Cứng Khớp Khuỷu Tay Sau Bó Bột, Phẫu Thuật: Điều Cần Biết

Cứng khớp khuỷu tay sau bó bột, phẫu thuật là tình trạng thường gặp, chủ yếu do bất động lâu ngày. Điều này khiến khớp khuỷu co cứng, kém linh hoạt và giảm phạm vi vận động. Một số trường hợp còn có cảm giác khó chịu và co thắt cơ bên trong.

Bị cứng khớp khuỷu tay sau bó bột là gì?

Cứng khớp khuỷu tay sau bó bột, phẫu thuật là tình trạng cứng khớp xảy ra ở khuỷu tay sau một khoảng thời gian bó bột bất động hoặc/ và phẫu thuật. Tình trạng này khiến người bệnh có cảm giác co cứng hoặc thắt chặt bên trong, mất phạm vi chuyển động hoặc khó cử động khớp.

Khuỷu tay co cứng thường gặp ở những người phẫu thuật điều chỉnh gãy xương khuỷu tay và bó bột bất động kéo dài. Nguyên nhân là do bất động làm giảm tiết dịch ổ khớp, khớp khô cứng và không trơn tru.

Không phải tất cả trường hợp đều bị ảnh hưởng. Nếu co cơ tĩnh và tập phục hồi chức năng sớm, người bệnh có thể ngăn ngừa cứng khớp và lấy lại khả năng vận động linh hoạt.

Nếu bị cứng khớp khuỷu tay sau bó bột/ phẫu thuật, người bệnh cần sớm thăm khám và vật lý trị liệu theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra một số biện pháp chăm sóc tại nhà (chườm ấm, chế độ ăn uống…) cũng có thể hỗ trợ khắc phục tình trạng này.

Nguyên nhân gây cứng khớp khuỷu tay sau bó bột, phẫu thuật

Bất động kéo dài là nguyên nhân chủ yếu gây cứng khớp khuỷu tay sau bó bột và phẫu thuật. Ngoài ra tình trạng này cũng có thể liên quan đến đau, nhiễm trùng và nhiều vấn đề khác sau phẫu thuật.

• Đau kéo dài

Sau phẫu thuật hoặc gãy tay bó bột, người bệnh cần dùng thuốc giảm đau theo chỉ định. Một số loại thuốc như Acetaminophen hay NSAID có khả năng kiểm soát tốt cơn đau, mang đến cảm giác dễ chịu. Từ đó hỗ trợ người bệnh trong quá trình phục hồi.

Khi cơn đau không được kiểm soát tốt, người bệnh có xu hướng bất động tay bị thương trong thời gian dài. Điều này gây cứng khớp khuỷu tay. Đồng thời làm tăng nguy cơ teo cơ tay,

• Không co cơ tĩnh

Trong khi bó bột và sau phẫu thuật vài giờ, bệnh nhân được yêu cầu co cơ tĩnh. Điều giúp kích thích quá trình liền xương, tăng cường các cơ hỗ trợ khớp. Việc không co cơ tĩnh trong quá trình phục hồi làm tăng nguy cơ cứng khớp khuỷu tay.

• Bất động lâu ngày, Không phục hồi chức năng sau bó bột và phẫu thuật

Bất động lâu ngày, không phục hồi chức năng sau bó bột và phẫu thuật là nguyên nhân chính gây cứng khớp khuỷu tay. Vận động trị liệu cần được thực hiện sớm để cơ bắp và các khớp xương được thư giãn, giảm đau. Đồng thời giúp ngăn ngừa cứng khớp, phục hồi phạm vi, sức mạnh và chức năng vận động.

Khi quá trình luyện tập không diễn ra, các khớp có xu hướng co cứng do bất động lâu ngày. Bên cạnh đó quá trình tiết dịch không diễn ra và cơ hỗ trợ kém cũng dẫn đến cứng khớp.

• Vấn đề sau phẫu thuật

Nếu phẫu thuật trị gãy xương khuỷu tay, người bệnh có thể bị cứng khớp do một số vấn đề dưới đây:

• • Nhiễm trùng sau phẫu thuật
  • Hình thành mô sẹo
  • Đau tiếp diễn
  • Tổn thương các dây thần kinh và mạch máu xung quanh dẫn đến tê bì và giảm hoạt động

Những vấn đề trong phẫu thuật làm cản trở quá trình liền lại của xương, gây đau đớn. Từ đó ảnh hưởng đến quá trình phục hồi chức năng vận động.

