Nhuyễn Sụn Xương Bánh Chè: Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Nhuyễn sụn xương bành chè là tình trạng thoái hóa và mềm mặt dưới của xương bánh chè. Điều này dẫn đến đau đớn, giảm khả năng vận động. Bệnh được xem là một trong những chấn thương do lạm dụng và tăng áp lực lên đầu gối. Chính vì thế người trẻ tuổi chơi thể thao năng động thường có nguy cơ cao.

Nhuyễn sụn xương bánh chè là gì?

Nhuyễn sụn xương bánh chè là thuật ngữ chỉ tình trạng thoái hóa và mềm đi của lớp sụn ở mặt dưới xương bánh chè. Đây là một bộ phận giảm xóc tự nhiên. Nhiều yếu tố như chấn thương và sử dụng đầu gối quá mức có thể làm mất tính đàn hồi, tăng sự suy giảm và phá hỏng sụn.

Sụn không còn trơn láng khiến chức năng giảm xóc suy giảm, bệnh nhân cảm thấy đau đớn khi sử dụng đầu gối (gập duỗi, đi lại…). Nhuyễn sụn xương bánh chè thường ảnh hưởng đến những người năng động, người trẻ tuổi chơi thể thao. Tuy nhiên bệnh cũng có thể xảy ra ở người lớn tuổi làm việc hoặc hoạt đọng quá sức với đầu gối.

Triệu chứng của nhuyễn sụn xương bánh chè

Đau đầu gối chính là triệu chứng chính của nhuyễn sụn xương bánh chè. Đối với bệnh lý này, bệnh nhân cảm thấy rất đau khi sử dụng đầu gối, chẳng hạn như gập duỗi đầu gối, đi lại, ngồi hoặc đứng trong thời gian dài.

Người bệnh có cảm giác đau bên trong hoặc phía trước của đầu gối. Cơn đau có xu hướng thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Tuy nhiên trong một số trường hợp, nghỉ ngơi đơn thuần không thể giảm nhẹ triệu chứng của bệnh.

Một số triệu chứng khác:

• Cứng khớp gối
• Giảm phạm vi và khả năng vận động
• Người bệnh khó đi lại hoặc không thể gập duỗi hoàn toàn khớp gối
• Sưng, nóng da quanh khớp ở một số trường hợp
• Có cảm giác như nứt hoặc nghiến khi gập duỗi đầu gối

Nguyên nhân gây nhuyễn sụn xương bánh chè

Theo giải phẫu học, xương bánh chè nằm ở phía trước của khớp gối. Dây chằng và gân xung quanh gắn xương bánh chè vào cơ đùi và xương chày (xương ống chân). Mặt sau của xương bánh chè từ từ lướt trên sụn của xương đùi khi uốn cong đầu gối.

Bất kỳ bộ phận nào chuyển động không đúng cách cũng có thể khiến xương bánh chè va chạm và cọ xát vào xương đùi. Điều này gây ra tình trạng nhuyễn sụn xương bánh chè, xương bánh chè bị thoái hóa, cuối cùng dẫn đến tình trạng viêm xương bánh chè.

Những nguyên nhân dưới đây có thể khiến xương bánh chè chuyển động không đúng cách:

• Ma sát mãn tính giữa xương bánh chè và rãnh trong xương đùi
• Chấn thương cấp tính ở xương bánh chè
• U dây thần kinh hoặc dây thần kinh bị thắt chặt
• Lệch trục
• Sử dụng đầu gối quá mức. Thường gặp ở những người chơi những môn thể thao năng động hoặc lao động gắng sức
• Nứt vỏ và không ổ định
• Sự liên kết kém giữa xương bánh chè với những bộ phận khác trong đầu gối do một tình trạng bẩm sinh
• Yếu cơ tứ đầu và gân kheo
• Sự mất cân bằng của những cơ bắp ở đùi
• Căng thẳng ở đầu gối lặp đi lặp lại do sử dụng đầu gối quá mức. Thường gặp ở những người chơi những môn thể thao năng động hoặc lao động gắng sức
• Chấn thương xương bánh chè do té ngã hoặc có một cú đánh trực tiếp.

