Rách Cơ Bắp Chân: Nguyên Nhân, Biểu Hiện Và Điều Trị

Rách cơ bắp chân xảy ra khi cơ phía sau xương ống chân bị rách một phần hoặc toàn bộ. Điều này khiến bệnh nhân đau đớn đột ngột và dữ dội, không thể đặt trọng lượng lên chân bị thương, sưng và vết bầm tím lan rộng. Để chữa lành, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hoặc điều trị bảo tồn.

Rách cơ bắp chân là gì?

Cơ bắp chân còn được gọi là cơ bắp chuối, nằm ở cẳng chân (phần cưới của chân), phía sau xương chày (xương ống chân). Cơ này chịu trách nhiệm cho việc tăng tốc và những chuyển động bật nhảy.

Cơ bắp chuối được cấu tạo bởi hai cơ, bao gồm: Đầu bên (bên ngoài) và đầu giữa (bên trong). Đầu bên của cơ gắn vào mặt sau ngoài của gốc xương đùi trong khi đầu giữa của cơ gắn vào mặt sau bên trong của xương đùi. Do nằm giữa hai khớp gồm đầu gối và mắt cá chân nên cơ bắp chân rất dễ bị rách.

Rách cơ bắp chân là thuật ngữ chỉ tình trạng cơ bắp chân ở phía sau xương ống chân của bạn bị rách. Tùy thuộc vào mức độ chấn thương mà cơ bắp có thể rách một phần hoặc toàn bộ.

Cơ bắp chân bị rách thường liên quan đến những cử động đột ngột. Điều này làm tăng áp lực lên cơ bắp, kéo căng các sợi cơ dẫn đến đứt rách. So với những vị trí khác, cơ bắp chân dễ bị chấn thương hơn do cơ này có những sợi cơ rất căng và nằm giữa hai khớp.

Chấn thương khiến bệnh nhân đau đớn đột ngột, không thể tiếp tục vận động hay đặt trọng lượng lên chân bị thương, sưng và bầm tím ở vùng ảnh hưởng. Dựa vào kích thước vết rách, quá trình điều trị có thể bao gồm vật lý trị liệu, dùng thuốc hoặc phẫu thuật.

Các cấp độ của rách cơ bắp chân

Dựa trên mức độ nghiêm trọng, rách cơ bắp chân xảy ra ở nhiều cấp độ khác nhau. Bao gồm:

• Độ I: Cơ bắp chân có vết rách nhưng rất nhỏ.
• Độ II: Một phần cơ bắp chân bị rách.
• Độ III: Toàn bộ cơ bắp chân bị rách.

Triệu chứng của rách cơ bắp chân

Thông thường cơ bắp giữa dễ bị thương hơn cơ bắp bên. Khi bị rách cơ bắp, người bệnh sẽ có những triệu chứng dưới đây:

• Có cảm giác lộp bộp ở một số trường hợp ngay khi chấn thương xảy ra
• Đau bắp chân
  • Cơn đau bất ngờ ở phía sau của bắp chân tương tự như bị ai đó đá vào bắp chân
  • Đau nặng nề
  • Đau lan tỏa và tăng dần mức độ nghiêm trọng theo thời gian
  • Đau nhiều hơn khi cố gắng sử dụng cơ bắp chân, chẳng hạn như đặt trọng lượng lên chân bị thương hoặc đi lại
  • Đau giảm nhẹ khi chườm lạnh và nghỉ ngơi
• Yếu cơ bắp chân
• Không thể chịu trọng lượng trên chân bị thương hoặc giữ thăng bằng
• Có cảm giác ran hoặc bỏng ở bắp chân
• Bầm tím cơ bắp chân
• Sưng tấy ở bắp chân
• Có thể sờ và nhìn thấy vết lõm ở bên dưới da tại vị trí bị rách

Nguyên nhân gây rách cơ bắp chân

Rách cơ bắp chân xảy ra khi cơ bắp bị kéo căng quá mức, thường liên quan đến những động tác chống đẩy, khi đầu gối thẳng. Nguyên nhân gây căng cơ bắp chân và rách cơ thường bao gồm:

• Những chuyển động đột ngột

Nếu đột ngột căng bắp chân quá mức, cơ này sẽ bị đứt. Điều này xảy ra khi:

• • Đột ngột chuyển hướng khi chạy nhanh
  • Đột ngột tiếp đất từ một độ cao
  • Xoay chân nhanh
  • Dừng hoặc nhảy đột ngột trong khi chơi thể thao
• Chấn thương chưa phục hồi

Những người bị chấn thương cơ bắp trước đó có thể bị rách cơ bắp chân khi trở lại tập thể dục quá nhanh, chấn thương chưa phục hồi.

