Rách Cơ Đùi (Trước – Sau): Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị

Rách cơ đùi là một chấn thương phổ biến ở những người chơi thể thao. Chấn thương xảy ra khi cơ đùi trước hoặc sau bị kéo căng và rách. Điều này khiến người bệnh đau đớn tức thì, sưng và bầm tím quanh đùi. Đồng thời giảm khả năng sử dụng chân và cơ bắp bị thương.

Rách cơ đùi (trước – sau) là gì?

Rách cơ đùi là thuật ngữ chỉ tình trạng cơ đùi trước hoặc cơ đùi sau bị kéo và rách. Đùi có ba cơ khỏe mạnh gồm:

• Cơ đùi trước (cơ tứ đầu đùi): Được tạo thành từ bốn nhóm cơ riêng lẻ gồm cơ Rectus femoris, Vastus intermedius, Vastus lateralis, Vastus medialis.
• Cơ đùi sau (cơ Hamstring/ cơ gân kheo): Nằm ở phía sau vùng đùi, được tạo thành từ 3 cơ gồm cơ bán màng, cơ bán gân và cơ nhị đầu đùi.
• Cơ phụ: Nằm ở bên trong.

Cơ đùi trước và sau phối hợp với nhau để uốn cong và duỗi thẳng (mở rộng) chân. Trong khi các cơ phụ chịu trách nhiệm kéo hai chân lại với nhau. Ngoài ra cơ tứ đầu đùi và cơ gân kheo được dùng cho những hoạt động cần tốc độ cao. Chẳng hạn như chạy điền kinh, bóng đá, bóng rổ, nhảy xa…

Do bắt chéo khớp háng và khớp gối nên cơ tứ đầu đùi và cơ gân kheo rất dễ bị chấn thương. Khi bị rách cơ đùi, người bệnh có cảm giác đau đớn tức thì, hầu như không thể tiếp tục sử dụng cơ, sưng và bầm tím lan rộng.

Một khi bị căng cơ đùi (kéo/ rách cơ), chấn thương rất dễ tái phát trong tương lai. Chính vì thế rách cơ đùi cần được điều trị y tế sớm để giảm nguy cơ.

Dấu hiệu nhận biết rách cơ đùi

Rách cơ đùi chủ yếu xảy ra ở gần điểm bám gân, nơi mà cơ nối với mô liên kết cứng. Tuy nhiên vết rách có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào của cơ đùi.

Dưới đây là những triệu chứng và dấu hiệu giúp nhận viết cơ đùi bị rách:

Triệu chứng chung

• Đau cơ
  • Đau đột ngột và dữ dội
  • Đau ở mặt trước hoặc phía sau của đùi, kéo dài trong nhiều ngày
  • Đau tăng khi cố gắng sử dụng các cơ ở đùi
  • Đau giảm khi nghỉ ngơi và chườm lạnh
• Có cảm giác vỡ vụn bên trong
• Phát ra tiếng kêu bất thường khi có chấn thương
• Sưng tấy vùng bị ảnh hưởng
• Thay đổi màu sắc da hoặc bầm tím
• Biến dạng ở đùi nếu cơ bị rách hoàn toàn
• Khó khăn khi đi lại hoặc đặt trọng lượng trên chân bị thương
• Không thể tiếp tục vận động.

Rách không hoàn toàn

• Đau nhói sâu bên trong, đau như điện giật khi ấn vào vết rách hoặc cơ bị thương
• Đau nhiều hơn khi duỗi thẳng chân trong khi dùng lực chống lại nó
• Khó khăn khi đứng/ đi lại
• Không thể tiếp tục vận động
• Sưng
• Bầm tím.

Rách cơ hoàn toàn

• Có biến dạng ở đùi trước hoặc sau do cơ co rút khi bị đứt, hình thành một khối lớn nổi rõ trên bề mặt da hoặc có một chỗ lõm bất thường
• Không thể đứng và đi lại trên chân bị ảnh hưởng
• Đau đớn đột ngột và nặng nè
• Có tiếng bốp khi cơ bị rách
• Xuất hiện vết bầm và sưng ngay sau chấn thương, vết bầm có xu hướng lan rộng xuống đầu gối và cẳng chân
• Hình thành khối phồng và tăng mức độ đau đớn khi co cơ tĩnh.

