Hội Chứng Hông Vũ Công: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Cách Trị

Hội chứng hông vũ công còn được gọi là hội chứng hông giật, hội chứng khớp háng (SHS). Bệnh lý này được đặc trưng bởi cảm giác đau nhói khi uốn cong và mở rộng hông. Đôi khi bệnh nhân cảm thấy khó chịu kèm theo tiếng nổi lách tách hay lộp bộp.

Hội chứng hông vũ công là gì?

Hội chứng hông vũ công là một chứng rối loạn khớp háng. Trong đó, người bệnh cảm thấy khó chịu hoặc đau buốt khi mở rộng và uốn cong hông (khớp háng). Điều này thường kèm theo tiếng kêu bất thường, lách tách hay lộp bộp. Nghỉ ngơi và giảm hoạt động có thể giúp các triệu chứng thuyên giảm.

Cảm giác giật và đau xảy ra khi gân (dải mô kết nối cơ với xương) hoặc cơ di chuyển trên phần lồi ra của xương ở hông. Mặc dù vô hại nhưng cảm giác đau đớn có thể kéo dài và gây khó chịu cho bệnh nhân.

Trong nhiều trường hợp, khớp háng gập lại khiến bao hoạt dịch (những túi chứa đầy chất lỏng) bị viêm. Đối với vận động viên, tình trạng này có thể làm ảnh hưởng đến thành tích thi đấu.

Tùy thuộc vào vị trí mà hội chứng hông vũ công được phân thành 3 loại gồm bên ngoài, bên trong và nội khớp. Hội chứng hông vũ công phổ biến hơn ở nữ nhưng cũng có thể làm ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi và giới tính.

Phân loại hội chứng hông vũ công

Có ba loại hội chứng hông vũ công, bao gồm:

1. SHS bên ngoài

Đây là loại phổ biến nhất. Đối với hội chứng hông vũ công kiểu bên ngoài, cơ hoặc gân sẽ trượt qua xương đùi hoặc đầu xương đùi. Những trường hợp này thường có cảm giác đau hoặc nóng ran, khởi phát từ từ ở vị trí bên.

Ngoài ra chủ động gập hoặc mở hông còn nghe thấy tiếng chớp, cảm giác tương tự như hông bị trật khớp. SHS bên ngoài thường xảy ra sau một chấn thương nhẹ.

2. SHS bên trong

Loại này xảy ra khi gân trượt qua những cấu trúc xương ở phía trước khớp háng. SHS bên trong thường khởi phát từ từ. Trước khi xoay ngoài hoặc di chuyển hông từ gập sang duỗi, bệnh nhân thường có cảm giác đau đớn sâu bên trong háng. Ngoài ra chuyển động cũng có thể tạo ra tiếng kêu lách cách.

SHS bên trong là dạng phổ biến thứ hai của hội chứng. Người bệnh sẽ có những triệu chứng nặng dần theo thời gian, có thể nghe thấy tiếng kêu lộp bộp khi chạy và đau gần bẹn.

3. SHS nội khớp

SHS nội khớp là loại ít phổ biến nhất. Đối với loại này, hội chứng hông vũ công thường do chấn thương hoặc những vấn đề liên quan đến khớp háng. Không giống với những loại khác, SHS nội khớp không phải do cơ hoặc gân gây ra.

Khởi đầu của SHS nội khớp là một tiếng lách cách đột ngột do chấn thương hoặc sự sang chấn đối với bao khớp háng. Điều này có thể do rách bao khớp, các nếp gấp bao hoạt dịch hoặc những tổn thương trong lòng mũ.