• Lạm dụng cơ bắp chân

Những chuyển động lặp đi lặp lại của chân, sử dụng cơ liên tục trong thời gian dài (thường gặp ở người chạy điền kinh, thể dục dụng cụ, đá banh…) khiến cơ bắp chịu nhiều áp lực, căng cứng và không thể thư giãn. Khi các sợi cơ bị kéo căng quá mức, cơ bắp chân sẽ bị rách.

• Căng thẳng quá mức

Những chuyển động khiến cơ bắp chân bị kéo căng quá mức đều có khả năng gây ra tình trạng rách cơ bắp chân. Chẳng hạn như những động tác chống đẩy với đầu gối thẳng.

Tập thể dục gắng sức, chạy nhanh, chơi những môn thể thao đòi hỏi sức bền và sự dẻo dai… gây căng thẳng cho bắp chân. Từ đó làm tăng nguy cơ chuột rút và rách cơ. Điều này thường gặp hơn ở người lớn tuổi.

• Tác động mạnh lên bắp chân

Một cú đánh mạnh hoặc đá mạnh vào bắp chân có thể khiến cơ bị rách. Nguyên nhân là do cơ bắp chân nằm giữa khớp gối và mắt cá chân, một số sợi cơ bị kéo căng ở trạng thái bình thường. Chính vì thế mà những chuyển động đột ngột hoặc tác động lực lên bắp chân cũng đều khiến cơ này bị rách.

• Mất nước

Cơ thể của mỗi người cần đủ nước để duy trì các hoạt động bình thường của cơ. Chính vì thế mà những người mất nước thường có các cơ kém dẻo dai, khả năng hồi phục giảm. Khi vận động mạnh, những cơ bị ảnh hưởng do mất nước sẽ dễ bị căng cứng và rách.

• Cơ bắp mệt mỏi

Những tổn thương thường xảy ra khi cơ bắp mệt mỏi, trong đó có rách cơ. Điều này thường gặp ở các cầu thủ, những người vận động gắng sức, bị mỏi cơ hoặc có chấn thương chưa phục hồi.

 Ai có nguy cơ bị rách cơ bắp chân?

Tất cả mọi người đều có khả năng bị rách cơ bắp chân. Tuy nhiên điều này thường phổ biến hơn ở những nhóm đối tượng sau:

• Những người hoạt động thể chất với cường độ cao mà không nghỉ ngơi hoặc không có chế độ điều hòa thích hợp. Chẳng hạn như chạy điều kinh
• Vận động viên chơi những môn thể thao cần thay đổi hướng đột ngột và nhảy nhiều. Chẳng hạn như:
  • Bóng đá
  • Bóng rổ
  • Quần vợt
  • Nhảy xa
• Những người trên 40 tuổi có cơ bắp chân bị yếu do ít vận động hoặc bị lão hóa
• Những người có chấn thương ở cơ bắp chân chưa được hồi phục hoàn toàn.

Rách cơ bắp chân có nguy hiểm không?

Rách cơ bắp chân là một chấn thương không quá nghiêm trọng. Hầu hết các trường hợp có vết rách được chữa lành trong vòng 1 – 3 tháng và người bệnh có thể trở lại các hoạt động sinh hoạt bình thường.

Trong một số trường hợp, rách cơ bắp chân có thể gây ra một số biến chứng sau:

• Đau bắp chân tiếp tục
• Hội chứng khoang
• Viêm tắc tĩnh mạch bề ngoài
• Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT)

Ngoài ra những trường hợp trì hoãn hoặc không điều trị có thể gặp thêm một số vấn đề dưới đây:

• Giảm khả năng vận động
• Teo cơ chân
• Chấn thương thứ phát

Chẩn đoán rách cơ bắp chân như thế nào?

