Thay Khớp Háng Ở Người Già Và Những Thông Tin Cần Biết
Thay khớp háng ở người già được chỉ định cho những bệnh nhân bị thoái hóa khớp háng, viêm khớp, gãy cổ xương đùi… với khớp háng không thể phục hồi, gây đau và tàn tật. Phương pháp này giúp cắt giảm đau đớn, phục hồi vận động và cải thiện đáng kể chất lượng đời sống.
Thông tin về phẫu thuật thay khớp háng
Thay khớp háng là một thủ thuật được sử dụng rộng rãi, trong đó khớp háng hỏng của người bệnh được thay thế bằng khớp háng nhân tạo. Vật liệu giả có cấu trúc tương tự như khớp tự nhiên, có thể được làm bằng kim loại thông thường hoặc hợp kim titan…
Phương pháp này được thực hiện với mục đích ngăn ngừa tàn tật, khắc phục cơn đau và phục hồi chức năng cho hông. Từ đó giúp cải thiện chất lượng đời sống, người bệnh hoạt động và đi lại bình thường.
Phẫu thuật thay khớp háng mang đến hiệu quả điều trị và phục hồi cao, ít phát sinh rủi ro. Tuy nhiên không phải tất cả trường hợp đều cần thay khớp. Phương pháp này chỉ được chỉ định cho những trường hợp điều trị nội khoa thất bại, không thể hồi phục khớp háng.
Có hai dạng gồm thay khớp háng toàn phần và bán phần. Dựa vào tổn thương hiện tại, người bệnh sẽ được chỉ định điều trị với kỹ thuật thích hợp nhất.
Có nên thay khớp háng ở người già không?
Thay khớp háng có thể được áp dụng cho người lớn tuổi có khớp háng hỏng nặng và nguy cơ tàn tật cao. Tuy nhiên chất lượng xương thường giảm ở người lớn tuổi. Chính vì thế mà thay khớp háng ở người già cần được xem xét kỹ lưỡng để tránh phát sinh rủi ro.
Trước khi phẫu thuật thay khớp háng, người cao tuổi được kiểm tra và áp dụng các phương pháp điều trị bảo tồn. Bao gồm:
- Dùng thuốc
- Vật lý trị liệu
- Bài tập tăng cường và kéo căng khớp háng
- Dùng khung tập đi, nạng hoặc những dụng cụ hỗ trợ khác
- Duy trì cân năng
Trong trường hợp không đạt hiệu quả, đau kéo dài và có khả năng tàn tật cao, phẫu thuật thay khớp háng sẽ được tiến hành.
Khi nào cần thay khớp háng ở người già?
Thông thường thay khớp háng ở người già sẽ được chỉ định cho những trường hợp có khớp háng bị hỏng nặng. Thường liên quan đến những tình trạng y tế dưới đây:
- Viêm khớp háng (không bao gồm viêm khớp nhiễm trùng)
- Thoái hóa khớp háng
- Chấn thương nặng. Chẳng hạn như gãy cổ xương đùi với những điều kiện sau:
- Chỗ gãy không liền xương
- Tiêu chỏm giữa khớp háng và xương hông, người bệnh không thể đi lại bình thường
- Hoại tử xương. Chẳng hạn như hoại tử vô mạch chỏm xương đùi. Trường hợp này cần phẫu thuật thay khớp càng sớm càng tốt
- Viêm khớp dạng thấp
Những điều kiện cần cho một cuộc phẫu thuật:
- Điều trị bảo tồn không hiệu quả (thường sau 3 tháng điều trị tích cực)
- Đau đớn kéo dài. Cơn đau không cải thiện hoặc tăng mức độ nghiêm trọng
- Nguy cơ tàn tật cao
- Cảm thấy khó hoặc không thể đi lại, khó khăn khi thực hiện các hoạt động sinh hoạt bình thường như đứng, gập duỗi khớp háng, đứng lên từ tư thế ngồi
- Tổn thương ở khớp háng có khả năng lây lan hoặc làm ảnh hưởng đến những khu vực khác.
Những người cao tuổi có khớp háng hư hỏng nặng kèm theo những yếu tố nêu trên đều có thể phẫu thuật thay khớp háng. Sau phẫu thuật và vật lý trị liệu tích cực, người bệnh có thể lấy lại chức năng và vận động.