Nhận biết cứng khớp khuỷu tay sau bó bột, phẫu thuật

Để nhận biết tình trạng cứng khớp khuỷu tay sau bó bột/ phẫu thuật, người bệnh có thể dựa vào một số triệu chứng và dấu hiệu dưới đây:

• Co cứng hoặc có cảm giác thắt chặt bên trong
• Giảm/ mất phạm vi cử động
• Hạn chế những chuyển động của khớp
• Kém linh hoạt
• Đau khi cố gắng mở rộng hoặc gập khuỷu tay

Nếu cứng khớp khuỷu tay liên quan đến các vấn đề sau phẫu thuật, tay ảnh hưởng còn có một số triệu chứng dưới đây:

• Chảy nhiều máu
• Tiết mủ hoặc dịch bất thường
• Đau đớn kéo dài
• Sốt hoặc ớn lạnh
• Mệt mỏi

Điều trị cứng khớp khuỷu tay sau bó bột, phẫu thuật

Khi bị cứng khớp khuỷu tay sau bó bột hoặc phẫu thuật, người bệnh nên liên hệ với bác sĩ để tiến hành thăm khám. Trong quá trình này, bệnh nhân được kiểm tra triệu chứng và chụp X-quang.

Tùy thuộc vào nguyên nhân, cứng khớp khuỷu tay được khắc phục bằng các phương pháp thích hợp. Dưới đây là những phương pháp cơ bản, được chỉ định phổ biến:

1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Một số biện pháp chăm sóc dưới đây có thể giúp giảm nhẹ đau và cứng khớp sau bó bột/ phẫu thuật.

• Chườm ấm

Nếu cứng khớp khuỷu tay ở mức độ nhẹ, hãy dùng đệm sưởi hoặc túi chườm ấm đặt lên khớp khuỷu tay. Biện pháp này có tác dụng thư giãn khớp xương và cơ bắp, giảm cứng khớp và đau đớn. Đồng thời tăng phạm vi chuyển động cho người bệnh.

Ngoài ra biện pháp chườm ấm còn có tác dụng giãn mạch, tăng tuần hoàn máu. Điều này thúc đẩy quá trình chữa lành tổn thương bên trong. Chườm ấm nên được thực hiện vài lần mỗi ngày, mỗi lần 20 phút.

• Chế độ ăn uống phù hợp 

Chế độ ăn uống phù hợp cũng góp phần đẩy lùi tình trạng cứng khớp khuỷu tay sau bó bột và mổ. Theo các chuyên gia, người bị cứng khớp nên bổ sung những thành phần dinh dưỡng dưới đây:

• • Vitamin E: Loại vitamin này giúp hỗ trợ giảm đau, tăng khả năng kháng viêm, giảm cứng khớp. Ngoài ra vitamin E còn làm giảm nguy cơ lão hóa xương khớp sớm. Loại vitamin này được tìm thấy nhiều trong đậu phộng, quả bơ, cải bó xôi, hạnh nhân, bí đỏ, măng tây…
  • Omega-3: Bổ sung omega-3 từ các loại cá béo, hạt, trứng cá… giúp giảm viêm và đau, tăng tiết sản sinh dịch nhờn bôi trơn ổ khớp. Từ đó giúp khớp khuỷu tay chuyển động linh hoạt hơn.
  • Vitamin A, C: Vitamin A, C từ các loại rau lá xanh và trái cây giúp giảm viêm và đau, làm chậm lão hóa. Đồng thời hỗ trợ phục hồi chức năng cho người bị cứng khớp khuỷu tay.
  • Protein: Protein cần thiết cho quá trình phục hồi các mô, giúp xây dựng xương và cơ chắc khỏe. Từ đó thúc đẩy quá trình lành lại và hồi phục của hệ xương khớp. Protein có nhiều trong ức gà, trứng, thịt bò nạc, sữa, các loại hạt…
• Vận động và tập thể dục

Để điều trị cứng khớp khuỷu tay sau bó bột và phẫu thuật, bệnh nhân có thể vận động trị liệu với những bài tập thích hợp. Việc luyện tập đều đặn giúp lấy lại chức năng và phạm vi chuyển động. Đồng thời giúp khớp mềm và chuyển động linh hoạt hơn.

Dưới đây là một số bài tập đơn giản có thể thực hiện tại nhà:

Bài tập gấp và duỗi khuỷu tay thụ động

Bài tập này giúp tăng phạm vi chuyển động. Đồng thời phục hồi tính linh hoạt và hạn chế đau đớn do cứng khớp khuỷu tay.

• • Xếp một chiếc khăn và đặt lên bàn
  • Chống khuỷu tay với cẳng tay vuông góc với cánh tay
  • Dùng tay lành nắm chắc cổ tay bên bệnh
  • Từ từ kéo gấp khuỷu tay hết mức có thể nhưng không gây đau nhiều
  • Duy trì tư thế này trong 15 giây
  • Thả lỏng và lặp lại động tác 15 lần
  • Tiếp tục đẩy cổ tay ra xa với biên độ tối đa
  • Duy trì tư thế này trong 15 giây
  • Thả lỏng và lặp lại động tác 15 lần.

