Phẫu Thuật Hẹp Ống Sống Thắt Lưng Và Chăm Sóc Sau Mổ
Phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng được chỉ định khi đau nhức, tê và yếu lưng, chi dai dẳng, không đáp ứng tốt với điều trị bảo tồn hoặc có nguy cơ tê liệt. Dựa trên tình trạng, bệnh nhân được phẫu thuật với các kỹ thuật thích hợp. Các kỹ thuật điều nhằm mục đích tăng không gian quanh dây thần kinh và giải nén.
Phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng là gì?
Phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng là những thủ thuật giúp giải nén thắt lưng, tạo không gian xung quanh cho tủy sống và dây thần kinh đang bị chèn ép. Từ đó khắc phục hẹp ống sống và các triệu chứng đi kèm như đau nhức, tê yếu và châm chích từ mông lan rộng xuống chi… Đồng thời cải thiện khả năng vận động cho bệnh nhân.
Hẹp ống sống thắt lưng là tình trạng không gian của ống sống (nơi chứa tủy sống và dây thần kinh) bị thu hẹp do nhiều nguyên nhân. Điều này làm tăng áp lực lên tủy sống, chèn ép/ gây tổn thương dây thần kinh và mạch máu. Từ đó dẫn đến những đợt đau đớn, châm chích, tê bì. Những trường hợp nặng còn có nguy cơ mắc hội chứng chùm đuôi ngựa và bại liệt.
Bệnh nhân bị hẹp ống sống thắt lưng thường được chỉ định thuốc, tiêm steroid, vật lý trị liệu hay giải nén thắt lưng xâm lấn tối thiểu (MILD) để kiểm soát triệu chứng và hỗ trợ giảm áp. Tuy nhiên những trường hợp nặng có thể không đáp ứng tốt và cần phẫu thuật điều trị.
Ai nên phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng?
Phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng được cân nhắc lựa chọn cho những trường hợp sau:
- Đau dữ dội và tê yếu kéo dài
- Xuất hiện những triệu chứng thần kinh nghiêm trọng hoặc tăng nguy cơ khiếm khuyết thần kinh
- Các triệu chứng làm ảnh hưởng đến chức năng vận động và giảm chất lượng đời sống của bệnh nhân
- Khó khăn khi đứng hoặc đi lại
- Không đáp ứng với những phương pháp điều trị khác (thường sau 4 – 6 tuần)
- Mất cảm giác ở chân hoặc giảm sức mạnh vận động ở chân
- Xuất hiện hội chứng chùm đuôi ngựa dẫn đến mất kiểm soát ruột và bàng quang
- Không thể giải nén dây thần kinh
- Nguy cơ tàn tật cao.
Chống chỉ định
Phẫu thuật hẹp ống sống mang đến hiệu quả và độ an toàn cao. Tuy nhiên một số trường hợp không đủ điều kiện y tế không được chỉ định phương pháp này.
Cụ thể những đối tượng không được chỉ định phẫu thuật để tránh những rủi ro không mong muốn:
- Bệnh nhân bị đau nhẹ, điều trị bảo tồn có hiệu quả
- Có chẩn đoán không chắc chắn
- Bệnh nhân bị suy giảm tinh thần
Thận trọng khi chỉ định phẫu thuật cho những trường hợp sau:
- Người hút thuốc lá
- Bệnh nhân bị tiểu đường
- Thừa cân béo phì
- Mắc các bệnh lý nội khoa nghiêm trọng.
Mục đích của phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng
Mục đích chính của phương pháp phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng là tăng không gian xung quanh, giảm áp lực lên tủy sống và dây thần kinh do ống sống bị thu hẹp. Điều này giúp ngăn ngừa đau đớn dai dẳng, khắc phục tình trạng tê bì và yếu chi. Đồng thời phục hồi khả năng vận động cho người bệnh.
Những mục tiêu cải thiện triệu chứng của hẹp ống sống thắt lưng:
- Giảm đau thắt lưng, đau mông và đau chân
- Khắc phục tình trạng tê bì, châm chích và yếu các chi
- Tăng cường sức mạnh, cải thiện sự dẻo dai
- Khắc phục hội chứng chùm đuôi ngựa, cải thiện chức năng kiểm soát ruột và bàng quang
- Giải nén dây thần kinh
- Phục hồi chức năng vận động và sự linh hoạt cho bệnh nhân.