Khi có nghi ngờ rách cơ bắp chân, người bệnh cần di chuyển đến bệnh viện và tiến hành thăm khám. Trong quá trình khám bệnh, bác sĩ sẽ kiểm tra và đánh giá các triệu chứng.

Bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện các chuyển động của chân, sờ hoặc ấn vào cơ bắp chân. Điều này giúp đánh giá và tìm vị trí đau, kiểm tra khả năng sử dụng cơ bắp chân, xác định vị trí vết rách.

Để xác định chẩn đoán, một số xét nghiệm sẽ được thực hiện, bao gồm:

• Siêu âm: Trong kỹ thuật này, sóng âm thanh được sử dụng để tạo ra hình ảnh mô mềm. Từ đó kiểm tra cơ bắp chân, xác định vị trí và kích thước của vết rách. Ngoài ra siêu âm còn giúp kiểm tra các mạch máu, lượng máu lưu thông đến cơ bắp của bạn, cục máu đông. Từ đó chẩn đoán phân biệt rách cơ chân với hội chứng khoang và những chấn thương khác ở bắp chân.
• Chụp X-quang: Bác sĩ chỉ định chụp X-quang để kiểm tra những tổn thương của xương. Điều này giúp phân biệt rách cơ bắp chân với gãy xương.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Bệnh nhân được chụp cộng hưởng từ để xem xét hình ảnh chi tiết của mô mềm. Điều này giúp kiểm tra đồng thời cơ, gân, dây chằng, mạch máu ở cẳng chân. Từ đó đánh giá mức độ tổn thương cơ bắp chân và xác định những tổn thương đi kèm.

Thông thường rách cơ bắp chân sẽ được chẩn đoán phân biệt với những tình trạng y tế sau:

• Đứt gân Achilles
• Vỡ nang Baker
• Hội chứng khoang
• Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT)
• Gãy xương
• Giãn dây chằng

Phương pháp điều trị rách cơ bắp chân

Điều trị rách cơ bắp chân dựa vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương (kích thước vết rách và những tổn thương đi kèm). Nếu cơ bắp chân có vết rách nhỏ, bác sĩ có thể hướng dẫn một số biện pháp chăm sóc tại nhà. Nếu cơ bắp chân có vết rách lớn hoặc có tổn thương đi kèm, vật lý trị liệu và phẫu thuật sẽ được chỉ định.

1. Chăm sóc và điều trị tại nhà

Những biện pháp chăm sóc và điều trị tại nhà giúp thúc đẩy quá trình chữa lành sau rách cơ bắp chân:

• Phương pháp RICE 

Phương pháp RICE gồm nghỉ ngơi, chườm đá, nén và nâng cao cần được thực hiện ngay khi chấn thương xảy ra. Đây là phương pháp xử lý chấn thương hiệu quả nhất, giúp giảm nhanh các triệu chứng và thúc đẩy quá trình lành lại của cơ.

• • Nghỉ ngơi: Hãy giữ bắp chân trong tư thế nghỉ và thư giãn cơ thể sau khi chấn thương xảy ra. Điều này giúp giảm áp lực lên bắp chân, hạn chế gia tăng kích thước vết rách. Đồng thời làm dịu cơn đau hiệu quả.
  • Chườm đá: Dùng khăn bông bọc đá lạnh hoặc dùng túi chườm lạnh đặt lên bắp chân bị thương. Điều này giúp co mạch, giảm lưu lượng máu đến vùng bị đau. Từ đó giúp giảm đau và sưng hiệu quả, hạn chế vết bầm lan rộng. Chườm đá mỗi 2 giờ 1 lần, không chườm đá trực tiếp lên da.
  • Nén: Dùng băng đàn hồi quấn quanh bắp chân để nén nhưng không quá chật. Điều này giúp giảm lưu lượng máu đến bắp chân bị thương, giảm tình trạng sưng tấy.
  • Nâng cao: Khi nghỉ ngơi, đặt 1 – 2 chiếc gối dưới chân để nâng chân của bạn cao hơn mức tim. Điều này giúp máu về tim dễ dàng và giảm sưng.
• Chườm nóng

Khi sưng giảm hoặc ít nhất 3 ngày sau chấn thương, người bệnh được phép chườm nóng lên vùng bị thương. Biện pháp này giúp thúc đẩy quá trình lành cơ bằng cách tăng lưu lượng máu đi qua.

