Căng Cơ Bắp Chân Khi Ngủ

Căng cơ bắp chân khi ngủ thường liên quan đến quá trình vận động gắng sức hoặc lặp đi lặp lại những chuyển động khiến cơ bị căng thẳng vào ban ngày. Tình trạng này khiến bệnh nhân có cảm giác căng cứng và đau ở cơ bắp. Để giảm đau do căng cơ, người bệnh có thể thực hiện một vài thao tác massage, nắn bóp.

Căng cơ bắp chân khi ngủ là gì?

Căng cơ bắp chân khi ngủ là tinh trạng căng cơ bắp chân xảy ra vào ban đêm, trong khi ngủ. Tình trạng này được đặc trưng bởi sự căng cứng cơ bắp chân đột ngột, không chủ ý và không thể tự thư giãn, bệnh nhân có cảm giác đau đớn nghiêm trọng, khó vận động. Ngoài ra người bệnh có thể bị tê bắp chân khi cố gắng di chuyển chân.

Bắp chân căng cứng vào ban đêm thường do bệnh nhân lạm dụng cơ bắp quá mức vào ban ngày như vận động gắng sức, thực hiện những động tác có cường độ cao, lặp đi lặp lại những chuyển động ở chân… Các triệu chứng xảy ra khi nhiều sợi cơ thắt chặt đột ngột và không thể tự thư giãn.

Hầu hết bệnh nhân bị căng cơ bắp chân khi ngủ có thể giảm nhẹ các triệu chứng bằng cách nghỉ ngơi trong tư thế nâng cao chân, kéo giãn nhẹ hoặc xoa bóp nhẹ nhàng khoảng 10 phút. Tuy nhiên căng cơ bắp chân và các triệu chứng có thể tái phát làm gián đoạn giấc ngủ của bạn. Vì thế nếu bị căng cơ kinh niên, người bệnh có thể gặp bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị.

Căng cơ bắp chân vào ban đêm thường phổ biến hơn ở những người lớn tuổi, phụ nữ và những người thường xuyên chơi thể thao.

Nguyên nhân gây căng cơ bắp chân khi ngủ

Lạm dụng cơ bắp quá mức vào ban ngày là nguyên nhân chính khiến bệnh nhân bị căng cơ bắp chân khi ngủ. Trong khi sinh hoạt hoặc chơi thể thao, việc lặp đi lặp lại những chuyển động của chân hay thực hiện những động tác làm tăng áp lực lên cơ sẽ dẫn đến tình trạng căng tức. Lúc này cơ bắp bị kéo giãn quá mức và kém phục hồi.

Ngoài ra đột ngột thay đổi chuyển động trong khi chơi thể thao như dừng chuyển động đột ngột, chạy nhanh và liên tục, đột ngột chuyển hướng… cũng khiến cơ bắp chân căng thằng. Từ đó làm tăng nguy cơ căng cơ bắp chân khi ngủ.

Một số nguyên nhân khác:

• Chuột rút

Trong nhiều trường hợp, căng cơ bắp chân khi ngủ có liên quan đến chuột rút. Tình trạng này thường gặp trong thai kỳ và liên quan đến vị trí của bàn chân trong khi ngủ. Chúng ta thường ngủ với ngón chân và bàn chân duỗi ra khỏi phần còn lại của cơ thể. Điều này khiến cơ bắp chân bị rút ngắn và dẫn đến chuột rút, căng cứng cơ.

• Lối sống ít vận động

Theo các chuyên gia, cơ bắp chân cần được kéo căng thường xuyên để duy trì sức mạnh và độ dẻo dai, giúp hoạt động tốt. Chính vì thế, việc ngồi lâu hoặc đứng lâu trong thời gian dài có thể khiến cơ bắp chân kém linh hoạt và dễ bị căng cứng.

• Đứng lâu

Các nghiên cứu cho thấy, những người có công việc cần phải đứng lâu trong thời gian dài sẽ có nguy cơ cao bị chuột rút và căng cơ bắp chân khi ngủ.