Phẫu thuật mang đến nhiều lợi ích cho quá trình điều trị hẹp ống sống. Chính vì thế người bệnh cần thăm khám, xét nghiệm hình ảnh (X-quang, MRI, CT) để sớm phát hiện tình trạng. Đồng thời xác định vi trí tổn thương, mức độ nghiêm trọng và hướng điều trị. Những trường hợp nặng cần phẫu thuật theo chỉ định của bác sĩ.
Phương pháp phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng
Phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng gồm nhiều kỹ thuật. Tất cả đều giúp tạo không gian cho ống sống và khắc phục các triệu chứng. Tùy thuộc vào tình trạng, những kỹ thuật sau có thể được áp dụng:
1. Phẫu thuật cắt bỏ laminectomy
Phẫu thuật cắt bỏ laminectomy còn được gọi là phẫu thuật giải áp. Phương pháp này giúp tạo không gian xung quanh dây thần kinh, giảm áp lực lên tủy sống. Từ đó giúp ngăn ngừa đau lưng và đau thần kinh tọa tái diễn.
Trong phẫu thuật giải áp, phần sau của đốt sống (lamina) bị cắt bỏ (có thể loại bỏ một hoặc nhiều lamina đồng thời). Sau phẫu thuật, ống sống thắt lưng được mở rộng, giải áp lực đối với tủy sống và dây thần kinh.
Phẫu thuật cắt bỏ laminectomy được áp dụng cho phần lớn bệnh nhân bị hẹp ống sống thắt lưng. Phương pháp này mang đến hiệu quả cao, thường được áp dụng với hợp nhất cột sống để khắc phục bệnh và phục hồi chức năng hiệu quả.
2. Hợp nhất cột sống
Phẫu thuật hợp nhất cột sống thường được thực hiện sau quá trình cắt bỏ laminectomy. Điều này giúp duy trì sự ổn định và sức mạnh của cột sống. Hợp nhất cột sống đặc biệt phù hợp với những bệnh nhân bị hẹp ống sống thắt lưng dẫn đến những thương tổn nghiêm trọng, cột sống mất tính ổn định.
Sau khi các lamina bị loại bỏ, bác sĩ tiến hành cấy ghép các thiết bị kim loại (như thanh kim loại và vít) hoặc/ và ghép xương (tự thân hoặc được hiến tặng) để hợp nhất cột sống. Điều này giúp liên kết các đốt sống liền kề, cải thiện tình trạng mất vững và tăng cường sức mạnh của cột sống.
Hợp nhất cột sống là một phương pháp hữu ích, giúp giảm đau và ổn định cột sống hiệu quả. Tuy nhiên phương pháp này có thể gây ra một số rủi ro sau phẫu thuật. Cụ thể:
- Tổn thương các mô khỏe mạnh lân cận
- Đau sau phẫu thuật
Nếu có nhiều nguy cơ, bệnh nhân có thể được phẫu thuật xâm lấn tối thiểu để thay thế cho hợp nhất cột sống.
3. Laminotomy
Laminotomy cũng là một trong những phương pháp phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng thường được lựa chọn. Trong thủ tục này, chỉ một phần của lamino bị loại bỏ để giải nén thần kinh và giảm áp lực lên một điểm cụ thể.
Khi thực hiện, bác sĩ rạch một đường trên da để tiếp cận với các đốt sống bị ảnh hưởng. Sau đó tiến hành khắc một lỗ có kích thước đủ lớn để giải nén. Cuối cùng ổn định cột sống, khâu vết thương và chờ vật lý trị liệu để phục hồi chức năng.
4. Phẫu thuật xâm lấn tối thiểu
Trong phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, lớp màng hoặc một đoạn xương nhỏ của đốt sống lưng sẽ bị loại bỏ theo cách hạn chế thương tổn cho các mô lân cận khỏe mạnh. Điều này giúp tạo không gian cho ống sống, giảm các triệu chứng của hẹp ống sống và hạn chế hợp nhất cột sống.
Các bước để thực hiện phẫu thuật xâm lấn tối thiểu:
- Gây mê toàn thân
- Rạch một đường nhỏ trên da, ngay tại vùng lưng có không gian ống sống thu hẹp
- Tiếp cận những đốt sống bị ảnh hưởng
- Loạn bỏ một đoạn xương nhỏ hoặc lớp màng tại vị trí tổn thương
- Ổn định cột sống
- Khâu vết thương bằng chỉ khâu.