Chống chỉ định
Thay khớp háng ở người già không được chỉ định cho những trường hợp sau:
- Loãng xương với mật độ xương rất thấp
- Nhiễm trùng
- Người hút thuốc lá vì Nicotine có thể làm tăng nguy cơ khởi phát các biến chứng sau mổ
Thận trọng khi chỉ định thay khớp háng cho những trường hợp sau:
- Dễ té ngã
- Sa sút trí tuệ
- Nghiện rượu
- Có nhiều nguy cơ gặp biến chứng
Chuẩn bị gì trước khi thay khớp háng ở người già
Trước khi phẫu thuật thay khớp háng, người bệnh được kiểm tra kỹ lưỡng. Trong quá trình này, bác sĩ sẽ tìm kiếm bất kỳ tình trạng y tế nào có thể gây ra vấn đề trong quá trình phẫu thuật. Chẳng hạn như:
- Tiểu đường
- Bệnh tim
- Huyết áp cao
- Bệnh phổi
Khi có tình trạng sức khỏe làm ảnh hưởng xấu đến quá trình phẫu thuật, chúng sẽ được kiểm soát tốt trước khi thực hiện thủ thuật. Điêu này giúp quá trình thay khớp háng ở người già diễn ra an toàn và suôn sẻ hơn.
Ngoài ra trước khi phẫu thuật thay khớp háng, khớp háng hỏng được kiểm tra kỹ lưỡng. Sau đó lựa chọn khớp háng nhân tạo với vật liệu và kích thước phù hợp.
Ở người cao tuổi, những vấn đề sau phẫu thuật thường tăng lên. Tuy nhiên điều này có thể giảm ở những người giữ được chức năng sinh lý tốt và hệ xương khớp chắc khỏe. Trao đổi với bác sĩ về lợi ích và rủi ro trước khi phẫu thuật. Cân nhắc nếu rủi ro trên lợi ích.
Quy trình thay khớp háng ở người già
Quy trình thay khớp háng ở người già gồm những bước cơ bản sau:
- Bước 1: Đo huyết áp, nhịp tim, nồng độ oxy, nhịp thở và một số kiểm tra khác về sự sinh tồn
- Bước 2: Đặt bệnh nhân ở tư thế thích hợp và tiến hành gây mê. Tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh, bác sĩ có thể:
- Gây mê toàn thân
- Gây tê vùng, chẳng hạn như gây tê ngoài màng cứng.
- Bước 3: Tạo một vết rạch lớn trên da, có thể ở bên, phía sau hoặc trước của hông. Kích thước của vết mổ phải đủ lớn để dễ dàng thay thế khớp háng
- Bước 4: Kiểm tra khớp háng bị thương, tách đầu xương đùi khỏi ổ khớp bằng cách cưa xương
- Bước 5: Dùng dụng cụ đặc biệt và tiến hành mài xương để loại bỏ các góc cạnh và tạo hình ổ khớp
- Bước 6: Đặt ổ khớp nhân tạo vào vị trí của khớp háng vừa bị loại bỏ. Sau đó kiểm tra sự cân đối. Khớp háng nhân tạo được làm từ nhiều vật liệu khác nhau, trong đó hợp kim titan được dùng phổ biến nhất
- Bước 7: Dùng một tấm lót đặt bên trong ổ khớp. Tấm lót này được sử dụng như một lớp đệm để giúp khớp háng nhân tạo chuyển động trơn tru hơn.
- Bước 8: Xương đùi nhân tạo được đưa vào ổ khớp. Vật liệu nhân tạo này thường được làm từ kim loại, phần trên được gắn một quả bóng giả (thiết kế dựa trên chỏm xương đùi), thân xương đùi thuôn hẹp.
- Bước 9: Đưa quả bóng giả vào ổ khớp để kiểm tra sự ổn định, mức độ tương thích, mức độ chuyển động linh hoạt, sự lỏng lẻo cũng như nguy cơ trật khớp
- Bước 10: Đưa xương đùi vào ổ khớp sau khi kiểm tra xong
- Bước 11: Kiểm tra cấu trúc khớp, sự ổn định và những vấn đề khác
- Bước 12: Khâu vết mổ và kết thúc quá trình phẫu thuật thay khớp háng ở người già.
Thông thường toàn bộ quá trình phẫu thuật thay khớp háng sẽ mất khoảng 2 giờ. Theo các chuyên gia, tuổi tác của mỗi người sẽ ảnh hưởng đến việc lựa chọn thuốc mê. Người bệnh có thể được gây tê vùng hoặc gây tê toàn thần truyền thống. Để tránh các tác dụng phụ như lú lẫn, những người trên 80 tuổi sẽ được gây tê vùng.
Sau phẫu thuật người bệnh cần ra khỏi giường và di chuyển sớm. Bởi nguy cơ đông máu, viêm phổi và liệt giường có thể tăng cao ở những người bất động kéo dài.