• Ngồi không đúng tư thế

Căng cơ và chuột rút bắp chân thường xảy ra ở những người thường xuyên ngồi với tư thế chĩa mũi chân hoặc khoanh chân trong thời gian dài. Vì điều này sẽ làm co rút cơ bắp chân và khiến cơ căng thẳng.

• Hoạt động thần kinh bất thường

Căng cơ bắp chân vào ban đêm có thể liên quan đến hoạt động thần kinh bất thường (dây thần kinh bị kích hoạt hoặc gia tăng vận động).

• Rút ngắn các gân

Căng cơ bắp chân vào ban đêm có thể liên quan đến sự rút ngắn của các gân nối cơ và xương. Tình trạng này thường xảy ra một cách tự nhiên theo thời gian.

• Căng thẳng

Căng cơ thường xảy ra do căng thẳng (bao gồm cả căng cơ bắp chân). Bởi stress, căng thẳng kéo dài khiến chức năng và hoạt động của hệ thần kinh bị ảnh hưởng. Điều này làm phát sinh một số rối loạn, não bộ liên tục truyền tín hiệu thần kinh đến cơ khiến cơ bị kéo căng liên tục mà không được thư giãn.

Ngoài ra căng thẳng lâu ngày làm ảnh hưởng đến quá trình lưu thông máu, tăng áp lực lên mạch máu. Khi lưu lượng máu đến cơ bị suy giảm, người bệnh sẽ có cảm giác căng và đau cơ.

• Nguyên nhân khác

Căng cơ bắp chân khi ngủ có thể xảy ra do một số nguyên nhân nghiêm trọng hơn, bao gồm:

• • Mất nước
  • Bệnh mạch máu ngoại vi (PVD)
  • Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT)
  • Lưu lượng máu đến bắp chân suy giảm
  • Giảm phạm vi cử động ở mắt cá chân
  • Cơ bắp chân không được nuôi dưỡng bằng chế độ ăn uống lành mạnh và căng bằng
  • Dùng một số loại thuốc làm ảnh hưởng đến hoạt động của cơ như thuốc lợi tiểu và thuốc statin
  • Rối loạn dẫn truyền thân kinh như bệnh thần kinh ngoại vi, bệnh thần kinh vận động
  • Những vấn đề về cấu trúc như hẹp ống sống, bàn chân bẹt…
  • Rối loạn thoái hóa thần kinh, điển hình như bệnh Parkinson
  • Viêm xương khớp và một số rối loạn cơ xương khác

Dấu hiệu nhận biết căng cơ bắp chân khi ngủ

Căng cơ bắp chân khi ngủ khiến bệnh nhân đột ngột đau nhói và có cảm giác cứng ở cơ bắp bị ảnh hưởng. Cơn đau thường nghiêm trọng hơn khi cố gắng co duỗi chân, đứng lên hoặc đi lại. Thuyên giảm khi nghỉ ngơi và nâng cao chân.

Đau và căng cơ nhiều hơn nếu liên quan đến chuột rút bắp chân. Đối với trường hợp này, các triệu chứng có thể kéo dài và nghiêm trọng ngay cả khi không tăng áp lực lên cơ tổn thương hoặc nghỉ ngơi. Tuy nhiên các triệu chứng có thể tự thuyên giảm sau vài phút và giảm nhanh khi thực hiện liệu pháp xoa bóp.

Một số triệu chứng khác:

• Mỏi cơ bắp chân kéo dài
• Khó uốn cong bàn chân và các ngón chân
• Sưng hoặc/ và bầm tím bắp chân
• Hạn chế khả năng vận động vào sáng hôm sau

Căng cơ bắp chân khi ngủ có nguy hiểm không?

Hầu hết căng cơ bắp chân khi ngủ là những đợt cấp tính. Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và nghiêm trọng nhưng có xu hướng giảm nhanh khi nghỉ ngơi và áp dụng các biện pháp chăm sóc.