Hầu hết các trường hợp phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng là phẫu thuật mở. Trong đó, bác sĩ sẽ tạo một vết rạch lớn ở phía sau. Ở một số trường hợp, bệnh nhân được phẫu thuật nội soi với một máy ảnh và dụng cụ phẫu thuật được đưa vào trong qua một vết rạch nhỏ.
Rủi ro của phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng
Trong hầu hết các trường hợp, phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng mang đến hiệu quả điều trị cao. Những kỹ thuật giúp tạo không gian xung quanh, giảm các triệu chứng của hẹp ống sống, đặc biệt là đau lưng. Thông kê cho thấy, có đến 90% bệnh nhân phẫu thuật thành công.
Ở một số bệnh nhân, những triệu chứng của hẹp ống sống không giảm hoặc trở nên tồi tệ hơn sau quá trình phẫu thuật. Ngoài ra một số biến chứng dưới đây cũng có thể xuất hiện:
- Nhiễm trùng vết thương hoặc nhiễm trùng sâu trong xương
- Rách màng bao bọc tủy sống
- Suy giảm thần kinh
- Hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch chân
- Chảy máu
- Phản ứng với thuốc mê (ít gặp)
- Rách màng cứng
- Tổn thương dây thần kinh hoặc các mô cận kề
- Chấn thương tủy sống
- Tiếp tục đau ở vị trí phẫu thuật
- Thất bại trong việc cải thiện
- Hẹp ống sống thắt lưng tái phát (hiếm gặp)
- Bệnh giả xương (sự hợp nhất xương không lành lại)
- Rò rỉ dịch não tủy do tổn thương niêm mạc thần kinh
- Thuyên tắc phổi.
Bất kỳ cuộc phẫu thuật nào cũng tiềm ẩn rủi ro. Tuy nhiên nguy cơ biến chứng thường thấp, được ngăn ngừa trước, trong và sau khi phẫu thuật. So với người có sức khỏe ổn định, bệnh nhân bị tiểu đường, có bệnh lý nội khoa và hút thuốc thường xuyên dễ gặp biến chứng hơn.
Quy trình phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng
Quy trình chung của một cuộc phẫu thuật điều trị hẹp ống sống thắt lưng:
1. Trước khi phẫu thuật
Trước khi phẫu thuật điều trị, bệnh nhân cần khám sức khỏe kỹ lưỡng, xét nghiệm hình ảnh xác định vị trí tổn thương và mức độ nghiêm trọng của hẹp ống sống. Ngoài ra bệnh nhân được áp dụng các phương pháp điều trị bảo tồn để đánh giá khả năng kiểm soát cơn đau, chẳng hạn như thuốc, vật lý trị liệu, nghỉ ngơi, vận động thích hợp…
Những trường hợp có đáp ứng tốt có thể trì hoãn hoặc không được phẫu thuật. Nếu bị đau và yếu dai dẳng do hẹp ống sống ở mức độ nặng, phẫu thuật sẽ được xem xét.
Một số lưu ý trước khi bắt đầu phẫu thuật:
- Giảm bớt căng thẳng và áp lực lên cột sống bằng cách giảm cân và mặc quần áo thoải mái
- Không uống hoặc ăn bất kỳ thực phẩm nào vào ngày phẫu thuật. Điều này giúp ngăn ngừa một số rủi ro như trào ngược dạ dày khi gây mê.
- Ngừng sử dụng các thuốc điều trị ít nhất 24 giờ trước khi phẫu thuật. Thông báo với bác sĩ nếu đang dùng các loại vitamin.
- Ngừng hút thuốc lá
- Chuẩn bị nạng, giường bệnh phù hợp… để sẵn sàng cho quá trình phục hồi sau phẫu thuật.
2. Trong khi phẫu thuật
Quá trình phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng như sau:
- Gây mê toàn thân
- Rạch một đường trên da ở lưng, ngay tại đoạn cột sống có ống sống bị thu hẹp
- Tiếp cận những đốt sống bị ảnh hưởng bằng các thiết vị phẫu thuật
- Loại bỏ một phần lamino, toàn bộ lamino, một đoạn xương nhỏ hoặc lớp màng tại vị trí tổn thương (tùy thuộc vào phương pháp phẫu thuật được lựa chọn)
- Đối với bệnh nhân cần hợp nhất cột sống, cấy các thiết bị kim loại hoặc đoạn xương nhỏ để giữ cho cuộc sống ổn định và tăng cường sức mạnh
- Khâu vết thương bằng chỉ khâu.
