Hạt tophi là gì? Thông tin người bệnh gout cần biết
Hạt tophi là các nốt sần xung quanh khớp có thể khiến khớp bị sưng và biến dạng, đôi khi có thể gây lở loét da. Tùy thuộc vào kích thước và vị trí, hạt tophi có thể được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật cắt bỏ.
Hạt tophi là gì?
Hạt tophi xảy ra khi các tinh thể của hợp chất natri urat monohydrat hoặc axit uric, tích tụ bên trong hoặc xung quanh khớp và các bộ phận cơ thể khác ở bệnh nhân bệnh gout.
Tophi thường được biểu hiện trông giống như các khối u nhỏ, phồng, phát triển trên các khớp ngay bên dưới da. Các nốt sần này có thể khiến khớp bị sưng, biến dạng và khiến lớp da bao quanh khớp bị căng hoặc đôi khi là gây lở loét da. Trong các trường hợp nghiêm trọng, tophi có thể ăn mòn xương và phá hủy sụn, dẫn đến viêm mãn tính, gây đau đớn và suy nhược cơ thể.
Tophi là một triệu chứng của bệnh gút, thường gây ảnh hưởng đến các khớp bàn chân và bàn tay. Theo thống kê, hạt tophi gây ảnh hưởng khoảng 12 – 35% người bệnh gout.
Các hạt tophi có thể dẫn đến các đợt đau đớn dữ dội, thường được gọi là cơn gout. Nếu không được điều trị, các triệu chứng bệnh gout có thể trở thành mãn tính và làm tăng nguy cơ gây tổn thương khớp.
Tùy thuộc vào vị trí và kích thước của hạt tophi, tình trạng này có thể được điều tị bằng thuốc làm giảm nồng độ axit uric hoắc phẫu thuật loại bỏ.
Vị trí phổ biến của các hạt tophi
Bệnh gout phát triển khi có sự tích tụ của axit uric trong máu. Thông thường, axit uric sẽ được thận lọc khỏi máu và thải qua nước tiểu, tuy nhiên đôi khi chế độ ăn uống không phù hợp hoặc một số điều kiện sức khỏe nhất định có thể khiến cơ thể khó bài tiết axit uric. Trong trường hợp này, axit uric sẽ tích tụ quanh khớp và hình thành các hạt tophi.
Hạt tophi có thể hình thành ở bất cứ bộ phận nào trên cơ thể, tuy nhiên thường phổ biến ở các vị trí như:
Các mô mà axit uric thường tích tụ để tạo thành các hạt tophi bao gồm:
- Gân kết nối các khớp và cơ
- Sụn xung quanh khớp
- Màng hoạt dịch lót sụn khớp
- Các mô mềm bên trong khớp, chẳng hạn như mô mỡ hoặc dây chằng
- Bao hoạt dịch khớp, là các túi nhỏ tạo ra hàng rào đệm giữ xương và các mô mềm
Tophi cũng có thể hình thành trong các mô liên kết bên trong khớp. Một số khu vực thường bị ảnh hưởng bao gồm:
- Củng mạc, hay còn gọi là lòng trắng mắt
- Tháp thận (renal pyramids), là bộ phận hình tam giác của thận được tạo thành các các ống dẫn và nephron (đơn vị chức năng của thận) với chức năng giúp cơ thể hấp thụ các chất dinh dưỡng trước khi tạo ra nước tiểu
- Van tim, chẳng hạn như động mạch chủ, tủy nhiên tình trạng này thường rất hiếm
Nguyên nhân gây ra hạt tophi
Ở người bệnh gout, hạt tophi không thể phát triển ngay lập tức. Tophi thường bắt đầu phát triển ở các khớp và mô trong giai đoạn tiến triển của bệnh gout. Tình trạng này thường xảy ra trung bình sau 11,6 năm kể từ khi xuất hiện các triệu chứng bệnh gout đầu tiên.
Bệnh gout thường trải qua 4 giai đoạn và khả năng hình thành các hạt tophi như sau:
- Giai đoạn 1, tăng acid uric máu không có triệu chứng: Người bệnh có lượng axit uric dồi dào trong máu (tăng axit uric máu) nhưng không có bất cứ triệu chứng nào.
- Giai đoạn 2, bệnh gout cấp tính: Axit uric (hoặc tinh thể axit) bắt đầu tích tụ và hình thành trong khớp, đến viêm và đau nghiêm trọng. Điều này có thể làm cho khớp ấm lên và đau khi chạm vào (tình trạng này được gọi một cơn gout).