Đối tượng có nguy cơ bị nhuyễn sụn xương bánh chè

Nhuyễn sụn xương bánh chè xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất ở những đối tượng sau:

• Thanh niên và thanh thiếu niên: Đây là nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhất. Xương và cơ phát triển nhanh chóng trong quá trình tăng trưởng vượt bậc. Điều này làm mất sự cân bằng của cơ bắp, thường chỉ xảy ra trong thời gian ngắn.
• Phụ nữ: So với nam giới, phụ nữ có nhiều khả năng mắc bệnh nhuyễn sụn xương bánh chè hơn. Nguyên nhân là do khối lượng cơ ở nữ ít hơn nam. Từ đó làm tăng những bất thường ở đầu gối, xương bánh chè chịu nhiều áp lực.
• Hội chứng bàn chân phẳng: Những người có hội chứng bàn chân phẳng thường mắc chứng nhuyễn sụn xương bánh chè hơn. Bởi tình trạng cong vẹo trong hội chứng này gây căng thẳng cho khớp gối.
• Tiền sử chấn thương xương bánh chè: Trật khớp gối hay một số tình trạng khác gây chấn thương xương bánh chè có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Vận động viên: Vận động viên, những người thực hiện các bài tập tăng áp lực lên khớp gối hoặc có mức độ hoạt động cao đều có nguy cơ mắc bệnh. Điều này thường gặp ở những người tham gia vào hoạt động bóng đá, đạp xe, thể dục dụng cụ, quần vợt, chạy điền kinh, múa ba lê, bơi ếch…
• Viêm khớp gối: Nhuyễn sụn xương bánh chè thường gặp ở bệnh nhân bị viêm khớp gối. Trong bệnh lý này, sụn khớp và các mô có dấu hiệu hao mòn, tăng sự ma sát giữa các xương dẫn đến viêm hay kích thích quá mức. Viêm khớp gối khiến lớp sụn ở mặt dưới xương bánh chè bị thoái hóa và mềm đi, xương bánh chè hoạt động không bình thường.

Các cấp độ của nhuyễn sụn xương bánh chè

Nhuyễn sụn xương bánh chè có bốn cấp độ, bao gồm:

• Mức độ 1: Sụn xương bánh chè chỉ bị mềm.
• Mức độ 2: Sụn xương bánh chè bị mềm kèm theo những điểm bất thường trên bề mặt của sụn. Điều này xảy ra khi mô bị xói mòn.
• Mức độ 3: Sự suy giảm nhanh chóng của mô khiến sụn mỏng dần.
• Mức độ 4: Đây chính là mức độ nghiêm trọng nhất của bệnh. Ở mức độ này, sụn và một phần xương bị thoái hóa đáng kể. Điều này khiến các xương trong đầu gối cọ xát với nhau.

Nhuyễn sụn xương bánh chè có nguy hiểm không?

Nhuyễn sụn xương bánh chè là một tình trạng nghiêm trọng cần được ngăn ngừa và điều trị sớm. Bởi việc điều trị chậm trễ có thể làm hỏng sụn khớp, tăng nguy cơ ma sát giữa các xương dẫn đến hư hỏng. Điều này có thể kèm theo những vấn đề sau:

• Phát triển gai xương
• Tăng nguy cơ tổn thương các mô xung quanh
• Giảm phạm vi và khả năng vận động
• Đau đầu gối mãn tính
• Teo cơ chân do thiếu vận động.

Chẩn đoán nhuyễn sụn xương bánh chè

Trong lần đầu thăm khám, bác sĩ kiểm tra những biểu hiện quanh đầu gối như sưng, nóng đỏ vùng da quanh khớp. Ngoài ra bác sĩ có thể tăng áp lực lên xương bánh chè để đánh giá mức độ đau.

Bệnh nhân được yêu cầu đứng, đi lại và thực hiện một số thử nghiệm liên quan. Điều này giúp kiểm tra phạm vi, tình trạng cứng khớp. Đồng thời xem xét cách xương bánh chè hoạt động và khớp với xương đùi.

Để chẩn đoán xác định, một số xét nghiệm hình ảnh cũng được chỉ định. Cụ thể:

• Chụp X-quang: Thông qua hình ảnh X-quang, bác sĩ có thể xác định tình trạng hao mòn của lớp sụn, những dấu hiệu lệch lạc hay tổn thương xương.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI tạo ra hình ảnh chi tiết giúp đánh giá sự hao mòn của sụn.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được chỉ định để loại trừ viêm hoặc một số loại viêm khớp.
• Nội soi khớp: Trong một số trường hợp, nội soi khớp được chỉ định để kiểm tra cấu trúc khớp gối, tìm kiếm những tổn thương tiềm ẩn bên trong đầu gối. Trong xét nghiệm này, bác sĩ đưa máy ảnh và ống nội soi vào khớp gối qua vết rạch nhỏ. Sau đó tiến hành kiểm tra bên trong.