Nguyên nhân gây rách cơ đùi trước – sau

Bệnh nhân bị rách cơ đùi khi một trong các cơ của đùi bị kéo căng quá mức, các sợi cơ bị rách tạo một lổ hỏng lớn cho cơ đùi trước hoặc sau. Những trường hợp khác có cơ đùi bị đứt (rách hoàn toàn).

Nguyên nhân gây rách cơ đùi trước – sau:

• Cú đánh mạnh

Một cú đánh mạnh và trực tiếp vào đùi có thể khiến các sợi cơ bị rách. Ngoài ra một vật rơi trực tiếp vào đùi, tiếp đất bằng cơ đùi trước/ sau khi té ngã cũng có thể gây gãy xương và rách cơ.

• Lạm dụng cơ đùi

Lạm dụng quá mức các cơ đùi (sử dụng cơ bắp quá lâu hoặc chuyển động lặp đi lặp lại) dẫn đến căng thẳng, những sợi cơ bị kéo căng quá mức gây rách cơ. Điều này thường gặp ở vận động viên chạy điền kinh, nhảy xa, đá bóng, người chơi bóng rổ hoặc các môn cần dùng nhiều sức lực khác.

Ngoài ra việc bật nhảy hoặc tăng tốc đột ngột khiến cơ đột ngột co thắt và giãn ra liên tục. Điều này làm tăng áp lực lên cơ, dẫn đến mỏi cơ và rách cơ.

• Mất nước

Uống đủ nước giúp đảm bảo các cơ phục hồi nhanh sau quá trình vận động. Đồng thời duy trì hoạt động bình thường của các nhóm cơ. Chính vì thế mất nước có thể khiến cơ đùi suy yếu, dễ bị kéo căng và rách.

• Nguyên nhân khác

Rách cơ đùi cũng có thể xảy ra do một số nguyên nhân dưới đây:

• • Nhảy từ một độ cao nhất định
  • Chạy nhanh
  • Nâng vật nặng sai tư thế
  • Đột ngột chuyển hướng khi chạy nhanh

Yếu tố nguy cơ

Nguy cơ rách cơ đùi có thể tăng do những yếu tố dưới đây:

• Ít vận động lâu ngày: Tính linh hoạt của cơ kém đi do thiếu vận động lâu ngày. Điều này làm tăng nguy cơ rách cơ đùi khi đột ngột trở lại các hoạt động thể chất có cường độ cao.
• Không khởi động trước khi chơi thể thao: Trong trạng thái nghỉ, các cơ có xu hướng co lại. Đột ngột vận động có thể khiến các cơ bị kéo căng không đúng cách dẫn đến chấn thương.
• Thuốc: Một số loại thuốc điều trị như thuốc lợi tiểu và Statin có khả năng làm tăng nguy cơ rách cơ đùi và căng cơ ở những vị trí khác.
• Bệnh lý: Các cơ thường bị ảnh hưởng bởi những bệnh lý sau:
  • Hội chứng khoang gắng sức mãn tính
  • Nhiễm trùng
  • Chèn ép dây thần kinh
  • Hội chứng mệt mỏi mãn tính
  • Loạn trương lực cơ
• Mỏi cơ bắp: Khi cơ bắp bị mỏi, khả năng hấp thụ năng lượng giảm và dễ dẫn đến chấn thương.
• Yếu cơ trước đó: Yếu cơ do bệnh lý hoặc chấn thương có thể làm tăng nguy cơ rách cơ trong tương lai.
• Mất cân bằng cơ bắp: Đùi có ba cơ gồm cơ đùi trước, cơ đùi sau và cơ bên. Bất kỳ cơ nào yếu hơn cơ còn lại cũng đều có khả năng bị kéo căng quá mức khi hoạt động. Từ đó dẫn đến tình trạng rách cơ.
• Vận động viên: So với những nhóm đối tượng khác, vật động viên thường có nguy cơ rách cơ đùi hơn. Đặc biệt là những người tham gia các môn thể thao cần hoạt động mạnh như đá bóng, chạy điền kinh, nhảy xa…
• Tuổi tác: Chấn thương rách cơ đùi dễ gặp hơn ở những người có độ tuổi từ 20 – 40 tuổi.

