Rách Cơ: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Rách cơ xảy ra khi các cơ bị kéo căng quá mức. Điều này thường do sử dụng cơ không đúng cách hoặc hoạt động gắng sức. Sau chấn thương, người bệnh có cảm giác đau đớn đột ngột, mất sức mạnh ở vùng ảnh hưởng, sưng và bầm tím lan rộng. Rách cơ cần được điều trị y tế sớm để phục hồi hoàn toàn.

Rách cơ là gì?

Rách cơ là thuật ngữ chỉ tình trạng rách/ đứt của một nhóm cơ cụ thể, thường liên quan đến những nhóm cơ ở lưng, tay và chân. Tình trạng này xảy ra khi các cơ bị kéo căng quá mức, thường gặp ở những người vận động gắng sức hoặc sai kỹ thuật.

Sau khi bị thương, người bệnh cảm thấy đau đớn, yếu chi và hạn chế những chuyển động trong nhóm cơ bị ảnh hưởng. Ngoài ra sưng và vết bầm có thể lan rộng toàn bộ vùng ảnh hưởng.

Những trường hợp rách cơ cần được xử lý đúng cách và điều trị y tế sớm để tránh tăng mức độ nghiêm trọng. Những phương pháp điều trị thích hợp có thể giúp phục hồi nhanh và hoàn toàn.

Triệu chứng của rách cơ

Những trường hợp bị rách cơ sẽ có những dấu hiệu và triệu chứng dưới đây:

• Đau cơ
  • Cơn đau khởi phát đột ngột ở vùng ảnh hưởng
  • Đau có xu hướng giảm nhẹ khi chườm lành và nghỉ ngơi
  • Đau tăng khi tiếp tục những chuyển động đến cơ bị thương
  • Ấn vào vết rách hoặc cơ ảnh hưởng cảm thấy đau đớn như điện giật
• Yếu cơ
• Hạn chế phạm vi chuyển động, khó di chuyển cơ
• Sưng tấy
• Vùng da ảnh hưởng đổi màu hoặc bầm tím
• Co thắt cơ bắp hoặc có cảm giác thắt chặt
• Cứng cơ
• Nghe thấy tiếng kêu lộp bộp hoặc lục cục khi chấn thương xảy ra

Triệu chứng của rách cơ thường đột ngột và nghiêm trọng. Tùy thuộc vào kích thước vết rách mà những triệu chứng có thể rất nặng.

Nguyên nhân gây rách cơ

Rách cơ xảy ra khi cơ của bạn bị kéo căng quá mức. Những trường hợp có cơ bị rách đột ngột được gọi là căng cơ cấp tính. Điều này thường do những nguyên nhân sau:

• Sử dụng cơ quá mức hoặc không đúng cách
• Vận động gắng sức và mệt mỏi
• Ngã hoặc gặp tai nạn
• Kém linh hoạt hoặc có khả năng điều hòa kém
• Không khởi động hoặc khởi động không đúng cách trước khi hoạt động thể chất
• Cơ bị kéo căng quá mức khi chạy, nhảy, nâng vật nặng, ném một thứ gì đó ra xa, nâng vật không đúng cách, trượt
• Nhiệt độ lạnh khiến cơ bắp cứng hơn

Rách cơ không đột ngột liên quan đến những chuyển động lặp đi lặp lại. Điều này thường do:

• Duy trì tư thế kém trong thời gian dài
• Cổ hoặc lưng bị giữ ở tư thế bất lợi
• Sử dụng cơ bắp liên tục trong các môn thể thao như chơi gôn, bóng chày, cheo thuyền, chạy điền kinh, đá bóng…

Rách cơ có nguy hiểm không?

Những trường hợp rách cơ cần điều sơ cứu và điều trị y tế sớm. Bởi tăng kích thước vết rách có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng sau:

• Yếu cơ
• Hạn chế chuyển động ở cơ bị ảnh hưởng
• Teo cơ
• Giảm/ mất khả năng vận động ở vùng ảnh hưởng.

Sơ cứu rách cơ đúng cách

Bệnh nhân thực hiện phương pháp RICE để sơ cứu đúng cách ngay khi có chấn thương. Điều này giúp giảm nhẹ triệu chứng và vết rách thêm nghiêm trọng.

• Nghỉ ngơi

Ngừng những hoạt động đang thực hiện và dành thời gian nghỉ ngơi khi bị rách cơ. Đặc biệt cần tránh những hoạt động/ cử động có thể làm tăng cơn đau. Điều này giúp cơ bắp được thư giãn, giảm nhẹ cơn đau và tránh tăng kích thước vết rách.

Tuy nhiên người bệnh không nên nghỉ ngơi quá nhiều. Bơi điều này có thể gây yếu cơ, ảnh hưởng đến quá trình chữa trị và phục hồi.