Bài tập sấp ngửa cẳng tay thụ động

Bài tập sấp ngửa cẳng tay giúp những chuyển động của cổ tay và khuỷu tay trở nên linh hoạt và dễ dàng hơn, sớm lấy lại phạm vi vận động.

• • Xếp một chiếc khăn và đặt lên bàn
  • Chống khuỷu tay với cẳng tay vuông góc với cánh tay, giữ thẳng cổ tay
  • Dùng bàn tay bên lành nắm lấy cổ tay bên bệnh
  • Bắt đầu di chuyển cổ tay để thực hiện tư thế sấp (di chuyển tối đa)
  • Duy trì tư thế này trong 15 giây
  • Di chuyển cổ tay để thực hiện tư thế ngửa
  • Duy trì tư thế này trong 15 giây
  • Lặp lại 15 lần.

Bài tập gấp duỗi khuỷu tay với tạ

Bài tập này giúp kích thích phát triển cơ bắp, tăng sức bền và khả năng chống chịu cho khuỷu tay. Ngoài ra bài tập gấp duỗi khuỷu tay với tạ còn có tác dụng tăng độ linh hoạt và lấy lại phạm vi chuyển động ở mức tối đa.

• • Lựa chọn tạ cầm có trọng lượng phù hợp (nên bắt đầu từ 1 kg)
  • Đặt một chiếc khăn được xếp sẵn lên bàn
  • Chống khuỷu tay sao cho cẳng tay vuông góc với cánh tay
  • Nắm chặt tạ và giữ cổ tay thẳng
  • Từ từ kéo gấp khuỷu tay hết mức có thể. Lúc này có thể cảm thấy khó chịu và đau nhẹ
  • Duy trì tư thế này từ 3 – 5 giây
  • Tiếp tục đẩy cổ tay ra xa với biên độ tối đa
  • Duy trì tư thế này từ 3 – 5 giây
  • Thả lỏng và lặp lại động tác 15 lần
  • Giữ thẳng khuỷu tay trong suốt quá trình luyện tập, tăng dần trọng lượng của tạ nhưng không quá 3 kg.

Bài tập xoắn khăn

Bài tập xoắn khăn giúp tăng cường sức cơ và lấy lại khả năng vận động cho khớp khuỷu tay.

• Đứng hoặc ngồi thoải mái trên ghế
• Hai tay cằm hai đầu khăn, mở rộng khớp khuỷu và giữ chắc khớp vai
• Xoắn chiếc khăn theo hai hướng
• Thả lỏng tay, lặp lại động tác 10 lần

2. Quản lý cơn đau

Bệnh nhân cần quản lý tốt cơn đau để quá trình phục hồi diễn ra suôn sẻ. Đối với cơn đau nhẹ, NSAID (thuốc chống viêm không steroid) và Acetaminophen sẽ được sử dụng. Cả hai loại thuốc này đều mang đến hiệu quả kiểm soát cho những cơn đau nhẹ và vừa. Riêng các thuốc nhóm NSAID còn có tác dụng kháng viêm.

Ở những trường hợp nặng, thuốc giảm đau nhóm opioid có thể được sử dụng. Thuốc này có khả năng kiểm soát những cơn đau nặng, hiệu quả nhanh và kéo dài.

Sau khi quản lý cơn đau, vật lý trị liệu cần được thực hiện để phục hồi vận động và phạm vi, khắc phục cứng khớp khuỷu tay sau phẫu thuật và bó bột.

3. Vật lý trị liệu

Nếu cứng khớp khuỷu tay nghiêm trọng sau bó bột hoặc phẫu thuật, người bệnh sẽ được vật lý trị liệu. Dựa trên tình trạng cụ thể, những bài tập có thể bao gồm:

• Tập gồng cơ
• Mở rộng và gập khớp khuỷu tay (thụ động và chủ động)
• Xoay cẳng tay
• Tập kéo giãn
• Tập tăng cường sức cơ

Những bài tập này có tác dụng cải thiện phạm vi chuyển động của khớp khuỷu tay, giảm đau và tăng cường các cơ hỗ trợ cho ổ khớp. Điều này giúp ngăn ngừa teo cơ, giảm cứng khớp, tăng cường sức mạnh cho chi tổn thương.

Ngoài ra tập vật lý trị liệu còn giúp tăng cường lưu thông máu và thư giãn khớp xương. Nhờ đó việc phục hồi khớp xương và chức năng vận động diễn ra dễ dàng và nhanh chóng hơn.