Rách cơ đùi có nguy hiểm không?

Rách cơ đùi là chấn thương nghiêm trọng, việc khám và điều trị sớm là điều cần thiết. Sau chấn thương, bệnh nhân đau đớn, đùi sưng to và có vết bầm lan rộng. Điều này làm hạn chế chức năng vận động, người bệnh khó hoặc không thể đặt trọng lượng lên chân bị thương.

Ngoài ra rách cơ đùi không được điều trị sớm và đúng cách còn gây ra một số vấn đề nghiêm trọng sau:

• Đau cơ mãn tính
• Yếu cơ
• Teo cơ chân
• Mất khả năng vận động hoàn toàn
• Hội chứng khoang
• Tăng nguy cơ gãy thân xương đùi

Chẩn đoán rách cơ đùi như thế nào?

Những trường hợp bị rách cơ đùi cần được đưa đến bệnh viện sau chấn thương. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ kiểm tra các tổn thương thực thể (sưng, bầm tím, biến dạng do rách cơ hoàn toàn), mức độ đau đớn. Đồng thời ấn nhẹ vùng bị thương để kiểm tra vị trí và mức độ đau.

Ngoài ra bệnh nhân được thực hiện một số thử nghiệm, bao gồm nâng cao đùi, đi lại, đứng trên chân bị thương… Điều này giúp kiểm tra tầm vận động và khả năng sử dụng cơ bắp sau chấn thương.

Để xác định chẩn đoán, bệnh nhân được chỉ định một số xét nghiệm sau:

• Chụp X-quang: Phân biệt rách cơ với gãy xương và những chấn thương khác ở xương. Đồng thời xác định những tổn thương đi kèm, chẳng hạn như trật khớp.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đánh giá thêm những tổn thương cơ và gân.
• Siêu âm cơ: Kiểm tra vết rách (kích thước, vị trí). Từ đó những phương pháp điều trị thích hợp.

Phương pháp điều trị rách cơ đùi

Rách cơ đùi thường được chỉ định phẫu thuật khâu vết rách. Đối với vết rách nhỏ, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc và điều trị bảo tồn. Điều này giúp giảm nhẹ triệu chứng và tạo điều kiện cho cơ được chữa lành.

1. Chăm sóc tại nhà

Hầu hết các trường hợp cảm thấy triệu chứng giảm nhẹ khi áp dụng phác đồ RICE.

• Nghỉ ngơi (Rest): Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi sau chấn thương, tạm dừng những hoạt động gây căng thẳng cho cơ đùi. Điều này giúp giảm đau, ngăn tổn thương thêm, tạo thời gian cho cơ đùi lành lại.
• Chườm đá (Ice): Ngày đầu tiên sau chấn thương, chườm đá 20 phút mỗi 1 giờ. Ngày thứ 2 và 3 sau chấn thương, chườm đá 20 phút mỗi 4 giờ. Biện pháp này mang đến hiệu quả giảm sưng và đau nhanh chóng.
• Nén (Compression): Dùng băng mềm và đàn hồi quấn nhẹ vùng bị thương. Điều này giúp hạn chế những chuyển động không cần thiết và gây đau cho đùi. Đồng thời giúp ngăn ngừa sưng thêm.
• Nâng cao chân (Elevation): Đặt một chiếc gối dưới chân bị thương để đùi cao hơn mức tim. Điều này giúp quá trình lưu thông máu dễ dàng, giảm sưng hiệu quả.

Ngoài phác đồ RICE, người bệnh cũng có thể dùng thuốc không kê đơn và thiết lập chế độ ăn uống phù hợp.