Lợi ích khi thay khớp háng ở người già
Những lợi ích có thể đạt được khi phẫu thuật thay khớp háng:
- Hết đau khớp háng
- Người bệnh có thể đi lại và hoạt động thể chất bình thường mà không bị đau
- Phục hồi chức năng và vận động cho khớp háng
- Cải thiện chất lượng đời sống
- Trở lại cuộc sống trước khi bị tổn thương khớp háng
Thay khớp háng ở người già có nguy hiểm không?
Phẫu thuật thay khớp háng tiềm ẩn một số rủi ro. Điều này thường gặp hơn ở những người cao tuổi. Vì thế người lớn tuổi cần được thăm khám kỹ lưỡng, so sánh lợi ích và rủi ro trước khi phẫu thuật. Ngoài ra các biện pháp ngăn ngừa cũng được áp dụng để giảm tối đa nguy cơ.
Dưới đây là một số rủi ro có thể gặp:
1. Hình thành cục máu đông
Cục máu đông có thể hình thành ở người già phẫu thuật thay khớp háng. Điều này dẫn đến huyết khối tĩnh mạch sâu (cục máu đông hình thành ở chân) hoặc thuyên tắc phổi (cục máu đông di chuyển đến phổi sau khi vỡ ra). Những trường hợp thuyên tắc phổi thường bị đau ngực nghiêm trọng.
Để ngăn ngừa, bệnh nhân được yêu cầu ngừng hút thuốc lá, vận động sớm và nhẹ nhàng sau khi phẫu thuật. Những trường hợp có nguy cơ cao sẽ được dùng thuốc chống đông máu trước khi phẫu thuật.
2. Nhiễm trùng
Tùy thuộc vào tình trạng, bệnh nhân có thể bị nhiễm trùng trong xương hoặc nhiễm trùng vết mổ. Biến chứng này có thể do nhiễm trùng trong phẫu thuật, không chăm sóc vết mổ đúng cách, nhiễm trùng trước đó nhưng chưa được kiểm soát.
Nguy cơ nhiễm trùng tăng cao ở những người bị tiểu đường, có bệnh viêm nhiễm và các vấn đề về máu. Để điều trị, thuốc kháng sinh sẽ được sử dụng.
3. Tổn thương mô mềm
Tổn thương mô mềm là biến chứng thường gặp nhất trong phẫu thuật thay khớp háng ở người già. Trong quá trình thay khớp, mạch, dây thần kinh, cơ, dây chằng và gân xung quanh có thể bị tổn thương. Tùy thuộc vào tình trạng mà người bệnh có thể bị xuất huyết, yếu chi hoặc mất cảm giác.
4. Mất cân đối chiều dài của chân
Trong một số trường hợp, chiều dài chân bệnh ngắn hoặc dài hơn chân lành sau phẫu thuật. Điều này khiến người bệnh đi lại khập khiễng. Lâu ngày ảnh hưởng đến hông, đầu gối và cột sống.
5. Biến chứng khác
Một số biến chứng khác có thể gặp sau phẫu thuật thay khớp háng ở người già. Những biến chứng này chủ yếu liên quan đến cục máu đông và những tư thế bất lợi. Cụ thể:
- Viêm phổi
- Đau tim
- Lú lẫn
- Trật khớp háng nhân tạo
- Gãy xương đùi
- Lỏng khớp nhân tạo
Để giảm nguy cơ, người bệnh cần hạn chế hoặc ngừng hút thuốc lá, kiểm soát tốt bệnh tiểu đường, giảm cân ở người thừa cân béo phì… trước khi phẫu thuật. Sau mổ, bệnh nhân cần chăm sóc vết thương và vật lý trị liệu sớm.
Chăm sóc và phục hồi sau thay khớp háng ở người già
Dù phẫu thuật thay khớp háng ở người trẻ hay người già, người bệnh cũng cần áp dụng các biện pháp chăm sóc và phục hồi. Ngoài ra bệnh nhân cũng cần được hỗ trợ sinh hoạt trong thời gian đầu và có kế hoạch tập thể dục thích hợp.
Dưới đây là những cách chăm sóc và phục hồi sau thay khớp háng ở người già:
1. Dùng thuốc giảm đau
Sau thay khớp háng bệnh nhân cần dùng thuốc giảm đau theo chỉ định. Điều này giúp giảm đau sau phẫu thuật và hỗ trợ quá trình phục hồi. Thông thường bệnh nhân được dùng Acetaminophen, NSAID hay thuốc giảm đau gây nghiện (opioid) tùy theo tình trạng.
Ở người già, opioid liều thấp chỉ được dùng khi cần thiết để hạn chế các tác dụng phụ về tâm thần (như chóng mặt, lú lẫn). Acetaminophen có thể được dùng với một loại thuốc khác để tăng hiệu quả.