Điều trị nhuyễn sụn xương bánh chè

Thông thường nhuyễn sụn xương bánh chè phát triển mà không gây bầm tím và sưng. Hầu hết bệnh nhân cảm thấy tốt hơn khi nghỉ ngơi và vật lý trị liệu thích hợp. Ngoài ra bệnh nhân được yêu cầu tránh những hoạt động có thể gây kích ứng trong vài tuần để giảm viêm. Cuối cùng luyện tập để dần dần phục hồi

Điều trị nhuyễn sụn xương bánh chè dựa vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tuy nhiên sự kết hợp của những phương pháp có thể giúp sớm khắc phục tình trạng.

1. Liệu pháp RICE

Nếu nhuyễn sụn xương bánh chè ở mức độ nhẹ, không có tổn thương sụn, người bệnh có thể thử áp dụng liệu pháp RICE để khắc phục cơ đau.

• Nghỉ ngơi: Người bệnh cần dừng các hoạt động thể chất và tránh tăng áp lực lên đầu gối khi bị đau. Nên nghỉ ngơi trên giường hoặc ngồi với đầu gối được nâng cao. Việc nghỉ ngơi có thể giúp hỗ trợ làm dịu cảm giác đau đớn. Đồng thời ngăn tăng mức độ tổn thương.
• Chườm đá: Dùng túi nước đá hoặc rau củ đông lạnh đặt lên đầu gối trong 15 phút. Biện pháp này giúp giảm sưng và đau, ngăn viêm trong ổ khớp.
• Nẹp: Dùng nẹp đầu gối hoặc băng thun quấn quanh đầu gối bị đau. Biện pháp này giúp cố định khớp, hạn chế chuyển động xấu, đầu gối có thời gian lành lại. Từ đó ngăn tổn thương thêm và giảm cảm giác đau đầu gối.
• Nâng cao: Khi nghỉ ngơi, hãy nâng cao đầu gối bằng cách đặt một hoặc hai chiếc gối dưới khớp của bạn. Điều này giúp máu chảy về tim dễ dàng, hạn chế lượng máu dồn về đầu gối bị thương. Từ đó giúp giảm đau và sưng khớp hiệu quả.

2. Dùng thuốc kháng viêm

Thuốc kháng viêm được chỉ định cho những trường hợp bị nhuyễn sụn xương bánh chè có nguy cơ hoặc đang bị viêm khớp gối. Tùy thuộc vào tình trạng, bệnh nhân có thể được dùng thuốc chống viêm không steroid hoặc tiêm steroid.

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): NSAID có thể được dùng ở dạng kem bôi ngoài hoặc viên uống. Thuốc này có tác dụng ngăn ngừa và điều trị viêm, giảm đau nhức hiệu quả. Thuốc chống viêm không steroid phù hợp với những bệnh nhân có cơn đau vừa. Tùy thuộc vào tình trạng, bệnh nhân có thể được sử dụng NSAID không kê đơn (như Ibuprofen, Naproxen Natri, Aspirin) hoặc NSAID kê đơn như Naproxen, Diclofenac….
• Tiêm steroid: Bệnh nhân có thể được tiêm corticoid vào khớp, ngay tại vị trí viêm. Đây là thuốc kháng viêm mạnh, phù hợp với những bệnh nhân bị viêm khớp dẫn đến đau đớn nghiêm trọng. Thuốc có tác dụng trị viêm và giảm đau nhanh chóng.

3. Vật lý trị liệu

Bệnh nhân bị nhuyễn sụn xương bánh chè thường được hướng dẫn vật lý trị liệu. Trong quá trình này, người bệnh được tập luyện với những bài tập có khả năng tăng cường các cơ hỗ trợ đầu gối, chẳng hạn như cơ gân kheo, cơ tứ đầu… Từ đó giúp tăng sự ổn định cho khớp, giữ thăng bằng của cơ bắp, cải thiện sức mạnh và ngăn tình trạng lệch khớp gối.

Ngoài ra vật lý trị liệu còn giúp tăng lưu thông máu, ngăn tình trạng mềm và thoái hóa sụn. Đồng thời giúp xoa dịu cơn đau, giảm sưng, cải thiện vận động, hạn chế cứng khớp và thư giãn.