Đối với những bệnh nhân có các vấn đề tiềm ẩn, căng cơ bắp chân có thể nghiêm trọng và thường tái phát hơn. Điều này làm gián đoạn giấc ngủ. Ngoài ra người bệnh có thể gặp nhiều biến chứng nếu không được điều trị. Cụ thể như:

• Tăng nguy cơ rách cơ và gãy xương do căng thẳng
• Hẹp ống chân
• Hội chứng khoang
• Teo cơ chân
• Giảm hoặc mất khả năng vận động

Chẩn đoán căng cơ bắp chân khi ngủ

Thông thường tình trạng căng cơ bắp chân khi ngủ có thể được phát hiện nhanh bằng cách thăm khám lâm sàng. Cụ thể như kiểm tra triệu chứng và cơ chế bệnh sinh (bệnh sử, chấn thương, tình trạng hiện tại), các bất thường ở cơ khi vận động.

Nếu nghi ngờ căng cơ bắp chân do nguyên nhân bệnh lý hoặc các biểu hiện không rõ ràng trong khi thăm khám, người bệnh sẽ được đề nghị thực hiện một số kỹ thuật để rõ hơn về tình trạng. Cụ thể:

• Điện cơ: Điện cơ được chỉ định khi có nghi ngờ căng cơ bắp chân liên quan đến những rối loạn ở dây thần kinh. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ kiểm tra hoạt động của dây thần kinh, cơ bắp. Đồng thời xác định các bất thường.
• Siêu âm: Các sợi cơ bị rách hoặc căng thẳng quá mức sẽ được thể hiện rõ nét trên hình ảnh siêu âm. Ngoài ra kỹ thuật này còn giúp kiểm tra gân, dây chằng và các mô mềm khác. Từ đó đánh giá chính xác tình trạng, phát hiện những tổn thương phối hợp và có hướng điều trị thích hợp nhất.
• Chụp X-quang: Ít khi chụp X-quang được chỉ định. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ kiểm tra xương khi có nghi ngờ căng cơ kèm theo gãy xương do căng thẳng.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Chụp CT giúp phát hiện những tổn thương sâu và tiềm ẩn. Phương pháp này phù hợp với những bệnh nhân bị căng cơ do những tổn thương nghiêm trọng.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Chụp MRI có thể được chỉ định để kiêm tra cơ, mô mềm và cấu trúc khớp. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ rõ hơn về những vấn đề tiềm ẩn, có liên quan đến căng cơ bắp chân.

Chăm sóc và điều trị căng cơ bắp chân khi ngủ

Căng cơ bắp chân khi ngủ có đáp ứng tốt với những phương pháp nội khoa, bao gồm cả biện pháp chăm sóc và điều trị tại nhà. Hầu hết các trường hợp không cần phải can thiệp ngoại khoa.

1. Chăm sóc và điều trị tại nhà

Căng cơ bắp chân khi ngủ và các triệu chứng có thể giảm nhanh khi áp dụng những biện pháp chăm sóc và điều trị dưới đây:

• Nghỉ ngơi

Nếu bị căng cơ bắp chân khi ngủ, bạn nên giữ chân ở tư thế thoải mái nhất để cơ bắp được thư giãn. Điều này giúp xoa dịu cơn đau và giảm nhẹ triệu chứng căng cứng ở cơ bắp.

Trong khi nghỉ ngơi, không nên cố gắng duỗi các ngón chân và bàn chân ra khỏi phần còn lại của cơ thể. Vì điều này có thể khiến gân bị co rút, tăng áp lực lên gân. Từ đó khiến biểu hiện căng tức và cơ đau thêm nghiêm trọng, tăng nguy cơ rách gân.

• Nâng cao chân

Để giảm nhanh triệu chứng đau nhức và hạn chế tình trạng sưng tấy, bạn cần đặt một chiếc gối hoặc một chiếc khăn cuộn dưới cổ chân. Điều này giúp nâng chân cao hơn tim, thư giãn gân và cơ bắp, giảm đau và sưng.

• Chườm lạnh

Chườm lạnh nên được thực hiện từ 48 – 72 giờ sau tình trạng đau và căng cơ khởi phát. Biện pháp này có tác dụng giảm đau, viêm và sưng. Đồng thời giúp cơ căng trở về trạng thái cũ. Khi chườm lạnh, bạn cần chuẩn bị túi đậu đông lạnh hoặc 4 – 6 viên đá lạnh. Bọc nguyên liệu trong khăn bông hoặc đựng trong túi chườm, sau đó áp lên vùng bị đau.

