Đo Mật Độ Loãng Xương Bằng Phương Pháp DEXA và DXA

Đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA là cách đo hấp thụ tia X năng lượng kép, DEXA hoặc DXA. Phương pháp này được sử dụng để phát hiện bệnh loãng xương, đánh giá mức độ nghiêm trọng và khả năng phát triển gãy xương trong tương lai. Từ đó có các phương pháp điều trị phù hợp.

Đo mật độ loãng xương là gì?

Loãng xương là một bệnh lý của hệ thống xương, đặc trưng bởi tình trạng suy giảm khối lượng xương dẫn đến tổn thương vi cấu trúc xương. Sau một khoảng thời gian tiến triển, bệnh làm suy giảm sức mạnh và chức năng của xương. Đồng thời làm tăng nguy cơ gãy xương trong tương lai. Bệnh loãng xương thường gặp ở phụ nữ sau mãn kinh và người lớn tuổi.

Đo mật độ loãng xương còn được gọi là đo loãng xương, đo mật độ xương, quét mật độ xương. Đây là một nhóm các xét nghiệm có khả năng kiểm tra, xác định hàm lượng canxi và một vài khoáng chất khác có trong xương. Điều này giúp đánh giá mật độ khoáng xương (chất lượng của xương). Từ đó xác định bệnh loãng xương và hướng điều trị.

Đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA

Đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA là cách đo hấp thụ tia X năng lượng kép, DEXA hoặc DXA. Phương pháp này sử dụng bức xạ ion hóa với một liều rất nhỏ để tạo ra một hoặc nhiều hình ảnh bên trong cơ thể (điển hình như cột sống thắt lưng, hông…). Từ đó phát hiện sự mất xương, bệnh loãng xương và đánh giá khả năng phát triển gãy xương.

DEXA/ DXA được áp dụng cho hầu hết những bệnh nhân bị nghi ngờ loãng xương hoặc đang trong quá trình điều trị (theo dõi diễn tiến bệnh) do có độ chính xác cao. Thông thường phương pháp này sẽ được dùng kết hợp với những kỹ thuật và xét nghiệm khác để đánh giá tổng thể, xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh loãng xương.

Quy trình thực hiện đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA rất đơn giản, không xâm lấn và nhanh chóng. Trước khi thực hiện phương pháp này, bệnh nhân hầu như không cần phải chuẩn bị gì đặc biệt.

Tuy nhiên hãy thông báo với bác sĩ nếu bạn thuộc một trong những trường hợp sau:

• Đang mang thai.
• Chụp đồng vị phóng xạ hoặc tiêm chất cảng quang để chụp CT (chụp cắt lớp vi tính) vài ngày trước.
• Đã uống thuốc bổ sung canxi trong vòng 48 giờ trước khi khám đo mật độ loãng xương.

Khi đo mật độ loãng xương, người bệnh có thể được yêu cầu mặc áo choàng hoặc mặc quần áo rộng rãi, thoải mái.

Công dụng của phương pháp DEXA và DXA

Đo mật độ xương bằng phương pháp DEXA và DXA giúp kiểm tra mật độ xương, xác định mô xương có mật độ khoáng thấp. Từ đó chẩn đoán bệnh loãng xương và đánh giá mức độ nghiêm trọng. Đồng thời kiểm tra nguy cơ gãy xương do loãng xương trong tương lai.

Một số công dụng khác:

• Đo thành phần cấu trúc cơ thể, bao gồm khối xương, khối mỡ, khối cơ
• Đo chuyển hóa cơ bản
• Theo dõi diễn tiến bệnh và đánh giá mức độ loãng xương
• Phát hiện nguy cơ loãng xương

Nguyên lý hoạt động

Khi đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA, một nguồn tia X có năng lượng thấp sẽ được sử dụng để đi qua khu vực có xương cần đo mật độ xương. Trong khi đi qua xương, tia X sẽ bị hấp thụ. Chính vì thế mô xương có đậm độ càng cao chứng tỏ tia X xuyên qua mô càng thấp. Ngược lại, tỉ lệ tia X xuyên qua mô càng cao khi mật độ xương càng thấp.

