Gãy Cành Tươi: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Chữa Trị

Gãy cành tươi là tình trạng gãy xương non và mềm, xảy ra khi xương bị uốn cong và gãy nhưng không có những mảnh gãy riêng biệt. Tình trạng này thường gặp ở trẻ nhỏ. Những mảnh xương bị nứt sẽ được giữ lại với nhau bằng băng bột, giúp xương liền lại đúng cách.

Gãy cành tươi là gì?

Gãy cành tươi còn được gọi là gãy xương xanh, gãy một phần, gãy xương cành tươi. Đây là một tình trạng gãy xương non và mềm, trong đó xương bị uốn cong và gãy nhưng không tách thành hai mảnh riêng biệt. Điều này tương tự như khi bạn cố gắng bẻ một cành cây xanh.

Trẻ em dưới 10 tuổi thường bị gãy cành tươi (trong thời kỳ sơ sinh và thời thơ ấu). Bởi xương của trẻ mềm và linh hoạt hơn so với người lớn. Chấn thương này thường chỉ gây đau nhức, sưng và xuất hiện vết bầm tím. Một số trường hợp có thể thấy khu vực gãy xương (như chi) bị uốn cong kèm theo sưng đau.

Thông thường người bệnh sẽ được bó bột bất động để những mảnh xương bị nứt được giữ lại với nhau và lành lại. Phương pháp này cũng giúp xương không bị gãy hoàn toàn khi trẻ bị ngã lần nữa.

Dấu hiệu và triệu chứng của gãy cành tươi

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, dấu hiệu và triệu chứng của gãy cành tươi có thể khác nhau.

Gãy xương nhẹ

• Đau đớn ở vùng có xương gãy
• Bầm tím
• Sưng nề
• Hạn chế khả năng vận động

Gãy xương nghiêm trọng

• Chi hoặc khu vực tổn thương bị uốn cong. Hiếm khi có biến dạng rõ ràng do gãy xương xanh là một loại gãy xương ổn định, một phần của xương không bị gãy, vẫn còn nguyên vẹn.
• Đau đớn đột ngột, đau tăng theo thời gian
• Đỏ hoặc bầm tím
• Sưng tấy nhiều
• Không thể chịu được trọng lượng
• Hạn chế vận động

Người bệnh cần thăm khám ngay khi chấn thương xảy ra hoặc cơn đau dai dẳng, biến dạng và sưng tấy rõ ràng, không thể chịu được trọng lượng.

Nguyên nhân gây gãy cành tươi

Ngã là nguyên nhân chủ yếu gây gãy xương cành tươi ở trẻ em. Thông thường chấn thương sẽ xảy ra ngay khi người bệnh đưa tay ra để đỡ lấy thân mình. Điều này khiến xương bị uốn cong và gãy. So với gãy chân, gãy tay phổ biến hơn.

Chấn thương không do tai nạn thường gây gãy xương xoắn ốc. Tuy nhiên một cú đánh vào ống chân hoặc cẳng tay cũng có thể dẫn đến gãy xương cành tươi.

Đối tượng nguy cơ

So với người lớn, nguy cơ gãy cành tươi cao hơn ở trẻ em (đặc biệt là trẻ em dưới 10 tuổi). Nguyên nhân là do xương của trẻ mềm và dẻo hơn.

Gãy cành tươi có nguy hiểm không?

Gãy cành tươi không quá nghiêm trọng, không cần giảm mở để sắp lại mảnh xương gãy. Bên cạnh đó chấn thương này có thời gian phục hồi nhanh khi được chăm sóc y tế dúng cách.

Tuy nhiên rất khó để nhận biết gãy cành tươi ở trẻ em. Việc không kịp thời thăm khám và xử lý có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng dưới đây:

• Biến dạng chi vĩnh viễn. Điều này thường do xương lành lại không đúng cách hoặc/ và có biến dạng (uốn cong vùng bị thương) trước đó.
• Nhiễm trùng
• Chảy máu
• Tổn thương mô mềm, bao gồm mạch máu và dây thần kinh quanh xương gãy
• Gãy xương hoàn toàn. Điều này có thể dẫn đến những biến chứng sau:
  • Liệt thần kinh
  • Chèn ép khoang
  • Vẹo trục
  • Viêm tủy xương
  • Xương gãy di lệch dẫn đến biến dạng chi

Chẩn đoán gãy cành tươi như thế nào?

Chẩn đoán gãy cành tươi cần dựa trên kiểm tra lâm sàng và xét nghiệm hình ảnh. Trong một số trường hợp, dạng gãy xương này không được phát hiện bằng những biểu hiện lâm sàng.

1. Kiểm tra lâm sàng

Trong quá trình thăm khám, người bệnh được kiểm tra những triệu chứng quanh vùng tổn thương (sưng, đỏ, bầm tím, biến dạng, đau). Bác sĩ có thể sờ hoặc ấn nhẹ vùng ảnh hưởng để xác định xương tổn thương và vị trí gãy xương, đánh giá mức độ đau đớn. Đồng thời xem xét có gãy xương hở hay không.

Ngoài ra, người bệnh có thể được yêu cầu di chuyển chân hoặc những ngón tay theo nhiều hướng và nhiều kiểu. Kết hợp kiểm tra cảm giác tê bì/ châm chích để xem có tổn thương dây thần kinh không.

Các khớp trên và dưới chỗ gãy cũng được kiểm tra để đánh giá chức năng vận động và tính linh hoạt sau chấn thương. Đồng thời đánh giá khả năng đặt trọng lượng lên chi ảnh hưởng.

2. Chụp X-quang

Để xác định chẩn đoán, bệnh nhân được chụp X-quang khu vực bị thương. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ kiểm tra xương qua hình ảnh, xác định vị trí, xương bị thương và kiểu gãy. Từ đó đánh giá tình trạng và có những phương pháp điều trị thích hợp nhất.