Biện pháp chườm lạnh nên được thực hiện mỗi 4 tiếng/ lần hoặc khi cơn đau xuất hiện. Mỗi lần kéo dài 15 – 20 phút.

• Chườm nóng

Dùng chai nước nóng, miếng đệm nóng hoặc miếng khăn nóng đắp lên vùng bị ảnh hưởng có thể làm dịu các cơ bị căng, tăng lưu thông máu. Ngoài ra biện pháp này còn có tác dụng giảm đau, tăng tính linh hoạt, hạn chế tình trạng co cứng khó chịu.

Bên cạnh chườm ấm, tắm nước ấm cũng mang đến hiệu quả tượng tự. Tuy nhiên không nên dùng nhiệt quá sớm. Biện pháp này nên được áp dụng sau khi tình trạng căng và sưng cơ đã giảm. Nguyên nhân là do chườm nóng quá sớm có thể gây sưng và đau thêm.

• Xoa bóp chân

Thực hiện động tác xoa bóp ở vùng cơ bị ảnh hưởng giúp các cơ được thư giãn, giảm tình trạng căng cứng, đau do căng cơ và co rút cơ. Để thực hiện biện pháp xoa bóp, bạn có thể dùng một hoặc cả hai bàn tay xoa và nhào nhẹ, giúp thả lỏng cơ.

Xoa bóp chân nên được thực hiện mỗi ngày để tránh các cơ căng thẳng quá mức sau vận động, giảm nhẹ các triệu chứng và ngăn ngừa căng cơ tái phát.

• Nén

Để giảm căng cơ bắp chân khi ngủ và các triệu chứng đi kèm, người bệnh có thể sử dụng băng ép để nén. Khi băng ép, tình trạng xuất huyết trong và sưng tấy sẽ được kiểm soát. Đồng thời làm dịu cơn đau, giữ cho chân tổn thương ở tư thế đúng trong khi ngủ.

Ngoài ra băng ép còn giúp bảo vệ cơ tổn thương, ngăn những tác động bên ngoài kích thích cơn đau, thúc đẩy quá trình tự chữa lành của những sợi cơ tổn thương.

• Kéo giãn nhẹ nhàng

Khi bị căng cơ bắp chân khi ngủ, bạn có thể thử thực hiện những động tác kéo giãn nhẹ nhàng để giảm nhẹ tình trạng và hạn chế tái phát. Biện pháp này có tác dụng kéo dài sợi cơ, tăng cường sức mạnh, giảm đau và thư giãn cơ bắp.

Dưới đây là những động tác kéo giãn nhẹ nhàng, thường được áp dụng cho những bệnh nhân bị căng cơ bắp chân khi ngủ:

Động tác 1

• • Đứng gần tường, chống tay vào tường, khuỷu tay thẳng
  • Bước một chân lên trên. Đầu gối chân trước hơi cong, đầu gối chân sau duỗi thẳng, gót chân chạm đất.
  • Giữ động tác trong 30 giây. Lúc này có thể cảm nhận được cảm giác căng dọc khắp bắp chân sau
  • Trở về vị trí cũ và đổi chân
  • Lặp lại động tác 3 lần ở mỗi bên chân.

Động tác 2

• • Đứng gần tường, chống tay vào tường và giữ cho khuỷu tay thẳng
  • Bước một chân lên trên. Đầu gối chân trước hơi cong, đồng thời uốn cong đầu gối chân sau, gót chân chạm đất
  • Giữ động tác trong 30 giây
  • Trở về vị trí cũ và đổi chân
  • Lặp lại động tác 3 lần ở mỗi bên chân.

Động tác 3

• • Nằm trên thảm tập yoga, nâng cao cơ thể và giữ tư thế bốn chân
  • Duỗi thẳng hai tay và hai chân, giữ cho đầu gối và khuỷu tay luôn thẳng, nâng cao hông hết mức có thể (tương tự như chữ V ngược)
  • Từ từ nhắc một chân lên cao và đặt lên mắt cá chân của chân đối diện
  • Từ từ nâng gót chân lên. Nhẹ nhàng hạ gót chân của chân trụ xuống đất
  • Lặp lại từ 10 -15 lần. Đối chân và thực hiện tương tự.