- Giai đoạn 3, chuyển giao nồng độ axit uric: Đây là giai đoạn chuyển giao giữa bệnh gout không có triệu chứng và các cơn gout cấp. Giai đoạn này có thể kéo dài vài ngày, vài tháng hoặc vài năm.
- Giai đoạn 4, bệnh gout mãn tính: Đây là giai đoạn mà các hạt tophi phát triển bên trong khớp và các mô xung quanh. Tình trạng này thường xảy ra nếu người bệnh không điều trị bệnh gút trong một thời gian dài (khoảng 10 năm trở lên). Trong giai đoạn này hạt tophi cũng có thể hình thành bên trong tai.
Các triệu chứng của hạt tophi
Các triệu chứng của hạt tophi thường phụ thuộc vào vị trí, mô bị ảnh hưởng và mức độ tiến triển của các hạt tophi. Thông thường tophi gây ảnh hưởng đến các khớp, đặc biệt là ngón chân cái, ngón tay và khuỷu tay. Ngoài ra, đôi khi to phi cũng hình thành ở đầu gối hoặc cổ tay dưới dạng các nốt cứng khiến khớp bị phình và biến dạng.
Trong giai đoạn đầu, hạt tophi thường không gây đau hoặc hạn chế chức năng của khớp. Tuy nhiên, theo thời gian tophi có thể trở nên lớn hơn, gây sưng khớp và căng da, điều này khiến người bệnh bị đau đớn nghiêm trọng, đặc biệt là khi tophi bị viêm.
Khi hạt tophi có kích thước lớn, tophi có thể gây mất ổn định khớp, hạn chế phạm vị chuyển động và ăn mòn xương tại vị trí bị ảnh hưởng. Phần da phía trên tophi cũng có thể bị loét và gây rò rỉ một hạt mềm, màu trắng được hình thành từ axit uric.
Ngoài ra, khi không được điều trị, hạt tophi có thể phá vỡ mô khớp, gây viêm khớp khiến việc sử dụng các khớp bị ảnh hưởng trở nên khó khăn và đau đớn hơn. Điều này có thể làm cho các khớp bị biến dạng.
Các triệu chứng phổ biến khác của tophi có thể bao gồm:
- Sưng, đau và ấm tại vị trí bị ảnh hưởng
- Khó chịu khi sử dụng khớp bị ảnh hưởng hoặc khó sử dụng khớp trong nhiều ngày, ngày cả khi cơn được cải thiện
- Đau dữ dội ở khớp bị ảnh hưởng , đặc biệt là trong vài giờ sau khi cơn gout cấp xuất hiện
- Hạn chế hoặc mất phạm vi chuyển động ở khớp bị ảnh hưởng
Các triệu chứng của hạt tophi thường dễ nhận biết hơn khi bệnh gout không được điều trị trong thời gian dài.
Hạt tophi có nguy hiểm không?
Bệnh gout không được điều trị trong nhiều năm cũng có thể làm tăng nguy cơ hình thành các hạt tophi. Thông thường các hạt tophi có thể không gây đau đớn. Tuy nhiên, đôi khi hạt tophi có thể bị nhiễm trùng và dẫn đến đau đớn dữ dội. Ngoài ra, tophi cũng có thể chèn ép lên các dây thần kinh, gây đau đớn dữ dội và một số rủi ro khác.
Hạt tophi có thể làm hỏng khớp, phá hủy sụn và dẫn đến xói mòn xương. Theo thời gian, tình trạng này có thể dẫn đến biến dạng và tàn tật do bệnh gout.
Chẩn đoán hạt tophi
Hạt tophi thường gây ảnh hưởng đến bàn tay, ngón chân hoặc các bộ phận khác trên cơ thể có thể được chẩn đoán bằng mắt thường và tiền sử bệnh lý.
Trong các trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể đề nghị một số phương pháp xét nghiệm như chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) để đánh giá các hạt tophi có kích thước lớn và mức độ tổn thương xương hoặc sụn ở các khớp xung quanh.
Hình ảnh CT có thể cung cấp các hình ảnh chi tiết và chính xác nhất về tophi. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể hút chất lỏng từ tophi để phân tích dưới kính hiển vi và xác định chẩn đoán bệnh gout mãn tính.
Biện pháp điều trị hạt tophi
Điều trị hạt tophi thường là một phần của kế hoạch điều trị bệnh gout. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, bác sĩ có thể đề nghị các biện pháp điều trị như:
1. Điều trị không phẫu thuật
Các hạt tophi nhỏ, không gây đau đớn hoặc ảnh hưởng đến khả năng cử động của người bệnh không cần điều trị phẫu thuật. Bác sĩ có thể đề nghị các loại thuốc làm giảm axit uric, kiểm soát cân nặng và áp dụng chế độ ăn uống thực phẩm ít chứa purin.
Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị hạt tophi bao gồm:
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID, chẳng hạn như naproxen natri hoặc ibuprofen có thể hỗ trợ giảm đau, chống viêm do cơn gout gây ra và ngăn ngừa các tổn thương liên quan đến hạt tophi.
- Thuốc corticosteroid được sử dụng để giảm viêm bằng cách tiêm trực tiếp vào khớp hoặc sử dụng dưới dạng uống. Prednisone là một trong những loại corticosteroid phổ biến nhất được sử dụng để điều trị hạt tophi.
- Các chất ức chế Xanthine oxidase (XOI) có thể làm giảm lượng axit uric mà cơ thể sản xuất và giảm nguy cơ phát triển bệnh gout hoặc các hạt tophi. Các loại thuốc phổ biến thường là febuxostat và allopurinol.
- Uricosurics có thể giúp thận lọc axit uric ra khỏi máu và ngăn ngừa nguy cơ phát triển bệnh gout. Các loại thuốc phổ biến bao gồm lesinurad và probenecid.
Bên cạnh các loại thuốc, bác sĩ có thể đề nghị người bệnh thay đổi lối sống, quản lý cân nặng và áp dụng chế độ ăn uống các thực phẩm chứa ít purin, chẳng hạn như thịt bê, trai sông, cá ngừ, thịt xông khói và bia.
2. Phẫu thuật
Các hạt tophi có kích thước lớn cần được phẫu thuật loại bỏ để tránh gây tổn thương đến khớp và hạn chế khả năng vận động của người bệnh. Bác sĩ có thể đề nghị các biện pháp phẫu thuật như:
- Rạch một đường nhỏ ở da và loại bỏ hạt tophi bằng tay
- Phẫu thuật thay khớp nếu nếu bị hư hỏng và không thể phục hồi
Đối với các hạt tophi lớn, phẫu thuật là cách tốt nhất để ngăn ngừa các tổn thương thêm hoặc mất phạm vi chuyển động khớp.
3. Phương pháp điều trị nhiên
Bệnh gout và các hạt tophi được điều trị bằng cách thay đổi lối sống, chẳng hạn như giảm cân, tập thể dục thường xuyên và uống nhiều nước (ít nhất 1.8 lit mỗi ngày).
Bên cạnh đó, tiêu thụ một số chất dinh dưỡng có trong thực phẩm hàng ngày cũng có thể mang lại hiệu quả điều trị bệnh gout. Người bệnh có thể tham khảo một số cách như:
- Tăng cường vitamin C: Vitamin C có thể hỗ trợ giảm lượng axit uric trong máu và hỗ trợ phòng ngừa các triệu chứng bệnh gout. Người bệnh có thể bổ sung vitamin C thông qua trái cây họ cam quýt, chẳng hạn như cam, bưởi hoặc sử dụng viên uống bổ sung.
- Quả anh đào: Ăn quả anh đào thường xuyên, thậm chí là trong một thời gian ngắn, có thể làm giảm số lượng cơn gout. Theo một số nghiên cứu, những người ăn quả anh đào hàng ngày có thể làm giảm 35% nguy cơ phát triển các cơn gout.
- Cà phê: Uống một lượng vừa đủ cà phê mỗi ngày có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh gout.
- Các sản phẩm từ sữa: Theo một số nghiên cứu, protein có trong sữa có thể làm giảm nồng độ axit uric trong máu.
Các phương pháp điều trị tự nhiên có thể hỗ trợ giảm đau, hạn chế các nguy cơ phát triển bệnh gout và ngăn ngừa hình thành các hạt tophi. Tuy nhiên, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ chuyên môn để được hướng dẫn trước khi áp dụng các biện pháp.
Nếu được chẩn đoán mắc bệnh gout, người bệnh cần theo dõi nồng độ axit uric thường xuyên, ngay cả khi không có triệu chứng. Bệnh gout cần được điều trị càng sớm càng tốt để ngăn ngừa các triệu chứng đau đớn và biến chứng do hạt tophi gây ra.
Điều trị và kiểm soát bệnh gout đúng cách có thể ngăn ngừa tình trạng hình thành tophi và cải thiện chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, đến bệnh viện tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ, nếu phát hiện nồng độ axit uric trong máu tăng lên, bác sĩ có thể đề nghị các biện pháp điều trị kịp lúc và phù hợp.
Thông tin thêm: Thấp khớp là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!