hợp kiểm tra chấn thương, bệnh sử và tính linh hoạt của lưng để đánh giá tình trạng.

Nếu không rõ tình trạng, người bệnh bị căng cơ do chấn thương hoặc có tổn thương phối hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số kỹ thuật chẩn đoán dưới đây:

• Chụp X-quang: Chụp X-quang cột sống để xác định đau lưng do căng cơ hay do những tổn thương ở khớp xương như thoái hóa cột sống thắt lưng, thoát vị đĩa đệm, gãy xương do căng thẳng. Ngoài ra kỹ thuật này cũng được chỉ định cho những bệnh nhân bị căng cơ do chấn thương để xác định những tổn thương phối hợp và kiểm tra cấu trúc cột sống.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Nếu có tổn thương sâu, không thể xác định bằng hình ảnh X-quang, chụp cắt lớp vi tính sẽ được chỉ định để phát hiện tình trạng. Ngoài ra kỹ thuật này còn có tác dụng kiểm tra mức độ tổn thương của cơ (rách một phần hoặc hoàn toàn).
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Chụp cộng hưởng từ mang đến hình ảnh chi tiết về các mô mềm, dây thần kinh, mạch máu, tủy sống và khối cơ quanh cột sống. Điều này giúp xác định tổn thương cơ, đồng thời chẩn đoán phân biệt căng cơ lưng với những tình trạng nghiêm trọng khác.
• Siêu âm: Nhiều trường hợp được chỉ định siêu âm để kiểm tra tổn thương cơ.

Điều trị căng cơ lưng như thế nào?

Bệnh nhân bị căng cơ lưng có thể áp dụng các phương pháp bảo tồn (bao gồm cả biện pháp chăm sóc, thuốc, vật lý trị liệu) để giảm nhẹ các triệu chứng. Riêng những trường hợp rách cơ có thể được điều trị ngoại khoa để phục hồi cấu trúc.

1. Nghỉ ngơi

Khi bị đau do căng cơ lưng, người bệnh nên dành thời gian nghỉ ngơi, tránh thực hiện những động tác có thể kích thích cơn đau. Biện pháp này có tác dụng thả lỏng và giảm áp lực lên các khối cơ. Đồng thời giảm đau và cho phép tổn thương lành lại. Có thể chườm lạnh trong khi nghỉ ngơi để tăng hiệu quả.

2. Nén

Người bệnh có thể nén bằng cách mang đai hoặc nịt lưng để hỗ trợ các cơ bị tổn thương. Biện pháp này giúp giảm áp lực, cho phép các cơ được thư giãn và tự chữa lành tổn thương. Ngoài ra biện pháp nén còn giúp ổn định cấu trúc cột sống, hạn chế tình trạng mất vững do các cơ tổn thương và yếu.

3. Chườm đá

Ngay khi bị căng cơ lưng, người bệnh nên áp dụng biện pháp chườm đá để giảm đau và sưng. Biện pháp này nên được thực hiện trong 20 phút, 3 – 4 lần/ ngày, liên tục từ 2 – 3 ngày. Khi chườm đá, hãy dùng khăn bông mềm bọc túi đá, một vài viên đá hoặc túi rau củ đông lạnh, sau đó áp lên vị trí bị đau.

4. Chườm nóng

Sau 2 – 3 ngày chườm đá, người bệnh có thể chườm nóng mỗi ngày 4 lần, mỗi lần 20 phút. Biện pháp này có tác dụng thư giãn cơ tổn thương, khớp xương và dây thần kinh, tăng tuần hoàn máu, giảm đau và cải thiện tình trạng cứng lưng. Lưu ý không chườm nóng quá sớm vì có thể gây sưng đau thêm.

Khi chườm nóng, hãy dùng bình nước nóng, khăn nóng hoặc đệm sưởi điện để áp lên lưng đau. Thận trọng để tránh bị bỏng. Bên cạnh chườm nóng, tắm hoặc ngâm mình trong bồn nước nóng cũng mang đến lợi ích tương tự.