Triệu chứng của hội chứng hông vũ công

Dưới đây là những triệu chứng và dấu hiệu nhận biết hội chứng hông vũ công:

Triệu chứng chung

• Cử động nghe thấy tiếng kêu lách tách hoặc lộp độp. Đặc biệt là khi gân ở cơ gấp hông di chuyển từ gập sang duỗi
• Đau đớn khi uốn cong hoặc mở rộng khớp háng. Một số trường hợp có thể không đau hoặc chỉ cảm thấy khó chịu
• Có thể khó chịu hoặc đau khớp háng sau khi tập thể dục kéo dài
• Cơn đau thường thuyên giảm khi giảm hoạt động hoặc nghỉ ngơi
• Viêm, sưng tấy
• Yếu cơ chân. Triệu chứng này rõ nét hơn khi cố gắng nâng chân về phía trước hoặc sang ngang
• Khó khăn khi đi bộ hoặc đứng dậy ra khỏi ghế
• Cảm thấy hông sắp rời khỏi vị trí bình thường

Triệu chứng của SHS bên ngoài

• Dễ bị vấp ngã khi leo cầu thang hoặc khi chạy
• Đau nhức bên ngoài hông
• Nằm nghiêng khiến cơn đau nghiêm trọng hơn
• Đau tăng dần theo thời gian

Triệu chứng của SHS bên trong

• Nghe thấy tiếng kêu lộp bộp khi chạy
• Đau đớn từ sâu bên trong háng
• Đau gần bẹn

Triệu chứng của SHS nội khớp

• Đột ngột nghe thấy tiếng lách cách và đau đớn, thường ngay sau bị chấn thương.

Nguyên nhân gây hội chứng hông vũ công

Hội chứng hông vũ công xảy ra khi gân hoặc cơ trượt trên xương. Khi bị căng cơ, người bệnh sẽ có cảm giác giật lại khi thả lỏng. Có nhiều nguyên nhân gây hội chứng hông vũ công. Cụ thể:

Nguyên nhân chung

• Thường xuyên chuyển động lặp đi lặp lại, có đòi hỏi về thể chất. Đặc biệt là khi gập hông lặp lại nhiều lần làm khởi phát những chấn thương.
• Các gân ở vùng hông quá dày.

Nguyên nhân gây SHS bên trong

Khi gân hông hoặc cơ trượt qua mặt trước của khớp háng, SHS bên trong sẽ xảy ra. Điều này thường do:

• Gân Iliopsoas (gân kết nối cơ hông bên trong với xương đùi) di chuyển trên xương chậu.
• Cơ tứ đầu di chuyển trên phần bóng của ổ khớp và ổ cấm của hông.

Nguyên nhân gây SHS bên ngoài

SHS bên ngoài xảy ra khi dải sụn chêm bắt đầu trượt trên đầu xương đùi, dọc theo bên ngoài.

Nguyên nhân gây SHS nội khớp

SHS nội khớp không do cơ hoặc gân gây ra. Tình trạng này chủ yếu xảy ra do chấn thương hoặc những vấn đề ở khớp háng. Cụ thể:

• Chấn thương làm rách sụn bao quanh hốc hông
• Chấn thương sụn khớp
• Chấn thương ổ hoặc sụn lót bóng của khớp háng
• Gãy hông khiến những mảnh xương lỏng lẻo và bị mắc kẹt giữa khớp hông và khớp bi.

Đối tượng nguy cơ

Hội chứng hông vũ công có thể xảy ra ở mọi người. Tuy nhiên tình trạng này thường phổ biến hơn ở những nhóm đối tượng sau:

• Nam giới
• Người có độ tuổi từ 15 đến 40
• Vận động viên hoặc những người năng động do vận động liên tục. Đặc biệt là:
  • Người đua ngựa
  • Vận động viên thể dục dụng cụ
  • Vũ công múa ballet
  • Cầu thủ bóng đá
  • Vận động viên điền kinh
• Tập tạ nặng hoặc chạy bộ

Hội chứng hông vũ công có nguy hiểm không?

Hội chứng hông vũ công không quá nghiêm trọng, các triệu chứng thường được kiểm soát tốt bằng điều trị bảo tồn. Những trường hợp không điều trị có thể tăng mức độ đau, dẫn đến đau mãn tính. Ngoài ra người bệnh còn gặp một số vấn đề dưới đây:

• Hạn chế khả năng vận động, cử động khớp háng hoặc hoạt động khó khăn
• Viêm gân tiến triển
• Teo cơ chân do thiếu vận động
• Tăng nguy cơ liệt

Chẩn đoán hội chứng hông vũ công

Trong khi thăm khám, bác sĩ tiến hành kiểm tra tiền sử bệnh, các triệu chứng gần đây, vị trí đau và thời gian khởi phát. Ngoài ra một số thử nghiệm về chuyển động giúp đánh giá khả năng vận động và sức mạnh, tìm kiếm những hoạt động làm tăng mức độ đau.