• Chườm đá

Dùng một túi nước đá hoặc bọc đá trong khăn và đặt lên vùng bị đau. Biện pháp này giúp giảm đau và giảm thiểu tình trạng sưng tấy. Chườm đá nên được thực hiện ngay khi cơ bị thương, mỗi giờ 1 lần trong ngày đầu tiên, mỗi 4 giờ 1 lần trong những ngày tiếp theo, mỗi lần 20 phút.

• Nén

Hãy dùng băng thun hoặc băng gạc quấn cố định ở vùng ảnh hưởng. Điều này giúp giảm sưng và hạn chế những chuyển động khiến vết rách thêm nghiêm trọng. Lưu ý không nén quá chặt vì điều này có thể làm giảm lưu thông máu.

• Nâng cao

Hãy giữ cho vùng ảnh hưởng cao hơn mức tim để đảm bảo quá trình lưu thông máu diễn ra thuận lợi. Biện pháp này cũng giúp giảm sưng hiệu quả.

Khám và chẩn đoán rách cơ như thế nào?

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ kiểm tra vùng ảnh hưởng và đặt một số câu hỏi liên quan đến triệu chứng. Ngoài ra người bệnh được chỉ định một số xét nghiệm hình ảnh để xác định chẩn đoán và mức độ nghiêm trọng của vết rách.

• Chụp X-quang: Kỹ thuật này giúp kiểm tra và đảm bảo các xương không bị ảnh hưởng. Từ đó phân biệt sưng đau do rách cơ với gãy xương và những bất thường khác.
• Siêu âm: Thông qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể xác định vết rách của cơ. Đồng thời tìm kiếm một số tổn thương khác.
• Điện cơ: Điện cơ cho phép bác sĩ kiểm tra chức năng, hoạt động của cơ và dây thần kinh. Đồng thời chẩn đoán phân biệt tổn thương phối hợp với tổn thương sợi trục.
• Chụp MRI/ CT: Hiếm khi chụp cộng hưởng từ (MRI) và chụp cắt lớp vi tính (CT) được chỉ định. Tuy nhiên những kỹ thuật này có thể cung cấp hình ảnh chi tiết, mang đến lợi ích trong việc tìm kiếm tổn thương tiềm ẩn và đánh giá các thương tổn nghiêm trọng.

Phương pháp điều trị rách cơ

Nếu vết rách có kích thước nhỏ, bệnh nhân được hướng dẫn cách chăm sóc tại nhà để thúc đẩy quá trình chữa lành của những sợi cơ. Đồng thời giảm nhẹ triệu chứng. Đối với những vết rách lớn, phẫu thuật có thể được chỉ định.

1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Quá trình chăm sóc rách cơ tại nhà bao gồm những biện pháp chăm sóc trong cơ cứu (nghỉ ngơi, chườm lạnh, nén, nâng cao), dùng thuốc không kê đơn và vận động đúng cách.

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi và tránh sử dụng cơ bị thương giúp các cơ có thời gian tự chữa lành, giảm nhẹ cơn đau. Tuy nhiên không nên để cơ bắp nghỉ ngơi quá lâu. Bởi điều này có thể gây ra tình trạng cứng và yếu cơ. Tốt nhất nên bắt đầu kéo giãn nhẹ nhàng ngay khi có thể.
• Chườm đá: Chườm đá trong 3 ngày đầu, mỗi 4 tiếng 1 lần, mỗi lần 20 phút để giảm sưng và đau.
• Nén: Nén bằng băng đàn hồi để cố định vùng tổn thương, hạn chế những chuyển động bất lợi. Điều này cho phép tổn thương cơ được chữa lành, giảm sưng và đau.
• Nâng cao: Vùng ảnh hưởng được nâng cao hơn mức tim để giảm sưng.
• Thuốc giảm đau không kê đơn: Nếu đau đớn nhiều và kéo dài, người bệnh có thể thử dùng thuốc giảm đau không kê đơn. Tùy thuộc vào tình trạng, người bệnh có thể giảm đau với Acetaminophen (Tylenol) hoặc dùng Ibuprofen (Advil) để giảm sưng viêm và đau.
• Chườm ấm: Chườm ấm nên được thực hiện sau chấn thương 3 ngày, mỗi ngày 3 – 4 lần. Nhiệt độ cao giúp giãn mạch, tăng lưu thông máu đến vùng bị thương. Điều này thúc đẩy quá trình phát triển và phục hồi sợi cơ, chữa lành rách cơ. Ngoài ra chườm ấm còn có tác dụng giảm đau, thư giãn và hỗ trợ vận động dễ dàng.
• Vận động nhẹ nhàng: Tránh để cơ bắp nghỉ ngơi quá lâu để không gây yếu và cứng cơ. Nên vận động nhẹ nhàng sau 2 ngày hoặc ngay khi đau giảm. Từ từ tăng mức độ hoạt động để tránh tổn thương thêm. Vận động hợp lý giúp làm mạnh cơ bắp, duy trì xương khớp khỏe mạnh và hạn chế căng cơ tái diễn.