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Bệnh nhân được yêu cầu dùng Acetaminophen hoặc thuốc chống viêm không steroid (như Ibuprofen) để giảm đau và viêm. Acetaminophen được dùng cho những trường hợp đau nhẹ trong khi Ibuprofen được dùng cho những trường hợp đau vừa và sưng.
• Chế độ ăn uống phù hợp: Sau rách cơ đùi, bệnh nhân được yêu cầu thiết lập chế độ ăn lành mạnh và đầy đủ dinh dưỡng. Điều này giúp đảm bảo bổ sung đầy đủ dưỡng chất hỗ trợ cho quá trình chữa lành. Một số thành phần dinh dưỡng nên bổ sung gồm:
  • Protein: Tăng tốc độ chữa lành và phục hồi các tế bào bị thương. Đồng thời tăng chất lượng xương, thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương sau rách cơ đùi. Protein có nhiều trong thịt nạc, trứng, phô mai, yến mạch, sữa…
  • Vitamin C: Bổ sung vitamin C giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và sức đề kháng. Đồng thời giảm đau, giảm sưng viêm và chống nhiễm khuẩn. Thực phẩm giàu vitamin C gồm các loại trái cây thuộc họ cam quýt, các loại quả mọng, kiwi, ớt chuông, cà chua…
  • Canxi: Canxi cũng cần thiết cho hoạt động bình thường của cơ và các cơ quan trong cơ thể. Ngoài ra khoáng chất này giúp xây dựng xương đùi chắc khỏe, giảm nguy cơ chấn thương. Bổ sung canxi từ sữa và những chế phẩm của sữa, đậu nành, các loại rau lá xanh, động vật có vỏ, rau dền…
  • Omage-3: Bổ sung omega-3 từ cá hồi, dầu gan cá tuyết, cá trích, trứng cá muối, hạnh nhân… giúp kháng viêm, giảm đau và tăng tốc độ chữa lành vết thương.

2. Xoa bóp

Trong nhiều trường hợp rách cơ đùi, bệnh nhân được hướng dẫn xoa bóp để điều trị. Những chuyển động linh hoạt và nhẹ nhàng giúp thư giãn và làm ấm các cơ, tăng lưu thông máu thúc đẩy quá trình chữa lành các cơ bị rách.

Ngoài ra biện pháp xoa bóp còn giúp giảm đau, làm tan máu bầm, nớt lỏng nút thắt do chấn thương. Đồng thời giúp điều hòa cơ bắp và cải thiện tính linh hoạt cho người bệnh.

Lưu ý:

• Không xoa bóp cho những trường hợp chưa sửa chữa cơ rách
• Xoa bóp nhẹ nhàng và đúng kỹ thuật
• Liệu pháp xoa bóp cần được thực hiện bởi những người có chuyên môn cao

3. Vật lý trị liệu

Khi sưng và đau giảm, người bệnh được vật lý trị liệu để tăng sức mạnh và phạm vi chuyển động. Trong thời gian đầu, bệnh nhân chủ yếu được hướng dẫn bài tập kéo giãn, vận động khớp… để ngăn ngừa cứng khớp do bất động, xây dựng cơ đùi, giảm đau và sưng. Đồng thời cải thiện phạm vi chuyển động.

Bệnh nhân được thực hiện những bài tập tăng cường khi sưng và đau được kiểm soát hoàn toàn, vết rách cơ đã lành lại. Những bài tập này có tác dụng phục hồi các cơ ở đùi, lấy lại sức mạnh. Từ đó hỗ trợ bệnh nhân trở lại với các hoạt động ưa thích.

4. Phẫu thuật

Phẫu thuật sửa chữa cơ đùi thường được chỉ định cho những trường hợp sau:

• Rách cơ đùi hoàn toàn
• Điều trị bảo tồn không hiệu quả, đau nhiều và kéo dài.

Trong quá trình phẫu thuật rách cơ đùi, vết mổ được tạo gần cơ bị thương, hai đầu cơ bị đứt/ rách được tiếp cận và nối lại. Cuối cùng kiểm tra vị trí và cấu trúc của cơ, khâu lại vết mổ để kết thúc quá trình phẫu thuật.