Để tìm kiếm nguyên nhân và chẩn đoán xác định, một số xét nghiệm hình ảnh cũng được chỉ định, cụ thể:

• Chụp X-quang: Hình ảnh X-quang giúp bác sĩ kiểm tra toàn bộ xương và khớp ở vùng bị ảnh hưởng. Điều này giúp loại bỏ nguyên nhân gây đau do xương tổn thương.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Người bệnh được chụp MRI để kiểm tra tổn thương mô mềm và xương, xác định hội chứng hông vũ công. Đồng thời loại trừ những rối loạn hông khác.

+ Chẩn đoán phân biệt

Hội chứng hông vũ công thường được chẩn đoán phân biệt với những tình trạng y tế sau:

• Viêm khớp háng
• Khối u
• Viêm bao hoạt dịch khớp háng
• Viêm màng lót khớp háng
• Rối loạn hông trong khớp
• Hội chứng dây thần kinh
• Hội chứng Iliopsoas

Điều trị hội chứng hông vũ công như thế nào?

Dựa vào mức độ nghiêm trọng, người bệnh được khuyên áp dụng các biện pháp tại nhà hoặc điều trị y tế. Ngoài ra những phương pháp điều trị cụ thể sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Điều trị ban đầu thường là những biện pháp chăm sóc và giảm đau tại nhà. Cụ thể:

• Nghỉ ngơi và chườm đá

Trong 48 – 72 giờ đầu sau chấn thương, người bệnh cần nghỉ ngơi và chườm đá để giảm nhẹ các triệu chứng.

• • Nghỉ ngơi (Rest): Ngay khi cơn đau xảy ra, người bệnh nên giảm hoặc dừng mọi hoạt động đang thực hiện và nghỉ ngơi. Điều này giúp xoa dịu cơn đau, giảm kích thích, tạo điều kiện cho dải mô bên trong lành lại. Tránh vận động quá mức hoặc thực hiện những hoạt động có khả năng gây đau. Chẳng hạn như chạy, nhảy, nhấc chân hoặc ngồi xổm.
  • Chườm đá (Ice): Dùng một túi đá lạnh (khoảng 5 – 7 viên đá nhỏ) đặt lên vùng đau. Điều này giúp các mạch máu co lại, giảm lượng máu đi qua, giảm đau và giảm sưng viêm. Chườm đá đặc biệt phù hợp với những bệnh nhân bị SHS nội khớp. Biện pháp này cần kéo dài 20 phút/ lần, mỗi ngày vài lần.
• Kéo căng

Hãy thử kéo căng cơ nhẹ nhàng (cơ gấp hông, cơ ức đòn chũm và cơ hình lê – piriformis) để giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh. Biện pháp này có tác dụng thư giãn cơ, giảm nhẹ cơn đau, hạn chế tình trạng co thắt hoặc căng cơ quá mức.

Ngoài ra việc luyện tập đúng cách còn giúp các cơ và gân được chữa lành, người bệnh chạy bộ trở lại khi những triệu chứng mất đi. Kéo căng 30 giây/ lần cho mỗi cơ, nghỉ 30 giây đến 1 phút, lặp lại 3 lần. Thực hiện mỗi ngày, liên tục từ 6 – 8 tuần.

• Dùng thuốc không kê đơn

Nếu hội chứng hông vũ công khiến cơn đau dai dẳng, hãy thử dùng một loại thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như Paracetamol hoặc Ibuprofen. Paracetamol có tác dụng giảm nhanh cơn đau nhẹ và vừa. Trong khi Ibuprofen có khả năng giảm nhẹ những cơn đau vừa và kháng viêm.

Các thuốc không kê đơn cần được sử dụng theo hướng dẫn. Dùng thuốc liên tục 3 ngày khi cần thiết. Thăm khám nếu đau không giảm hoặc tái phát nhiều lần.