2. Điều trị y tế

Nếu rách cơ với vết rách nghiêm trọng, người bệnh sẽ được điều trị y tế theo chỉ định của bác sĩ. Các phương pháp được áp dụng có thể bao gồm dùng thuốc kê đơn, vật lý trị liệu và phẫu thuật.

• Thuốc kê đơn

Nếu đau không giảm khi dùng Ibuprofen/ Acetaminophen (Tylenol), một số loại thuốc dưới đây sẽ được chỉ định:

• • Corticosteroid: Đây là thuốc chống viêm mạnh, được dùng ngắn hạn cho những trường hợp rách cơ gây đau nặng. Thuốc có tác dụng trị viêm sưng và giảm đau, thường mang đến hiệu quả nhanh chóng.
  • Thuốc giảm đau giãn cơ: Nhóm thuốc này có tác dụng điều trị căng cơ, co thắt và cứng cơ quá mức. Ngoài ra thuốc giãn cơ còn giúp giảm đau hiệu quả.
  • Thuốc giảm đau opioid: Đôi khi Tramadol hoặc một loại opioid khác sẽ được sử dụng. Thuốc này giúp giảm nhanh những cơn đau vừa và nặng, mang đến hiệu quả nhanh và kéo dài. Thuốc giảm đau opioid chỉ được dùng ngắn hạn với liều thích hợp để giảm nguy cơ bị nghiện và các tác dụng phụ khác.

• Liệu pháp xoa bóp

Đôi khi liệu pháp xoa bóp được sử dụng để thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương sau rách cơ. Những tác động nhẹ nhàng giúp thư giãn cơ bị thương, giảm đau và tăng cường phạm vi chuyển động. Ngoài ra liệu pháp xoa bóp còn giúp tăng lưu thông máu, thúc đẩy quá trình tái tạo mô cơ, vết rách sớm liền.

• Vật lý trị liệu

Sau khi triệu chứng thuyên giảm, vật lý trị liệu sẽ được chỉ định để phục hồi chức năng cho người bị rách cơ. Phương pháp này gồm những bài tập kéo giãn giúp phục hồi cơ bắp, lấy lại sức mạnh và phạm vi chuyển động cho người bệnh.

Các bài tập cụ thể được chỉ định dựa trên tình trạng. Không hoạt động quá sức hoặc sử dụng quá mức cơ bị thương. Bởi điều này có thể gây tổn thương thêm. Ngoài ra người bệnh không được thực hiện những hoạt động bất lợi hoặc kéo căng đến mức gây ra cảm giác khó chịu và đau đớn.

Dưới đây là một số bài tập có thể được áp dụng trong điều trị rách cơ:

Bài tập căng gân

Bài tập này có tác dụng kéo giãn gân kheo, cải thiện khả năng đi lại và giúp người bệnh vận động dễ dàng. Ngoài ra bài tập căng gân còn có tác dụng làm giảm nguy cơ chấn thương trong tương lai.

• • Đứng thẳng với hai bàn chân rộng bằng hông
  • Nghiêng người về phía trước với thắt lưng uốn cong
  • Kéo giãn dọc theo mặt sau của chân
  • Lặp lại động tác 3 lần.

Bài tập căng cơ gấp hông

Bài tập này giúp thư giãn và tăng sức mạnh cho cơ gấp hông. Đồng thời tăng khả năng vận động linh hoạt của người bệnh.

• • Nằm thẳng lưng
  • Từ từ kéo đầu gối chân phải về phía ngực
  • Giữ nguyên tư thế này trong 15 giây
  • Duỗi thẳng chân và lặp lại động tác 3 lần
  • Thực hiện với chân còn lại.

Bài tập căng da cổ

Nếu bị rách cơ ở vùng cổ hoặc căng cơ cổ, người bệnh có thể áp dụng bài tập này. Bài tập căng da cổ có tác dụng thư giãn các cơ ở vùng cổ, giảm co thắt, thúc đẩy phục hồi sau chấn thương.