Sau phẫu thuật, chân bị thương được giữ cố định trong vài tuần bằng nẹp hoặc băng thun. Điều này giúp giữ cho cơ ở vị trí đúng và lành lại đúng cách. Vết mổ được kiểm tra và thay băng để hạn chế nhiễm trùng.

Sau khi sưng và đau giảm, bệnh nhân được hướng dẫn gồng cơ hoặc căng cơ tĩnh để duy trì khối lượng cơ bắp. Đồng thời đi lại và vận động chủ động cho các khớp cận kề để ngăn ngừa cứng khớp. Khi vết thương ổn định, các bài tập vật lý trị liệu tập trung vào cơ bắp bị thương sẽ được hướng dẫn.

Biện pháp phòng ngừa rách cơ đùi

Rách cơ đùi chủ yếu liên quan đến những hoạt động mạnh và gắng sức khiến cơ đùi chịu nhiều áp lực và bị kéo căng. Vì thế để giảm nguy cơ rách cơ đùi, bạn có thể áp dụng những biện pháp dưới đây:

• Tránh lạm dụng cơ đùi quá mức. Nên dành thời gian nghỉ giải lao giữa những buổi luyện tập vất vả.
• Không đột ngột chuyển hướng khi chạy nhanh hoặc tiếp đất ở một độ cao.
• Luôn khởi động trước khi chơi thể thao để cơ thể có thời gian điều chỉnh theo nhu cầu tập luyện. Đồng thời giúp cơ bắp thư giãn, giảm độ cứng, tăng cường độ luyện tập và phạm vi chuyển động. Từ đó hạn chế chấn thương. Ngoài ra khởi động còn giúp tăng nhịp thở, máu lưu thông và tăng nhiệt độ cơ thể.
• Lựa chọn những bài tập/ bộ môn phù hợp với sức cơ.
• Giảm cường độ luyện tập nếu cảm thấy mỏi hoặc đau cơ.
• Sau khi tập thể dục, bạn cần đi bộ chậm, kéo căng từ từ và nhẹ nhàng để hạ nhiệt. Điều này giúp các cơ có thời gian ổn định và phục hồi.
• Loại bỏ nguy cơ té ngã và không đánh mạnh vào đùi.
• Đảm bảo bổ sung đủ nước cho cơ thể, khoảng 2 – 2,5 lít nước mỗi ngày. Tăng lượng nước cho những ngày vận động nhiều.
• Điều trị chấn thương, đảm bảo cơ lành lại trước khi trở lại các hoạt động. Ngoài ra không nên chơi thể thao cho đến khi sự linh hoạt và sức mạnh của cơ đã phục hồi ở mức trước chấn thương.
• Nên thiết lập chế độ ăn uống lành mạnh với sữa, sữa chua, trứng, cá hồi, dầu ô liu, trái cây, rau xanh, thịt nạc… để bổ sung protein, vitamin và khoáng chất. Điều này giúp duy trì cơ bắp khỏe mạnh, giảm nguy cơ chấn thương.
• Thường xuyên tập thể dục để điều hòa cơ bắp, tăng cường sức mạnh và khối lượng cho các cơ ở đùi. Đây là một trong những cách phòng ngừa rách cơ đùi tốt nhất. Lưu ý chương trình luyện tập cụ thể phải phù hợp với mức độ hoạt động và độ tuổi.

Rách cơ đùi là một chấn thương nặng, thường gặp ở vận động viên. Cơ bị thương có thể phục hồi khi được điều trị sớm và đúng cách, kết hợp luyện tập tích cực phục hồi sức mạnh. Những trường hợp trì hoãn điều trị có thể mất khả năng vận động, bị teo cơ chân và nhiều vấn đề khác.

Tham khảo thêm:

• Co Cứng Cơ Sau Đột Quỵ Có Nguy Hiểm? Cách Khắc Phục
• Người Bệnh Đa Xơ Cứng Có Chết Không? Có Di Truyền Không?
• Tổng Hợp 18 Bài Tập Vật Lý Trị Liệu Rách Chóp Xoay Hiệu Quả