2. Uống thuốc kê đơn

Những loại thuốc dưới đây có thể được chỉ đinh để khắc phục cơn đau:

• Thuốc giãn cơ: Thuốc giãn cơ được chỉ định cho những trường hợp mắc hội chứng hông vũ công do căng cơ hoặc có co thắt cơ. Thuốc có tác dụng điều trị co thắt/ co cứng cơ và giảm đau nhanh chóng.
• Paracetamol + Tramadol: Nếu đau nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định Paracetamol + Tramadol. Sự kết hợp của hai loại thuốc này có thể giúp giảm nhẹ cơn đau vừa và nặng, hạn chế việc sử dụng thuốc giảm đau gây nghiện.
• Thuốc giảm đau gây nghiện: Thuốc nhóm opioid (như morphin) có thể được sử dụng ngắn hạn cho trường hợp đau nặng, bệnh nhân không đáp ứng với các thuốc khác. Thuốc mang đến hiệu quả giảm đau nhanh nhưng có thể gây nghiện. Vì thế cần thận trọng khi sử dụng.

3. Tiêm steroid

Bệnh nhân có thể được tiêm thuốc gây tê cục bộ hoặc corticosteroid vào vùng đau. Corticosteroid là thuốc kháng viêm mạnh, có tác dụng trị viêm và giảm đau nhanh chóng.

Tiêm steroid thường mang đến hiệu quả tức thì, kéo dài khoảng 3 tháng hoặc lâu hơn. Một số trường hợp có thể cần tiêm nhắc lại.

4. Vật lý trị liệu

Trong điều trị hội chứng hông vũ công, người bệnh thường được hướng dẫn vật lý trị liệu để sớm khác phục tình trạng. Phương pháp này gồm những bài tập thích hợp giúp giảm đau và tăng phạm vi chuyển động. Đồng thời kiểm soát sưng viêm.

Ngoài ra một số bài tập khác còn giúp kéo căng và xây dựng các cơ hỗ trợ, tăng cường sức mạnh, hạn chế đau nhức tái phát, người bệnh sinh hoạt và vận động dễ dàng.

Một số bài tập thường được áp dụng:

Căng dải Iliotionate

• Dựa vào tường một bên, chân bằng hông bị ảnh hưởng
• Bắt chéo chân bên lành ở phía trước chân bên hông bệnh
• Dựa lưng vào tường và bắt đầu duỗi hông
• Duy trì tư thế này từ 15 – 30 giây
• Lặp lại bài tập này từ 2 – 3 lần.

Căng cơ gấp hông

• Quỳ trên chân bị ảnh hưởng với chân lành ở phía trước
• Giữ thẳng lưng, từ từ đẩy hông về phía trước
• Tiếp tục duỗi người cho đến khi cảm thấy căng nhẹ ở đùi trên bên chân bệnh
• Duy trì tư thế này từ 15 – 30 giây
• Lặp lại bài tập từ 2 – 3 lần.

Căng gân kheo tư thế nằm

• Nằm thẳng trên sàn, giữ cơ thể thoải mái nhất
• Từ từ nâng cao chân bên hông bệnh, vuông góc với cơ thể
• Nhẹ nhàng kéo chân về phía cơ thể. Lúc này có thể cảm thấy căng nhẹ ở mặt sau của đùi
• Duy trì tư thế này trong 15 – 30 giây
• Lặp lại bài tập từ 2 – 3 lần.

Bài tập tư thế bắt cầu

• Nằm ngửa, hai đầu gối uốn cong một góc 90 độ, bàn chân phẳng trên sàn
• Nâng hông lên khỏi sàn cho đến khi đầu gối, hông và vai trên một đường thẳng
• Giữ nguyên tư thế này từ 6 – 10 giây
• Từ từ hạ thấp hông để trở về tư thế bắt đầu
• Lặp lại động tác từ 8 – 10 lần.