Động tác 4

• • Hãy đứng trên bậc thang hoặc một chiếc ghế chắc chắn, một nửa trước của bàn chân và các ngón chân chạm mép ghế, giữ gót chân trên không
  • Khi truyền trọng lượng qua chân, từ từ hạ gót chân xuống
  • Giữ động tác trong 30 giây
  • Từ từ nhón chân lên và giữ trong 30 giây
  • Lặp lại động tác 3 lần.

Những động tác kéo giãn nhẹ nhàng nên được thực hiện đều đặn và chậm rãi. Không nên duỗi quá nhanh để tránh chấn thương cơ thêm nghiêm trọng. Thông thường bạn sẽ có cảm giác khó chịu trong vài ngày đầu thực hiện nhưng không đau. Tuy nhiên cảm giác này sẽ nhanh chóng qua đi.

• Sử dụng thuốc không theo đơn

Căng cơ bắp chân khi ngủ thường giảm nhẹ sau khi áp dụng những biện pháp nêu trên. Tuy nhiên nếu cơn đau nghiêm trọng hoặc kéo dài, người bệnh có thể thử dùng thuốc giảm đau không kê đơn. Cụ thể:

• • Acetaminophen (Tylenol): Thuốc này hoạt động tốt ở những trường hợp nhẹ, thường mang đến hiệu quả sau 1 – 2 liều dùng đầu tiên.
  • Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Những loại thuốc chống viêm không kê đơn như Naproxen, Ibuprofen… có thể giúp giảm đau sau khi bị căng cơ bắp chân. Thuốc này có tác dụng giảm đau và viêm.

2. Điều trị y tế

Nếu căng cơ bắp chân khi ngủ thường xuyên tái phát hoặc các triệu chứng nghiêm trọng theo thời gian, người bệnh nên gặp bác sĩ chuyên khoa để được khám và hướng dẫn cách khắc phục. Phần lớn bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng thuốc và vật lý trị liệu. Hiếm khi can thiệp ngoại khoa.

• Dùng thuốc giãn cơ

Nếu căng cơ bắp chân quá mức hoặc đau không giảm sau khi dùng các thuốc giảm đau thông thường, người bệnh có thể được chỉ định điều trị với thuốc giảm đau giãn cơ. Thuốc này có tác dụng điều trị co thắt và cứng cơ, giảm đau ở những vùng ảnh hưởng. Từ đó mang đến cảm giác dễ chịu và cải thiện vận động cho bệnh nhân.

• Vật lý trị liệu

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây căng cơ bắp chân khi ngủ và mức độ nghiêm trọng, người bệnh sẽ được hướng dẫn vật lý trị liệu để điều trị. Hầu hết bệnh nhân được điều trị với các bài tập giãn cơ và tăng cường sức mạnh. Đồng thời áp dụng thêm các phương pháp điều trị khác như dùng thuốc, sử dụng nhiệt, massage trị liệu…

Tập vật lý trị liệu có tác dụng giảm đau, cải thiện sức cơ và tăng độ dẻo dai cho cơ bắp bị ảnh hưởng. Đồng thời tăng tầm vận động và cải thiện sự linh hoạt cho người bệnh. Ngoài ra vật lý trị liệu còn có tác dụng hạn chế tình trạng căng cơ tái phát trong tương lai.

• Can thiệp ngoại khoa

Điều trị ngoại khoa chỉ được áp dụng cho những bệnh nhân bị rách cơ, không có đáp ứng với điều trị bảo tồn. Phương pháp này có tác dụng nối hai đầu cơ đứt, tạo điều kiện cho các sợi cơ tổn thương được chữa lành. Từ đó phục hồi cấu trúc và chức năng của cơ bắp. Thông thường vật lý trị liệu sẽ được chỉ định sau phẫu thuật để tăng tốc độ phục hồi.

Phòng ngừa căng cơ bắp chân khi ngủ

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt, ăn uống cân bằng, vận động hợp lý và tránh căng thẳng chính là những biện pháp giúp phòng ngừa tình trạng căng cơ bắp chân khi ngủ.