3. Sau phẫu thuật
Sau phẫu thuật, bệnh nhân được đưa đến phòng hồi sức, sau đó nằm viện từ 2 – 3 ngày. Những người có sức khỏe ổn định được ra về sớm hơn. Trong thời gian này, người bệnh được theo dõi, kiểm tra vết thương và những rủi ro tiềm ẩn. Đồng thời đánh giá hiệu quả sau điều trị và tốc độ phục hồi.
Bệnh nhân được băng bó và chăm sóc vết mổ. Ngoài ra người bệnh được mang nẹp lưng hoặc áo nịt sớm để ổn định cột sống sau phẫu thuật. Đồng thời được khuyến khích xuống giường và đi lại càng sớm càng tốt. Sau vài ngày, người được vật lý trị liệu để phục hồi chức năng.
Chăm sóc sau phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng
Cơn đau và một biểu hiện khác có thể xảy ra sau mổ. Ngoài ra bệnh nhân còn có nguy cơ nhiễm trùng vết thương và gặp biến chứng nếu không được chăm sóc và phục hồi đúng cách.
Dưới đây là những cách chăm sóc sau mổ giúp tăng hiệu quả điều trị và phục hồi nhanh chóng:
1. Quản lý đau
Người bệnh thường bị sưng và đau sau phẫu thuật. Để giảm nhẹ tình trạng, bệnh nhân được hướng dẫn nằm nghiêng đúng cách và chườm lạnh lên vùng lưng bị đau. Ngoài ra một số loại thuốc dưới đây sẽ được sử dụng để kiểm soát tình trạng:
- Thuốc giảm đau không kê đơn: Acetaminophen thường được dùng kết hợp với Ibuprofen (thuốc giảm đau kháng viêm không steroid) để giảm nhẹ cơn đau. Những loại thuốc này mang đến hiệu quả giảm đau nhanh, phù hợp với những trường hợp có cơn đau vừa. Ngoài ra dùng Ibuprofen còn giúp kháng viêm.
- Thuốc giảm đau nhóm opioid: Opioid thường được chỉ định cho những bệnh nhân bị đau sau phẫu thuật, đau mức độ nặng. Thuốc có tác dụng ức chế dẫn truyền cảm giác đau, giúp khắc phục cơn đau nhanh chóng. Tuy nhiên đây là nhóm thuốc giảm đau gây nghiện nên chỉ được dùng ngắn hạn và liều thấp.
2. Chăm sóc vết mổ
Bệnh nhân được đóng vết mổ bằng chỉ khâu. Những vết khâu sâu dưới da tự tiêu trong những những vết khâu trên bề mặt da cần cắt bỏ khi vết thương lành lại (khoảng 5 – 10 ngày). Những vết khâu sẽ được bảo vệ và che phủ bằng một loại băng dính cơ bản. Hãy giữ cho băng luôn sạch sẽ và khô ráo, tránh bị ướt khi tắm.
3. Nẹp lưng
Sau phẫu thuật bệnh nhân được dùng áo nịt hoặc nẹp lưng. Đây là một thiết bị hỗ trợ cho phần lưng dưới, giúp ổn định cột sống sau mổ. Đồng thời tránh những tác động xấu gây đau và tạo những đường cong bất thường. Từ đó giúp cột sống ổn định và lành lại đúng cách.
4. Vận động sớm
Sau phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng, bệnh nhân được khuyên cử động và đi lại sớm. Điều này giúp hạn chế một số biến chứng sau mổ như hình thành cục máu đông, cứng khớp. Đồng thời tạo điều kiện cho quá trình lành lại diễn ra nhanh hơn.
5. Tập phục hồi chức năng
Vài ngày sau phẫu thuật, chuyên gia vật lý trị liệu sẽ thiết lập một chương trình vật lý trị liệu thích hợp. Điều này giúp người bệnh lấy lại sức lực, giảm đau và vận động một cách an toàn. Bên cạnh đó việc luyện tập còn giúp tăng cường các cơ, ổn định cột sống và phục hồi chức năng nhanh chóng, người bệnh sớm trở lại các hoạt động
Ngoài ra bệnh nhân được hướng dẫn một số bài tập đơn giản tại nhà để thúc đẩy quá trình phục hồi sức khỏe. Trong khi luyện tập, bệnh nhân cần thực hiện đúng kỹ thuật, luyện tập với cường độ thích hợp, không hấp tấp để tránh khởi phát các thương tổn mới.