5. Bài tập kéo giãn cơ lưng

Khi bị căng cơ lưng, người bệnh có thể thử áp dụng những bài tập kéo giãn cơ lưng để cải thiện tình trạng. Hầu hết những bài tập này đều có khả năng kéo dài cơ lưng, tăng cường sức cơ và độ dẻo dai. Đồng thời giúp lưng chuyển động linh hoạt, giảm đau và hạn chế căng cơ tái phát.

Dưới đây là một số bài tập kéo giãn cơ lưng thường được áp dụng:

Bài tập xoay hông

Bài tập xoay hông có tác dụng thả lỏng và giảm căng thẳng cho cơ lưng dưới và cơ mông. Đồng thời giảm đau và tăng tính linh hoạt.

• Đứng thẳng trên sàn, hai bàn chân dang rộng hơn hông, chống hai tay lên hông
• Nhẹ nhàng di chuyển hông theo một hướng từ bên này sang bên kia để tạo thành những vòng tròn lớn
• Thực hiện ít nhất 10 vòng tròn
• Lặp lại động tác theo hướng ngược lại.

Bài tập xoay hông sang bên

Bài tập xoay hông sang bên giúp thư giãn và kéo dài các cơ từ từ, giảm tình trạng co thắt và tăng tính linh hoạt. Từ đó giúp giảm đau, khắc phục và phòng ngừa căng cơ lưng tái diễn.

• Nằm ngửa, mở rộng cánh tay sang một bên, uốn cong và tạo góc 90 độ ở đầu gối
• Trong khi thở ra, hạ đầu gối xuống bên phải, đồng thời xoay thân người sang bên trái
• Trong khi hít vào, nâng đầu gối lên để trở lại vị trí ban đầu
• Hạ đầu gối xuống bên trái, xoay thân người sang bên phải
• Lặp lại động tác trong 1 phút, xen kẽ giữa hai bên phải và trái.

Bài tập kéo căng đầu gối trước ngực

Để tăng tính linh hoạt và thả lỏng cơ lưng dưới, bạn có thể thực hiện bài tập kéo căng đầu gối trước ngực. Ngoài ra bài tập này còn có tác dụng ổn định khung xương chậu và kéo giãn cơ.

• Nằm ngửa trên sàn, mở rộng cả hai chân
• Uốn cong và kéo đầu gối phải vào ngực, các ngón tay đan lại và đặt quanh ống chân
• Giữ nguyên tư thế trong 5 giây. Thả chân ra để trở về tư thế ban đầu
• Lặp lại động tác 5 lần mỗi chân
• Kéo cả hai đầu gối vào ngực, nắm lấy cánh tay, bàn tay hoặc khuỷu tay. Giữ tư thế này trong 30 giây.

Bài tập tư thế mèo – bò

Bài tập tư thế mèo – bò giúp giải phóng các cơ đang bị cứng và đau, tăng tính linh hoạt cho cột sống và giảm đau lưng.

• Bắt đầu với tư thế mặt bàn, hai bàn tay và đầu gối chống xuống sàn, lưng thẳng và song song với mặt sàn
• Hít vào khi thả bụng xuống sàn và nhìn lên
• Thở ra khi nhìn xuống sàn và cong lưng về phía trần nhà
• Lặp lại động tác liên tục trong ít nhất 1 phút.

Bài tập tư thế em bé

Bài tập tư thế em bé giúp các khối cơ quanh cột sống của bạn được nghỉ ngơi nhẹ nhàng, giảm áp lực lên cơ và cột sống (đặc biệt là vùng lưng dưới). Ngoài ra bài tập còn có tác dụng giảm đau, kéo căng, kéo dài và ổn định cột sống.

• Bắt đầu với tư thế quỳ, hai bàn tay chống xuống sàn
• Duỗi ở hông để gập người, mông đặt lên hai gót chân, hai tay duỗi thẳng và mở rộng trước mặt
• Thư giãn và thả lỏng cơ thể trong 1 phút.

Tư thế xác chết

Dành một vài phút thư giãn sau khi hoàn thành các bài tập kéo căng cơ của bạn. Điều này giúp các cơ được thư giãn hoàn toàn. Trong khi thực hiện, bạn nên tập trung để mọi căng thẳng còn lại trong cơ thể được giải phóng.