Ngoài ra chườm nóng còn có tác dụng giảm đau, giúp thư giãn cơ bắp chân, giảm cảm giác co thắt. Từ đó giúp cải thiện vận động và tính linh hoạt, phòng ngừa cứng khớp.

• Xoa bóp bắp chân

Sau vài ngày điều trị rách cơ bắp chân, bác sĩ có thể cho phép giảm nhẹ triệu chứng với liệu pháp xoa bóp. Liệu pháp này có tác dụng tăng cường lưu thông máu đến cơ bắp bị thương, thư giãn, giảm co thắt cơ và giảm đau.

Chính vì thế xoa bóp đúng cách có thể giúp thúc đẩy quá trình chữa lành chấn thương, tăng khả năng vận động. Liệu pháp này cũng mang đến lợi ích trong việc điều hòa cơ bắp, giảm mỏi cơ và giảm nguy cơ rách cơ bắp chân.

• Vận động nhẹ nhàng

Khi sưng và đau giảm, người bệnh có thể tập thể dục, đi bộ và thực hiện các hoạt động sinh hoạt. Nên vận động nhẹ nhàng trong thời gian đầu để duy trì khối lượng cơ bắp, giảm sưng và đau, tăng phạm vi chuyển động.

Sau 3 tháng, người bệnh có thể trở lại các hoạt động thể chất. Tuy nhiên cần lựa chọn những môn thể thao phù hợp, tránh gắng sức. Điều này giúp phục hồi sức mạnh cơ bắp và ngăn chấn thương thứ phát.

2. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu được áp dụng cho những bệnh nhân bị rách cơ bắp chân cấp độ I, II (sau vài tuần áp dụng phương pháp RICE) và sau phẫu thuật rách cơ cấp độ III. Quá trình này gồm những bài tập kéo giãn và vận động thụ động giúp duy trì khối lượng cơ bắp, giảm đau, cải thiện sức cơ và khả năng vận động.

Sau 1 – 2 tuần, người bệnh được thực hiện những bài tập có cường độ cao hơn. Những bài tập này giúp lấy lại sự linh hoạt và sức mạnh. Từ đó giúp người bệnh sớm trở lại với các hoạt động bình thường.

3. Phẫu thuật rách cơ bắp chân

Người bệnh sẽ được chỉ định phẫu thuật rách cơ bắp chân nếu có một trong những điều kiện sau:

• Rách cơ bắp chân độ III (rách cơ hoàn toàn)
• Rách cơ độ I, II và điều trị bảo tồn không hiệu quả, đau bắp chân tiếp tục trong vài tháng
• Rách cơ kèm theo tình trạng chảy máu trong hoặc sưng tấy nghiêm trọng
• Có những tổn thương hoặc biến chứng đi kèm, chẳng hạn như hội chứng khoang
• Người bệnh còn trẻ và muốn trở lại những bộ môn thể thao có tác động cao

Quy trình phẫu thuật sửa chữa cơ bị thương:

• Trong quá trình phẫu thuật, người bệnh được gây mê toàn thân và được giữ ở tư thế thích hợp
• Bác sĩ tạo một vết rạch ở bắp chân để tiếp cận với cơ
• Khâu hai đầu của cơ bị đứt
• Xử lý những tổn thương khác nếu có
• Kiểm tra sự ổn định của cơ, khâu vết mổ để kết thúc quá trình phẫu thuật.

Sau phẫu thuật điều trị, người bệnh được yêu cầu nằm viện vài ngày, dùng nẹp hoặc bó bột toàn bộ chân và trên đầu gối khoảng 3 tuần. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu dùng nẹp hoặc hoặc bó bột dưới đầu gối thêm 3 tuần.

Trong thời gian bó bột cố định, bệnh nhân được hướng dẫn đi lại với nạng và co cơ tĩnh để duy trì khối lượng cơ. Sau tháo bột, bệnh nhân được vật lý trị liệu để lấy lại sức mạnh và chức năng vận động.