Những vùng thường được đo mật độ loãng xương:

• Cột sống
• Xương cẳng tay
• Cổ xương đùi
• Cột sống nghiêng

Ai nên đo mật độ loãng xương (DEXA, DXA)

Những đối tượng dưới đây có thể được yêu cầu đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA:

• Người cao tuổi có hệ xương khớp suy yếu
• Tất cả phụ nữ sau mãn kinh, dưới 65 tuổi
• Phụ nữ trên 50 tuổi và có yếu tố nguy cơ. Cụ thể như:
  • Sử dụng nhiều thuốc lá
  • Có tiền sử gia đình hoặc bản thân bị gãy xương
  • Có chế độ ăn uống nghèo nàn, thiếu chất dinh dưỡng
  • Bệnh lý mạn tính liên quan đến đường tiêu hóa, cường cận giáp, suy thận…
  • Ít tập thể dục và hoạt động thể lực
• Phụ nữ sau mãn kinh với tiền căn gãy xương
• Tất cả phụ nữ trên 65 tuổi
• Nam giới trên 70 tuổi
• Nam giới có những biểu hiện lâm sàng liên quan đến tình trạng mất xương
• Những người muốn được điều trị loãng xương
• Người trưởng thành mắc những bệnh lý có thể gây mất xương. Điển hình như:
  • Viêm cột sống dính khớp
  • Viêm khớp dạng thấp
• Những người sử dụng Corticoid kéo dài với liều cao. Cụ thể dùng liều trên 5mg kéo dài trên 3 tháng
• Đo mật độ xương sau phẫu thuật thay khớp từ 2 – 6 tháng để theo dõi diễn tiến, đánh giá và xác định tiên lượng bệnh
• Những bệnh nhân cần đo mật độ xương kết hợp với lâm sàng để chẩn đoán xác định một số bệnh lý:
  • Biến dạng cột sống
  • Đau xương
  • Giảm chiều cao do gãy thân đốt sống

Chống chỉ định

Những trường hợp dưới đây không được chỉ định đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA:

• Vị trí cần đo mật độ xương có kim loại
• Trong vòng 14 ngày có sử dụng những chất dưới đây:
  • Đồng vị phóng xạ
  • Thuốc cản quang chứa iod
  • Baryt
• Đã uống thuốc bổ sung canxi trong vòng 48 giờ.
• Phụ nữ mang thai (đặc biệt là những tháng đầu thai kỳ). Bởi đo hấp thụ tia X năng lượng kép có thể khiến thai nhi bị ảnh hưởng.
• Không phù hợp với những bệnh nhân đã từng phẫu thuật cột sống hoặc đang bị biến dạng cột sống.

Quy trình đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA

Để thu được kết quả chính xác, bạn cần hiểu rõ về các bước chuẩn bị và quy trình đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA.

1. Chuẩn bị

Đối với bệnh nhân

Đo mật độ loãng xương thường không yêu cầu bệnh nhân chuẩn bị gì đặc biệt. Người bệnh có thể ăn uống bình thường, không bổ sung canxi ít nhất 24 giờ. Ngoài ra người bệnh cần lưu ý điền thông tin và chuẩn bị một số vấn đề cần thiết sau:

• Điền thông tin cá nhân: Họ tên, ngày sinh, tiền sử dùng thuốc, loại thuốc đang dùng, tiền sử bệnh lý
• Đo chiều cao, cân nặng
• Tháo bỏ hết các vật bằng kim loại ra khỏi cơ thể trước khi đo mật độ loãng xương. Cụ thể như trang sức, chìa khóa, đồng hồ, thắt lưng, điện thoại di động…

Đối với thiết bị

• Máy đo loãng xương DEXA/ DXA kết nối với máy tính điều khiển và máy in kết quả
• Những đồ dùng giúp tạo tư thế khi đo

Người thực hiện đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA phải là kỹ thuật viên hoặc bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh.