Chụp X-quang gãy cành tươi cho thấy một hoặc nhiều xương bị uốn cong và gãy nhưng không hoàn toàn. Một phần của xương vẫn còn nguyên vẹn.

Phương pháp điều trị gãy cành tươi

Hầu hết các trường hợp gãy cành tươi không được phẫu thuật. Các phương pháp thường bao gồm nắn chỉnh (giảm đóng) và bó bột bất động (chỉ định dựa vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của vết gãy).

1. Giảm đóng (nắn chỉnh)

Trong trường hợp có một chỗ cong rõ ràng ở chân hoặc tay bị ảnh hưởng, giảm đóng (nắn chỉnh xương gãy) sẽ được chỉ định. Trong thủ thuật này, xương gãy được nắn chỉnh bằng tay mà không cần tạo một vết mổ trên da.

Sau khi nắn chỉnh, xương gãy có thể trở lại vị trí đúng, khắc phục biến dạng ở chi. Trong khi giảm đóng, bệnh nhân được dùng thuốc an thần hoặc thuốc giảm đau để hạn chế đau đớn. Ở nhiều trường hợp, trẻ được gây mê toàn thân trước khi thực hiện thủ thuật.

Sau giảm đóng, bệnh nhân được dùng nẹp hoặc bó bột để giữ xương gãy ở vị trí đúng, hỗ trợ xương liền lại đúng cách.

2. Bó bột bất động

Bó bột là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho các trường hợp gãy cành tươi. Phương pháp này có tác dụng bất động xương gãy, giữ xương ở đúng vị trí và giúp xương lành lại đúng cách.

Ngoài ra bó bột bất động còn mang đến những lợi ích sau:

• Giảm nhẹ cơn đau, co thắt và sưng nề sau chấn thương
• Bảo vệ khu vực có xương gãy
• Ngăn ngừa sự di lệch hay gãy thêm của xương bị tổn thương
• Xương và phần mềm phục hồi nhanh chóng sau chấn thương
• Tránh những hoạt động không cần thiết dẫn đến đau đớn
• Hỗ trợ phục hồi khả năng vận động.

Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân được dùng thanh nẹp có thể tháo rời để chữa lành chi. Bởi gãy xương cành tươi không phải là gãy xương hoàn toàn. Khi dùng nẹp, người bệnh có thể thuận tiện hơn trong việc tháo nẹp để tắm.

Nếu có tiến tốt hơn sau 4 tuần, người bệnh được chụp X-quang và tháo bột. Tùy thuộc vào tình trạng, băng bột được sử dụng ngay sau chấn thương hoặc khi nắn chỉnh xong.

Gãy cành tươi bao lâu lành?

Gãy xương cành có tiên lượng tốt. Thông thường người bệnh mất từ 4 đến 8 tuần để vết gãy được chữa lành hoàn toàn. Trong quá trình lành lại của xương, người bệnh được yêu cầu kiểm ra và chụp X-quang định kỳ để chắc chắn xương gãy lành lại đúng cách.

Biện pháp phòng ngừa gãy xương cành tươi

Gãy cành tươi có thể được ngăn ngừa bằng cách loại bỏ nguy cơ té ngã ở trẻ nhỏ. Cụ thể:

• Đạp xe và hoạt động thể chất an toàn
• Sử dụng thảm chống trượt
• Dùng đồ bảo hộ khi trẻ vận động hoặc chơi thể thao

Ngoài ra gãy xương cành tươi cũng được ngăn ngừa bằng cách tăng cường sự chắc khỏe của xương. Dưới đây là những biện pháp cụ thể:

• Đảm bảo bổ sung đủ hàm lượng canxi và vitamin D cần thiết thông qua chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng. Ưu tiên những loại thực phẩm lành mạnh và giàu dưỡng chất như trái cây, rau xanh, các loại hạt, đậu, cá, thịt, trứng, tôm, sữa, dầu cá, củ quả, đậu nành, sữa chua, phô mai… Bổ sung canxi và vitamin D giúp xương chắc khỏe, phát triển nhanh, giảm nguy cơ gãy xương cành tươi.
• Dùng sản phẩm bổ sung canxi cho trẻ nếu không đảm bảo bổ sung đủ canxi từ chế độ ăn uống.
• Khuyến khích trẻ vận động ngoài trời và tắm nắng sớm để tổng hợp vitamin D trên da. Điều này giúp phòng ngừa gãy xương và chống còi xương ở trẻ em.
• Tập thể dục đều đặn với những bài tập thích hợp như kéo giãn và các bài tập xây dựng cơ. Điều này giúp nâng cao sự dẻo dai và sức khỏe xương khớp, tăng cường sức mạnh và các cơ hỗ trợ. Từ đó giảm nguy cơ chấn thương. Ngoài ra tập thể dục còn giúp nâng cao sức khỏe và hệ thống miễn dịch.

Gãy cành tươi thường gặp ở trẻ nhỏ, không quá nghiêm trọng và có tốc độ liền xương nhanh. Do có xương gãy không hoàn toàn, một phần xương vẫn còn nguyên vẹn nên hầu hết bệnh nhân được bó bột bất động hoặc nắn chỉnh khi cần thiết. Các phương pháp thích hợp cần được áp dụng kịp thời để tránh tổn thương thêm và ngăn các biến chứng khác.

Tham khảo thêm:

• Gãy Xương Đòn Ở Trẻ Em: Triệu Chứng Và Cách Xử Lý
• Gãy Đầu Dưới Xương Quay (Tay Phải – Trái): Dấu Hiệu, Điều Trị
• Hướng Dẫn Phục Hồi Chức Năng Sau Gãy Xương Cẳng Chân