Bài tập tư thế vỏ trai

• Nằm nghiêng, giữ chân bị ảnh hưởng ở trên
• Uốn cong đầu gối hai chân và giữ chúng lại với nhau
• Nâng cao đầu gối chân trên, giữ nguyên chân dưới. Lúc này chân sẽ giống như vỏ sò
• Giữ nguyên tư thế này từ 6 – 10 giây
• Từ từ hạ thấp đầu gối để trở về tư thế bắt đầu
• Lặp lại động tác từ 8 – 10 lần, đổi bên.

Căng cơ hình lê (Piriformis)

• Nằm ngửa, đầu gối cong và bàn chân phẳng trên sàn
• Bắt chéo chân bên hông bệnh qua đầu gối của chân lành, đồng thời chắp tay ra sau đùi
• Từ từ kéo đầu về phía cơ thể đến khi cảm thấy căng ở mông và hông. Giữ nguyên tư thế này trong 30 giây
• Lặp lại động tác 3 – 4 lần, thực hiện tương tự cho bên còn lại.

5. Phẫu thuật

Nếu hội chứng hông vũ công không đáp ứng với điều trị bảo tồn hoặc có các cấu trúc bất thường, người bệnh có thể được yêu cầu phẫu thuật. Tùy thuộc vào tình trạng, người bệnh có thể được phẫu thuật nội soi hoặc mổ mở.

Đối với trường hợp có triệu chứng đau dai dẳng, bệnh nhân được phẫu thuật nội soi giải phóng gân co thắt. Sau phẫu thuật, vết thương được kiểm tra và thay băng thường xuyên giúp hạn chế nhiễm trùng. Ngoài ra người bệnh được hướng dẫn vận động nhẹ nhàng và vật lý trị liệu để phục hồi chức năng hoàn toàn.

Phục hồi sau điều trị

Thông thường sau phẫu thuật điều trị vài tiếng, người bệnh được hướng dẫn co cơ tĩnh, nghỉ ngơi đầy đủ và đi lại với nạng khi cần di chuyển. Vài ngày sau có thể vật lý trị liệu phục hồi sức mạnh và chức năng vận động. Phần lớn trường hợp mất từ 9 – 12 tháng để lấy lại toàn bộ sức mạnh.

Đối với đau sau phẫu thuật và vật lý trị liệu, người bệnh được hướng dẫn dùng nhiệt (chườm ấm) và sử dụng thuốc để hạn chế cơn đau, mang đến lợi ích cho quá trình phục hồi.

Phòng ngừa hội chứng hông vũ công

Để hạn chế và phòng ngừa hội chứng hông vũ công tiến triển, người bệnh nên lưu ý một số điều dưới đây:

• Điều chỉnh hoặc giảm các hoạt động đang thực hiện. Tránh lạm dụng khớp hay vận động quá mức.
• Tránh chuyển động lặp đi lặp lại.
• Luôn khởi động và kéo giãn trước khi tập thể dục hoặc vận động.
• Nghỉ ngơi đầy đủ để gân và cơ có thời gian phục hồi sau vận động.
• Chườm đá sau vận động và tập thể dục là cách ngăn viêm và giảm sưng đau hiệu quả.
• Chơi thể thao đúng kỹ thuật và lựa chọn những bộ môn phù hợp với tình trạng.
• Luôn thực hiện tư thế tốt trong sinh hoạt để tránh căng cơ quá mức.
• Sử dụng thiết bị bảo hộ để phòng ngừa chấn thương. Từ đó hạn chế hội chứng hông vũ công, đặc biệt là SHS nội khớp.

Hội chứng hông vũ công không phải là tình trạng nguy hiểm. Tuy nhiên những triệu chứng của bệnh có thể gây khó chịu, giảm khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Vì thế người bệnh cần áp dụng các biện pháp ngăn ngừa và điều trị khi cơn đau bùng phát. Từ đó lấy lại toàn bộ sức mạnh và phục hồi chức năng.

Tham khảo thêm:

• Thoái Hóa Khớp Háng: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Điều Trị
• Trật Khớp Háng: Dấu Hiệu và Cách Điều Trị, Phục Hồi
• Co Cứng Dupuytren Là Bệnh Gì? Dấu Hiệu Và Cách Chữa Trị