2. Quy trinh thực hiện

Các bước đo mật độ loãng xương:

• Bước 1: Khởi động máy tính và hệ thống máy đo. Đồng thời nhập thông tin của bệnh nhân.
• Bước 2: Tùy thuộc vào vị trí đo, bệnh nhân được hướng dẫn ngồi hoặc nằm đúng tư thế, để lộ vùng cần đo
• Bước 3: Lần lượt đo hết các điểm. Máy đo mật độ xương di chuyển tới, lui và xung quanh khu vực có xương cần đo lường mật độ xương. Khi thực hiện cần căn chỉnh đúng phổ đo để thu được hình ảnh chính xác. Thời gian thực hiện dao động trong khoảng 10 – 30 phút.
• Bước 4: Bệnh nhân di chuyển ra khỏi phòng đo loãng xương, chờ kết quả ở bên ngoài.
• Bước 5: Nhận định và in kết quả. Trả kết quả về bệnh nhân.

Sau khi có kết quả đo mật độ loãng xương, người bệnh cần mang kết quả đến phòng khám lâm sàng để được bác sĩ đọc kết quả và hướng dẫn điều trị.

Tiêu chuẩn chẩn đoán loãng xương

Sau khi đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA, bác sĩ sẽ xác định chỉ số T-score (độ biến đổi chuẩn của thanh niên) hoặc/ và Z-score (độ biến đổi chuẩn theo lứa tuổi).

Trong đó chỉ số Z được sử dụng để đánh giá nam giới dưới 50 tuổi, phụ nữ trước mãn kinh và người trẻ khi so sánh với những người cùng lứa tuổi. Chỉ số T được sử dụng để đánh giá nam giới trên 50 tuổi và phụ nữ sau mãn kinh khi so sánh với người khỏe mạnh, người trẻ.

Dưới đây là kết quả chẩn đoán dựa trên chỉ số T (T-score)

• T > -1: Bình thường
• T ≤ -1 và T > -2,5: Thiếu xương
• T ≤ -2,5: Loãng xương
• T ≤ -2,5 và có tiền sử gãy xương gần đây: Loãng xương nghiêm trọng.

Ưu nhược điểm khi đo mật độ loãng xương bằng DEXA và DXA

Dưới đây là những ưu điểm và một số mặt hạn chế khi đo mật độ loãng xương bằng DEXA và DXA:

Ưu điểm

• Có thể quét mật độ xương cả cơ thể để đo tỉ lệ khối xương, khối mỡ, khối cơ. Đồng thời dự đoán một số nguy cơ bệnh bằng cách đánh giá tình trạng chuyển hóa cơ bản.
• Người bệnh có thể ăn uống bình thường, không cần nhịn.
• Không xâm lấn, không cần gây mê.
• Không gây đau. Đôi khi chỉ có cảm giác khó chịu nhẹ.
• DEXA và DXA là phương pháp kiểm tra, chẩn đoán bệnh loãng xương có độ chính xác rất cao. Khả năng sai số dưới 1%.
• Đo mật độ loãng xương được thực hiện nhanh chóng và đơn giản. Thời gian đo thường dao động trong khoảng 10 – 30 phút.
• Khi thực hiện, người bệnh chỉ cần không sử dụng canxi, không đeo vật dụng trang sức và mặc đồ thoải mái.
• Do có liều chiếu phóng xạ thấp nên phương pháp DEXA và DXA khá an toàn cho nhân viên thực hiện và người bệnh. Cụ thể kỹ thuật DEXA và DXA phóng ra một lượng phóng xạ ít hơn 1/10 so với lượng bức xạ tự nhiên có thể tiếp xúc trong một ngày của một người và phóng xạ phóng ra từ X-quang ngực tiêu chuẩn.
• Thông thường chỉ cần căn cứ vào kết quả đo được từ kỹ thuật DEXA, bác sĩ chuyên khoa có thể quyết định bệnh nhân có cần điều trị loãng xương hay không.