• Nằm ngửa, đặt hai cánh tay cạnh người, lòng bàn tay hướng lên trên
• Dang hai chân rộng hơn hông một chút, cho phép các ngón chân chếch ra một bên
• Hít thở sâu và đều để cơ thể nhẹ nhàng hơn
• Giữ tư thế này tối đa 20 phút.

6. Sử dụng thuốc

Nếu căng cơ và đau nhiều, bác sĩ có thể đề nghị một trong những loại thuốc dưới đây:

• Acetaminophen: Thuốc Acetaminophen có tác dụng giảm nhẹ các cơn đau. Thuốc phù hợp với bệnh nhân bị căng cơ lưng có cơn đau từ nhẹ đến trung bình hoặc đau kéo dài.
• NSAID: Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có tác dụng giảm đau và trị viêm. Thuốc phù hợp với những bệnh nhân bị căng cơ lưng có các cơn đau ở mức trung bình.
• Thuốc giảm đau giãn cơ: Nếu bị đau và co thắt cơ nghiêm trọng, người bệnh có thể được chỉ định thuốc giảm đau giãn cơ. Thuốc này có tác dụng làm mềm cơ, khắc phục tình trạng cứng và co thắt cơ. Đồng thời giúp xoa dịu các cơn đau.

Để tránh tác dụng ngoại ý, người bệnh nên dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.

7. Yoga và thiền định

Bạn nên dành từ 30 – 60 phút mỗi ngày để tập yoga và thiền định. Biện pháp này có tác dụng giải tỏa căng thẳng, cải thiện tâm trạng. Từ đó hạn chế căng cơ do căng thẳng. Ngoài ra yoga và thiền định còn giúp người bệnh giảm đau, điều chỉnh tư thế sinh hoạt, thư giãn và kéo dài các cơ. Đồng thời tăng sự dẻo dai và tính linh hoạt cho người bệnh.

8. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu thường được áp dụng cho những trường hợp nặng, căng cơ do chấn thương hoặc căng và đau cơ không giảm sau vài ngày chăm sóc. Hầu hết bệnh nhân bị căng cơ được hướng dẫn các bài tập kéo giãn và tăng sức cơ. Những bài tập này có tác dụng tăng cường sức mạnh cho các cơ quanh cột sống, giảm đau, cải thiện chức năng vận động và tính linh hoạt của bệnh nhân.

Ngoài ra tập vật lý trị liệu còn có tác dụng điều chỉnh tư thế, ổn định cột sống, giảm nguy cơ biến dạng xương sống do cơ tổn thương. Đồng thời giảm nguy cơ tái phát căng cơ lưng. Tùy thuộc vào tình trạng, người bệnh có thể được hướng dẫn luyện tập kết hợp với liệu pháp nhiệt, siêu âm trị liệu…

9. Liệu pháp thay thế

Căng cơ lưng thường có đáp ứng tốt với liệu pháp xoa bóp và châm cứu.

• Xoa bóp: Xoa bóp có tác dụng giảm đau và làm mềm cơ, giúp các khối cơ quanh cột sống được thư giãn. Từ đó cải thiện tình trạng co thắt. Ngoài ra biện pháp này còn có tác dụng tăng tuần hoàn khí huyết và thúc đẩy quá trình chữa lành tổn thương, giúp thư giãn và cải thiện độ linh hoạt cho lưng.
• Châm cứu: Châm cứu được thực hiện bằng cách dùng kim kích thích một số vị trí được xác định sẵn trên cơ thể. Điều này giúp giảm đau, giảm tình trạng co thắt cơ và kích thích hệ thần kinh làm việc tốt hơn. Ngoài ra châm cứu còn giúp cải thiện giấc ngủ, an thần, đả thông kinh mạch, phục hồi cảm giác và chức năng vận động.

Để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối đa, các liệu pháp thay thế cần được thực hiện bởi người có chuyên môn cao.