2. Chăm sóc vết thương
Người bệnh cần chăm sóc vết thương đúng cách để tránh nhiễm trùng. Cụ thể:
- Băng kín vết thương
- Giữ vết thương khô ráo và sạch sẽ, tránh ẩm ướt
- Thường xuyên thay băng và kiểm tra quá trình lành lại của vết mổ
- Thông báo với bác sĩ ngay khi có dấu hiệu nhiễm trùng. Cụ thể:
- Sốt hoặc ớn lạnh
- Chảy dịch bất thường hoặc có mủ trong vết mổ
- Sưng tấy
- Đỏ quanh vết thương
- Cắt chỉ theo lịch hẹn.
Sau khi vết mổ liền lại và được cắt chỉ, người bệnh có thể tắm rửa và vệ sinh bình thường.
3. Tránh hoạt động gây bất lợi
Trật khớp háng có thể xảy ra ngay cả khi sử dụng khớp háng nhân tạo. Điều này thường phổ biến hơn ở những người có những hoạt động và tư thế xấu trong 8 tuần đầu tiên sau phẫu thuật.
Chính vì thế người bệnh cần lưu ý những điều dưới đây:
- Không ngồi bắt béo chân
- Không thực hiện những hoạt động cần cúi sâu ở hông, chẳng hạn như khom người nhặt vật
- Cần sử dụng các thiết bị hỗ trợ như nạng, khung tập đi… trong vài tuần đầu
- Trong 6 tuần đầu sau mổ, tránh nằm nghiêng không có gối hỗ trợ chân, nằm ngửa với chân uốn cong và lót gối phía dưới, nằm sấp, nằm chéo chân. Tốt nhất nên nằm nghiêng hoặc nằm ngửa với chiếc gối giữa hai chân để ngăn đau và giảm nguy cơ trật khớp.
- Không thực hiện những động tác/ hoạt động có tác động mạnh như chạy, nhảy… cho đến khi bác sĩ cho phép.
Tham khảo thêm: Các Tư Thế Ngủ Hợp Cho Người Thay Khớp Háng Nên Biết
4. Vật lý trị liệu sớm
Sau phẫu thuật thay khớp háng ở người già, người bệnh nên tập ngồi dậy và đi lại càng sớm càng tốt. Đây là một trong những cách giúp ngăn ngừa biến chứng sau mổ, chẳng hạn như hình thành cục máu đông, viêm phổi, liệt giường…
Trong 4 tuần đầu, người bệnh đi lại với nạng hoặc khung tập đi. Những thiết bị này có thể giúp bạn di chuyển nhẹ nhàng và không gây đau đớn. Ngoài ra bệnh nhân được yêu cầu tập gồng cơ và căng cơ. Những bài tập này giúp duy trì khối lượng cơ, tăng khả năng phục hồi hoàn toàn sau phẫu thuật.
Từ tuần thứ 6, vật lý trị liệu có thể bao gồm những bài tập có cường độ cao hơn. Chẳng hạn như:
- Tập đi không dùng thiết bị hỗ trợ
- Tập gấp duỗi khớp háng
- Tập chuyển động khớp háng theo nhiều hướng
- Tập kéo giãn và căng cơ
- Tập vận động chủ động có lực cản
Quá trình vật lý trị liệu thường kéo dài trong 8 tuần đầu sau mổ. Sau thời gian này, người bệnh có thể tiếp tục luyện tập tại nhà để tăng khối lượng cơ và sức mạnh. Đồng thời lấy lại chức năng vận động.
Thông thường người bệnh có thể sinh hoạt và đi lại bình thường sau phẫu thuật 6 tuần. Sau 3 tháng, bệnh nhân có thể trở lại hoạt động thể chất.
Phẫu thuật thay khớp háng ở người già giá bao nhiêu?
Chi phí phẫu thuật thay khớp háng ở người già dao động trong khoảng 80 – 90 triệu đồng/ ca. Trong đó chi phí cho vật liệu nhân tạo là 30 – 40 triệu. Chi phí phẫu thuật có thể giảm cho các trường hợp sử dụng bảo hiểm xã hội hoặc thuộc chính sách hỗ trợ.
Thay khớp háng ở người già được chỉ định cho những trường hợp đau đớn nhiều và có nguy cơ tàn tật cao. Sau phẫu thuật, người bệnh có thể tập vật lý trị liệu để sớm đi lại và trở lại với cuộc sống bình thường. Nếu gìn giữ tốt, tuổi thọ của khớp háng nhân tạo có thể lên đến 20 năm.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!