• • Nghiêng đầu về phía trước, cố gắng chạm cằm vào ngực
  • Giữ nguyên trong 10 giây, trở về tư thế bắt đầu
  • Nghiêng đầu sang trái hết mức có thể
  • Giữ nguyên trong 10 giây, trở về tư thế bắt đầu
  • Nghiêng đầu sang phải hết mức có thể
  • Giữ nguyên trong 10 giây, trở về tư thế bắt đầu
  • Ngửa đầu ra phía sau
  • Giữ nguyên trong 10 giây, trở về tư thế bắt đầu
  • Lặp lại đồng tác 3 lần.
• Phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định cho những trường hợp rách cơ nghiêm trọng (vết rách lớn hoặc đứt cơ). Trong thủ thuật này, các vết rạch được tạo ở vùng ảnh hưởng, bác sĩ tiến cận cơ bị thương và khâu lại vết rách. Cuối cùng khâu vết mổ và hoàn thành quá trình phẫu thuật.

Sau phẫu thuật điều trị rách cơ, vết mổ được chăm sóc đúng cách để tránh nhiễm trùng. Khoảng vài ngày sau đó, bệnh nhân được tập vật lý trị liệu để giúp cơ bị thương phục hồi hoàn toàn.

Biện pháp phòng ngừa rách cơ

Rách cơ có thể được ngăn ngừa bằng nhiều biện pháp, bao gồm:

• Làm nóng cơ trước khi chơi thể thao và hoạt động thể chất. Điều này giúp các cơ hoạt động linh hoạt, tăng cường độ hoạt động dễ dàng, hạn chế căng thẳng quá mức.
  • Khởi động với những bài tập kéo giãn nhẹ nhàng
  • Đi bộ khoảng 3 đến 5 phút
• Lựa chọn giày thể thao phù hợp, có khả năng hỗ trợ và mang lại sự ổn định cho chân. Điều này giúp phòng ngừa nhiều chấn thương như căng/ rách cơ, trật khớp cổ chân…
• Thực hiện chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng và lành mạnh. Đặc biệt nên uống sữa tươi, ăn thịt nạc, ức gà, cá hồi, cá ngừ, thịt bò, trái cây, các loại rau… có thể cung cấp protein, vitamin A, B, C, D, E, canxi, chất chống oxy hóa. Các thành phần dinh dưỡng này giúp xây dựng cơ bắp chắc khỏe, chống mệt mỏi và giảm nguy cơ chấn thương.
• Tập thể dục thường xuyên để xây dựng cơ bắp chắc khỏe, tăng cường sức cơ, giảm nguy cơ rách cơ và một số chấn thương khác. Ngoài ra việc luyện tập đều đặn còn giúp nâng cao sức bền, duy trì sức khỏe tổng thể và chức năng vận động linh hoạt, giữ xương khớp chắc khỏe.
• Kiểm soát cân nặng bằng chế độ ăn uống lành mạnh và luyện tập đều đặn. Cân nặng dư thừa tăng thêm căng thẳng cho cơ bắp, tăng nguy cơ căng cơ và một số chấn thương khác.
• Thận trọng khi chơi thể thao và sinh hoạt để giảm nguy cơ té ngã.
• Chơi thể thao và nâng vật đúng kỹ thuật. Tránh những động tác bất lợi khiến cơ bị kéo căng quá mức.
• Không đột ngột thay đổi tư thế để tránh gây căng thẳng cho cơ bắp.
• Tránh gắng sức trong các hoạt động. Không chơi thể thao hay vận động gắng sức. Ngoài ra không đột ngột tăng cường độ luyện tập. Nên luyện tập vừa sức, tăng dần cường độ luyện tập theo thời gian để tránh gây căng thẳng cho các cơ.
• Tránh duy trì những tư thế bất lợi để không gây căng thẳng cho cơ bắp.
• Luôn giữ tư thế tốt khi đứng và ngồi. Tránh ngồi một tư thế quá lâu.
• Tránh vận động trong thời tiết lạnh vì thiệt độ lạnh khiến cơ bắp cứng hơn. Nên giữ ấm cơ thể và làm nóng cơ trước khi vận động để giảm nguy cơ rách cơ.
• Không lặp đi lặp lại những chuyển động làm tăng áp lực cho cơ bắp.

Rách cơ là một chấn thương nghiêm trọng cần được chẩn đoán và điều trị sớm. Những phương pháp thích hợp có thể giúp các cơ phục hồi hoàn toàn, giảm triệu cứng và ngăn tổn thương. Vì thế khi bị rách cơ, người bệnh cần tham vấn y khoa để được hướng dẫn chữa trị.

Tham khảo thêm:

• Căng Cơ Lưng Là gì? Dấu Hiệu Nhận Biết và Điều Trị
• Loạn Sản Sụn Xương: Triệu Chứng, Chẩn Đoán Và Điều Trị
• Co Giật Cơ Bắp: Nguyên Nhân, Cách Chẩn Đoán và Điều Trị