10. Can thiệp ngoại khoa

Bác sĩ có thể can thiệp ngoại khoa (phẫu thuật) ở những bệnh nhân bị rách cơ lưng và không có đáp ứng với điều trị bảo tồn. Phương pháp này giúp nối các sợi cơ bị rách, ổn định cấu trúc cột sống. Đồng thời cho phép cơ tổn thương liền nhanh, khắc phục các triệu chứng do căng cơ gây ra.

Sau khi tổn thương lành lại, người bệnh sẽ được vật lý trị liệu với những bài tập thích hợp để sớm phục hồi chức năng.

Phòng ngừa căng cơ lưng

Để ngăn ngừa căng cơ lưng khởi phát hoặc tái diễn, bạn nên thử áp dụng một số biện pháp dưới đây:

• Không vận động gắng sức, hạn chế mang vác vật nặng. Ngoài ra nên nghỉ giải lao thường xuyên để đi lại, vận động và kéo giãn cơ nhẹ nhàng để phòng ngừa căng cơ lưng.
• Nếu có cảm giác đau mỏi hoặc căng cơ, bạn cần dừng các hoạt động đang thực hiện và để lưng được nghỉ ngơi.
• Đảm bảo thực hiện các tư thế đúng trong sinh hoạt và khi làm việc. Tránh ngồi vẹo lưng, khom lưng… trong thời gian dài. Tốt nhất nên giữ lưng thẳng khi đi đứng và ngồi làm việc.
• Khi nhặt một vật nặng, bạn nên chùng gối xuống, hai tay đặt vào hai bên vật để trọng lượng của vật được phân phối đều khi nâng, giữ lưng thẳng. Sau đó mở rộng đầu gối để đứng lên. Tránh uốn cong lưng khi nâng vật.
• Giảm cân nếu cân nặng dư thừa. Điều này giúp giảm áp lực lên các cơ ở vùng thắt lưng và hạn chế tình trạng căng cơ.
• Không đột ngột thay đổi tư thế để tránh rách cơ. Đặc biệt không đột ngột thực hiện động tác vặn người hoặc uốn cong lưng quá tầm.
• Thực hiện các thao tác massage sau một ngày dài làm việc mệt mỏi để các cơ được thư giãn. Từ đó giảm căng thẳng và hạn chế tình trạng co thắt quá mức.
• Thường xuyên tập thể dục và kéo giãn cơ lưng để tăng sự dẻo dai và sức mạnh cho các cơ, cải thiện tính linh hoạt và giảm nguy cơ chấn thương. Tốt nhất nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Thận trọng trong tất cả các hoạt động, bao gồm cả sinh hoạt, chơi thể thao và lái xe. Điều này giúp giảm nguy cơ va đập và té ngã dẫn đến căng cơ lưng và rách cơ.
• Điểu chỉnh tư thế trong khi ngủ. Nên nằm nghiêng hoặc nằm ngửa và kê một chiếc gối dưới chân. không nên nằm sấp để tránh gây căng thẳng cho các cơ dẫn đến căng cơ lưng, căng cơ cổ.
• Thường xuyên ngồi thiền hoặc/ và tập yoga để cải thiên tâm trạng, giải tỏa căng thẳng, tránh não bộ sản sinh các hormone gây thắt chặt cơ.
• Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng từ thực phẩm kết hợp uống nhiều nước mỗi ngày. Điều này giúp các cơ được nuôi dưỡng, cải thiện độ chắc khỏe và đảm bảo cơ hoạt động bình thường. Từ đó phòng ngừa tình trạng căng cơ lưng hiệu quả.

Căng cơ lưng xảy ra do nhiều nguyên nhân nhưng thường nhẹ, người bệnh có thể giảm đau và căng cơ bằng các biện pháp đơn giản. Tuy nhiên người bệnh cần tránh chủ quan, không chữa trị hoặc chăm sóc không đúng cách. Bởi điều này có thể làm tăng nguy cơ rách cơ hoàn toàn và phát sinh nhiều biến chứng nghiêm trọng khác.

Tham khảo thêm:

• Đau Đầu Căng Cơ: Nguyên Nhân và Giải Pháp Khắc Phục
• Căng Cơ Bắp Chân: Nguyên Nhân và Cách Xử Lý, Điều Trị