Trong quá trình vận động trị liệu, người bệnh được khuyến khích thực hiện các hoạt động rèn luyện chéo. Chẳng hạn như những bài tập không chịu trọng lượng, đạp xe cố định và bơi lội. Điều này giúp duy trì cấu tạo cơ thể và thể lực chung. Bên cạnh đó những bài tập kéo giãn và thắt chặt cũng được thực hiện để duy trì khối lượng cơ.

4. Phẫu thuật

Nếu bị lệch khớp gối hoặc sụn tổn thương nghiêm trọng, người bệnh có thể được chỉ định phẫu thuật nội soi khớp. Phương pháp này giúp sửa chữa các mô bị tổn thương, tạo điều kiện cho đầu gối hoạt động bình thường và ngăn đau tiếp diễn.

Trong phẫu thuật nội soi, các thiết bị nội soi có kích thước nhỏ và máy ảnh được đưa vào khớp và tiếp cận với mô thông qua một vết rạch nhỏ. Sau đó tiến hành chỉnh sửa. Dựa trên tình trạng, bệnh nhân có thể được cấy ghép sụn, làm phẳng mặt sau của xương bánh chè hoặc di chuyển chỗ chèn của cơ đùi.

Trong một số trường hợp, bệnh nhân được thực hiện một thủ tục được gọi là phát hành bên. Trong thủ tục này một số dây chằng sẽ bị cắt bỏ. Từ đó giải phóng áp lực và sức căng, cho phép đầu gối chuyển động dễ dàng và linh hoạt hơn.

Phòng ngừa nhuyễn sụn xương bánh chè

Để giảm nguy cơ nhuyễn sụn xương bánh chè, người bệnh có thể lưu ý và áp dụng những biện pháp đơn giản dưới đây:

• Tập thể dục thường xuyên. Lựa chọn những bài tập và bộ môn có khả năng tăng cường cơ tứ đầu, cơ bắp chân, cơ bụng và gân kheo. Điều này giúp tạo sự cân bằng cơ, ổn định khớp, giảm nguy cơ chấn thương và nhuyễn sụn xương bánh chè.
• Nghỉ nơi hợp lý. Tránh hoạt động gắng sức.
• Luôn khởi động và kéo giãn đầu gối trước khi chơi thể thao.
• Tránh lặp đi lặp lại những chuyển động ở đầu gối hoặc thực hiện những bài tập làm tăng áp lực lên xương bánh chè. Nếu cần sử dụng đầu gối thường xuyên (chẳng hạn như vận động viên chơi bóng rổ, bóng chuyền…) cần đeo đệm gối.
• Điều trị những vấn đề có khả năng gây nhuyễn sụn xương bánh chè.
• Những trường hợp bị hội chứng bàn chân phẳng nên sử dụng miếng lót bàn chân hoặc mang giày đặc biệt. Điều này giúp tăng vòm bàn chân, sửa chữa bàn chân phẳng, giảm áp lực lên đầu gối. Từ đó giúp sắp xếp lại xương bánh chè.
• Giảm cân với chế độ ăn uống và luyện tập thích hợp ở những người có cân nặng dư thừa. Điều này giúp ngăn trọng lượng cơ thể tăng áp lực và gây căng thẳng cho đầu gối của bạn. Bước đầu giảm cân có thể bao gồm tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày (ít nhất 5 lần/ tuần), ăn nhiều rau, ngũ cốc và trái cây, giảm lượng đường và chất béo trong chế độ ăn uống.
• Bổ sung dinh dưỡng cần thiết (như protein, omega-3, chất chống oxy hóa, các vitamin và khoáng chất) thông qua chế độ ăn uống lành mạnh. Điều này giúp xương bánh chè và sụn khớp được nuôi dưỡng, tăng cường các cơ hỗ trợ, giảm nguy cơ thoái hóa và mềm sụn xương. Từ đó giúp giảm nguy cơ nhuyễn sụn xương bánh chè.

Nhuyễn sụn xương bánh chè thường gặp ở người vận động nặng hoặc dành nhiều thời gian cho đầu gối khiến chúng chịu nhiều áp lực. Bệnh lý này làm mềm và thoái hóa sụn khớp, gây đau nhức thường xuyên. Tuy nhiên tình trạng này có thể được khắc phục bằng cách nghỉ ngơi thích hợp và điều trị sớm. Do đó, người bệnh nên khám chữa bệnh ngay khi bị đau gối hoặc có biểu hiện bất thường.

Tham khảo thêm:

• • Sụn Khớp Có Tái Tạo Được Không? Thông Tin Cần Biết
  • Hội Chứng Móng Và Xương Bánh Chè (Nail-Patella Syndrome)