Trong thời gian đầu, người bệnh được vận động trị liệu với cường độ nhẹ, có giám sát và hỗ trợ của chuyên viên. Sau đó bệnh nhân tăng dần cường độ luyện tập theo thời gian và tập chủ động.

Ngoài vận động trị liệu, những hình thức vật lý trị liệu dưới đây cũng có thể được xem xét và áp dụng:

• Massage trị liệu
• Nhiệt trị liệu
• Siêu âm trị liệu

4. Thao tác dưới gây mê

Thao tác dưới gây mê thường được thực hiện cho những bệnh nhân bị cứng khớp khuỷu tay do mô sẹo. Phương pháp này giúp điều chỉnh ổ khớp và loại bỏ mô sẹo mà không cần phẫu thuật.

5. Can thiệp ngoại khoa

Hiếm khi cứng khớp khuỷu tay sau bó bột và phẫu thuật cần can thiệp ngoại khoa. Thông thường phương pháp này được áp dụng cho những trường hợp điều trị nội khoa không hiệu quả. Dựa trên tình trạng, phẫu thuật có thể được thực hiện để loại bỏ mô sẹo hoặc sửa chữa những sai sót làm ảnh hưởng đến khả năng vận động của khuỷu tay.

Phòng ngừa cứng khớp khuỷu tay sau bó bột, phẫu thuật

Hầu hết bệnh nhân có thể phòng ngừa cứng khớp khuỷu tay sau bó bột và phẫu thuật. Tình trạng này chủ yếu do bất động lâu ngày và không chăm sóc vết thương tốt. Chính vì thế những phương pháp phòng ngừa sẽ bao gồm:

• Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi trong vài ngày đầu bó bột hoặc phẫu thuật. Tránh thực hiện những hoạt động gây đau hoặc làm ảnh hưởng đến quá trình liền xương.
• Kiểm tra phản ứng của bàn tay sau bó bột. Thay bột nếu băng bột bị lỏng hoặc quá chật, làm tắt nghẽn lưu thông máu.
• Sau phẫu thuật vài tiếng và 5 – 7 ngày sau bó bột, bắt đầu tập gồng cơ và co cơ tĩnh, không chuyển động khớp. Điều này giúp tăng lưu thông máu, kích thích xương gãy liền lại nhanh và tăng khả năng phục hồi chức năng hoàn toàn sau điều trị.
• Nếu bó bột, thường xuyên chuyển động các khớp không được cố định bởi băng bột. Chẳng hạn như cổ tay, khớp vai, khớp khuỷu tay… Điều này giúp thư giãn các khớp xương. Đồng thời duy trì vận động linh hoạt và phòng ngừa cứng khớp.
• Nếu bó bột dưới khớp khuỷu tay, nên thường xuyên co duỗi khuỷu tay, hoạt động bình thường với những chuyển động nhẹ nhàng.
• Tập vật lý trị liệu sớm sau phẫu thuật/ bó bột (sau phẫu thuật khoảng 5 – 7 ngày và ngay sau khi tháo bột). Điều này giúp đảm bảo phục hồi chức năng hoàn toàn, ngăn ngừa cứng khớp khuỷu tay sau bó bột và phẫu thuật.
• Đảm bảo tuân thủ quy trình vật lý trị liệu và phục hồi chức năng của bác sĩ/ chuyên gia vật lý trị liệu. Tránh luyện tập quá mức, tập với cường độ cao hoặc vận động quá nhanh.
• Các bài tập trị liệu nên được thực hiện nhẹ nhàng để tránh tác động tiêu cực lên vùng tổn thương.
• Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để kiểm soát nhanh cơn đau, phục hồi chức năng hiệu quả.
• Chăm sóc tốt vết thương để ngăn ngừa nhiễm trùng và nhiều vấn đề khác sau phẫu thuật.
• Theo dõi và tái khám định kỳ để sớm phát hiện và điều trị những vấn đề có khả năng gây cứng khớp khuỷu tay sau mổ và bó bột.

Nhìn chung cứng khớp khuỷu tay sau bó bột, phẫu thuật thường không nghiêm trọng, chủ yếu do bất động lâu ngày. Vì thế người bệnh có thể phục hồi sau một thời gian luyện tập tích cực. Tuy nhiên nếu cứng khớp liên quan đến nhiễm trùng, mô sẹo hoặc một số tình trạng y tế khác, người bệnh nên khám áp dụng đúng phác đồ chữa bệnh của bác sĩ.

Tham khảo thêm:

• Bị Cứng Khớp Gối Sau Phẫu Thuật Và Cách Phục Hồi
• 7 Bài Tập Giảm Đau, Cứng Khớp Ngón Tay Hiệu Quả Nhất
• Người Bệnh Tiểu Đường Bị Teo Cơ Có Nguy Hiểm? Giải Đáp