Hạn chế

• Không phù hợp với những bệnh nhân đã từng phẫu thuật cột sống hoặc đang bị biến dạng cột sống.
• Một số vấn đề bệnh lý như gãy xương đốt sống dạng lún và viêm xương khớp có thể làm ảnh hưởng đến kết quả chẩn đoán bệnh loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA.
• Thông số được tạo ra có thể khác nhau khi thực hiện với những thiết bị khác nhau. Do đó việc kiểm tra nên được thực hiện cùng một máy và cùng một cơ sở y tế.

Lưu ý khi dùng DEXA và DXA đo mật độ loãng xương

Khi đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:

• Đo mật độ loãng xương bằng kỹ thuật DEXA và DXA chỉ được tiến hành khi có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
• Cần thông báo với bác sĩ nếu đang sử dụng thuốc bổ sung canxi hoặc đang mang thai.
• Không thực hiện kỹ thuật nếu nằm trong nhóm chống chỉ định nêu trên.
• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để đo mật độ loãng xương an toàn và có kết quả chính xác.

Đo mật độ loãng xương bằng DEXA và DXA ở đâu?

Để có kết quả chẩn đoán chính xác nhất, kỹ thuật DEXA và DXA dùng trong chẩn đoán loãng xương cần được thực hiện ở những cơ sở y tế uy tín, có trang thiết bị hiện đại, bác sĩ và kỹ thuật viên được đào tạo bài bản.

Dưới đây là những cơ sở y tế tốt và uy tín:

Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM

• Thời gian làm việc:
  • Từ thứ Hai đến thứ Sáu: Từ 7h00 – 16h00
  • Thứ Bảy: Từ 7h00 – 11h30
• Địa chỉ (cơ sở 1): Số 215 đường Hồng Bàng, phường 11, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh
• Số điện thoại: (84.28) 3855 4269

Bệnh viện Nhân Dân 115

• Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
  • Sáng: Từ 7h30 – 11h00
  • Chiều: Từ 13h30 – 16h00
• Địa chỉ: Số 527 đường Sư Vạn Hạnh, phường 12, quận 10, thành phố Hồ Chí Minh
• Số điện thoại: 028 3865 2368 – 028 3865 4139 – 028 3865 5110

Bệnh viện Bạch Mai

• Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
  • Sáng: Từ 6h30 – 12h00
  • Chiều: Từ 13h30 – 18h00
• Địa chỉ: Số 78 đường Giải Phóng, phường Phương Mai, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
• Số điện thoại: 8424 3869 3731

Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức

• Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
  • Sáng: Từ 7h00 – 12h00
  • Chiều: Từ 13h30 – 16h00
• Địa chỉ: Số 40 phố Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội
• Số điện thoại: (84-24) 38.248.308 – (84- 24) 38.253.531

Bệnh viện Quân Y 103

• Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
  • Sáng: Từ 8h00 – 12h00
  • Chiều: Từ 13h30 – 17h00
• Địa chỉ: Số 261, đường Phùng Hưng, phường Văn Quán, quận Hà Đông, Hà Nội
• Số điện thoại: 0433.566.713 – 0967.811.616

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (khoa Y học hạt nhân)

• Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
  • Sáng: Từ 6h30 – 11h30
  • Chiều: Từ 13h30 – 17h00
• Địa chỉ: Số 1 đường Trần Hưng Đạo, Hai Bà Trưng, Hà Nội
• Số điện thoại: 04. 62784155

Đo mật độ loãng xương bằng phương pháp DEXA và DXA có độ chính xác cao và khá an toàn nên được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên khi áp dụng, bạn cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, lưu ý mục chống chỉ định để hạn chế phát sinh rủi do.

Tham khảo thêm:

• Máy Đo Loãng Xương Là Gì? Loại Nào Tốt? Giá Bán