Rách cơ bắp chân bao lâu lành?

Hầu hết bệnh nhân bị rách cơ bắp chân có thể hồi phục hoàn toàn trong vòng 1 – 3 tháng (tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết rách). Sau 3 tháng, người bệnh có thể trở lại hoạt động bình thường và hoạt động thể chất sau 4 – 6 tháng. Vật lý trị liệu tích cực có thể rút ngắn thời gian phục hồi và trở lại hoạt động.

Chú ý không trở lại hoạt động thể chất và thi đấu quá sớm. Vì chấn thương có thể tái phát nếu trở lại các hoạt động có tác động mạnh trước khi cơ lành hẳn. Tốt nhất nên tiếp tục chương trình kéo giãn và luyện tập tăng cường cho cả hai chân để ngăn ngừa chấn thương thêm.

Trong một số trường hợp, đau bắp chân tiếp tục xảy ra ngay cả khi vết rách ở cơ đã lành. Những trường hợp này cần liên hệ với bác sĩ để được kiểm tra và xử lý.

Sau khi lành lại, mô sẹo có kích thước tương ứng sẽ hình thành trong cơ bắp chân. So với những cơ khác, mô sẹo và cơ bắp bị ảnh hưởng suy yếu hơn. Điều này làm giảm khả năng hỗ trợ chân trong các hoạt động, tăng nguy cơ chấn thương trong tương lai. Bao gồm cả rách cơ bắp chân thứ phát và những chấn thương khác ở cẳng chân.

Phòng ngừa rách cơ bắp chân

Những biện pháp dưới đây có thể giảm nguy cơ rách cơ bắp chân:

• Tránh lạm dụng cơ bắp chân, không luyện tập gắng sức. Dành thời gian nghỉ ngơi và điều hòa cơ bắp chân để tránh căng thẳng quá mức, cơ bắp chân có thời gian phục hồi.
• Tránh thực hiện những chuyển động đột ngột khiến cơ bắp chân bị kéo căng quá mức.
• Không tác động mạnh và trực tiếp lên bắp chân.
• Cần đảm bảo chấn thương cơ bắp đã lành lại và phục hồi chức năng hoàn toàn trước khi trở lại với hoạt động thể thao.
• Không nên tiếp tục những hoạt động có cường độ cao khi cơ bắp bị mỏi. Hãy dành thời gian để cơ bắp của bạn được nghỉ ngơi và phục hồi.
• Khởi động và thực hiện các bài tập kéo căng trước khi hoạt động thể chất. Điều này giúp làm nóng cơ bắp, giúp cơ có thời gian thích nghi với cường độ luyện tập như mong muốn. Đồng thời tăng cường lưu thông máu và tăng sự dẻo dai. Từ đó giúp các hoạt động trở nên thuận lợi và phòng ngừa chấn thương cơ bắp chân.
• Mang giày phù hợp và vừa vặn để hỗ trợ chân trong các hoạt động.
• Chơi thể thao đúng kỹ thuật
• Ăn uống đủ chất và lành mạnh, tập thể dục thường xuyên để giữ cho cơ bắp chân luôn khỏe mạnh. Điều này giúp phòng ngừa rách cơ bắp chân hiệu quả.
• Đảm bảo uống đủ nước để duy trì hoạt động bình thường cho cơ bắp và tăng khả năng phục hồi sau những buổi tập luyện.

Rách cơ bắp chân là một chấn thương ở cẳng chân thường gặp. Nếu được điều trị tốt và vật lý trị liệu tích cực, vết rách có thể lành lại nhanh, người bệnh trở lại hoạt động thể sinh hoạt và chơi thể thao sau 3 – 6 tháng. Ngược lại những trường hợp trì hoãn điều trị có thể làm chậm quá trình phục hồi, gây teo cơ và các biến chứng nghiêm trọng khác.

Tham khảo thêm:

• Rách Cơ Đùi (Trước – Sau): Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị
• Bị Căng Cơ Bắp Chân Khi Ngủ Do Đâu? Cách Khắc Phục
• 10 Cách Trị Căng Cơ, Giảm Đau Nhức Hiệu Quả Tại Nhà