• Uống nhiều nước: Để ngăn ngừa căng cơ bắp chân khi ngủ, bạn cần uống nhiều nước mỗi ngày. Bởi chất lỏng có thể giúp đảm bảo cơ bắp hoạt động bình thường.
• Thiết lập chế độ ăn uống cân bằng: Nên thiết lập chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh để cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ, đảm bảo cơ khỏe mạnh và hoạt động tốt. Đồng thời tăng sự dẻo dai cho các sợi cơ, hạn chế căng cơ và chuột rút bắp chân.
• Kéo căng nhẹ nhàng: Trước khi đi ngủ, bạn nên thực hiện động tác kéo căng bắp chân và gân kheo. Điều này giúp các cơ được thư giãn, giảm mức độ nghiêm trọng và tần suất của tình trạng căng cơ bắp chân khi ngủ.
• Đi xe đạp tĩnh: Nên thả lỏng cơ chân trước khi đi ngủ bằng bài tập đi xe đạp tĩnh. Điều này giúp hạn chế tình trạng căng cơ bắp chân hiệu quả.
• Thay đổi tư thế ngủ: Tránh ngủ với những tư thế khiến bàn chân và các ngón chân hướng xuống dưới. Điều này làm tăng áp lực lên cơ, dễ gây ra tình trạng căng cứng. Tốt nhất nên nằm ngửa với một chiếc gối kê ở dưới đầu gối.
• Vận động hợp lý: Nên dành nhiều thời gian nghỉ ngơi để cơ bắp chân được thư giãn. Tránh lặp đi lặp lại những động tác làm tăng áp lực lên bắp chân hoặc vận động gắng sức. Vì điều này có thể khiến cơ bị kéo căng quá mức, tăng nguy cơ căng cơ bắp chân khi ngủ.
• Khởi động trước khi chơi thể thao: Để hạn chế căng cơ bắp chân, bạn cần khỏi động kỹ trước khi chơi thể thao. Đặc biệt là những môn thể thao dễ gây căng thẳng cho chân như bóng đá, thể dục dụng cụ, quần vợt, chạy marathon…
• Tránh đứng/ ngồi lâu một chỗ: Không nên đứng và ngồi lâu một chỗ. Nên thường xuyên giãn cơ nhẹ nhàng và đi lại để giúp các cơ được thư giãn. Ngoài ra nên duy trì tư thế đúng khi ngồi làm việc.
• Lựa chọn giày dép thích hợp: Nên lựa chọn những đôi giày thích hợp, có miếng lót hỗ trợ bàn chân và khớp khi đi lại hoặc chơi thể thao. Điều này giúp hạn chế chấn thương và ngừa căng cơ bắp chân hiệu quả. Việc mang những đôi giày quá cũ hoặc kém chất lượng có thể làm ảnh hưởng đến cách hoạt động của bàn chân, tăng nguy cơ căng cơ bắp chân vào ban đêm.
• Kiểm soát căng thẳng: Tránh stress, căng thẳng quá mức vì có thể làm ảnh hưởng đến quá trình lưu thông máu và hệ thần kinh. Từ đó làm tăng nguy cơ căng cơ bắp chân khi ngủ. Tốt nhất nên dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý, thư giãn bằng cách ngồi thiền, xem phim, nghe nhạc… để kiểm soát tâm trạng. Điều này giúp giảm nguy cơ căng cơ.

Căng cơ bắp chân khi ngủ gây ra cảm giác căng và đau đớn ở bắp chân, giảm khả năng vận động. Tuy nhiên nếu điều trị sớm, tình trạng này có thể dễ dàng được khắc phục bằng nhiều phương pháp. Đồng thời hạn chế các biến chứng như teo cơ, mất khả năng vận động… Vì thế ngay khi các biểu hiện đầu tiên xuất hiện, bạn nên áp dụng các biện pháp chăm sóc và điều trị phù hợp.

Tham khảo thêm:

• Đau nhức từ mông xuống bắp chân (trái – phải) là bị gì?
• Chuột rút khi ngủ: Nguyên nhân hay bị và cách khắc phục