Thông thường bệnh nhân được vật lý trị liệu từ 3 – 6 tháng hoặc lâu hơn.
6. Tái khám
Bệnh nhân tái khám định kỳ (theo lịch hẹn của bác sĩ) để theo dõi vết thương và quá trình lành lại. Ngoài ra cần gặp bác sĩ nếu có các vấn đề sau:
- Tấy đỏ ở vết thương hoặc tiết dịch bất thường
- Mũi khâu ra ngoài
- Chảy nhiều máu
- Sốt trên 38 độ C
- Đau tăng theo thời gian, tê hoặc yếu chi, lưng, mông
- Không thể di chuyển chân
- Không thể kiểm soát bàng quang hoặc đi tiểu
- Đau đầu dữ dội
- Đột ngột khó thở (biểu hiện của thuyên tắc phổi, viêm phổi và những vấn đề về tim).
Phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng bao lâu hồi phục?
Sau 2 – 3 tháng, vết thương lành lại, bệnh nhân có thể thực hiện các hoạt động và công việc nhẹ nhàng. Sau 2 năm, bệnh nhân phục hồi chức năng hoàn toàn và có thể trở lại với những hoạt động thể chất khác.
Chi phí phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng
Phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng có chi phí dao động trong khoảng 40 – 50 triệu đồng/ ca. Chi phí này có thể giảm hoặc tăng ở một số bệnh viện/ cơ sở y tế. Ngoài ra chi phí phẫu thuật có thể chênh lệch do một số yếu tố sau:
- Bệnh nhân trong diện được hỗ trợ hoặc dùng bảo hiểm y tế (chi phí giảm)
- Bác sĩ phẫu thuật (Chuyên gia, Phó giáo sư, Giáo sư, Tiến sĩ…)
- Cơ sở vật chất tại nơi phẫu thuật
- Mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây hẹp ống sống thắt lưng
- Kỹ thuật được áp dụng.
Địa chỉ mổ hẹp ống sống thắt lưng tốt nhất
Để phẫu thuật thành công và giảm rủi ro sau mổ, bệnh nhân nên cân nhắc lựa chọn những cơ sở y tế có bác sĩ giỏi và giàu kinh nghiệm, đầy đủ thiết bị phẫu thuật và đảm bảo vô trùng.
Dưới đây là một số địa chỉ phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng được đánh giá tốt:
Bệnh viện Chợ Rẫy
- Địa chỉ: Số 201B đường Nguyễn Chí Thanh, phường 12, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh
- Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu, từ 7h – 16h
Viện Chấn thương chỉnh hình – Bệnh viện Quân y 175
- Địa chỉ: Số 786 Nguyễn Kiệm, phương 3, quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh
- Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
- Sáng: 7h – 11h30
- Chiều: 13h30 – 16h30
Bệnh viện Nhân dân 115
- Địa chỉ: Số 527 đường Sư Vạn Hạnh, phường 12, quận 10, thành phố Hồ Chí Minh
- Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
- Sáng: 7h30 – 11h30
- Chiều: 13h – 16h
Bệnh viện Trung ương Quân đội 108
- Địa chỉ: Số 527 đường Sư Vạn Hạnh, phường 12, quận 10, thành phố Hồ Chí Minh
- Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
- Sáng: 6h30 – 11h30
- Chiều: 13h30 – 17h
Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức
- Địa chỉ: Số 40 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội
- Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
- Sáng: 7h – 12h00
- Chiều: 13h30 – 16h
Bệnh viện Bạch Mai
- Địa chỉ: Số 78 Giải Phóng, Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội
- Thời gian làm việc: Từ thứ Hai đến thứ Sáu
- Sáng: 6h30 – 12h00
- Chiều: 13h30 – 18h
Phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng là lựa chọn phù hợp cho những bệnh nhân bị hẹp ống sống ở mức độ nặng, tủy sống và thần kinh bị chèn ép, điều trị bảo tồn không giảm. Phương pháp này giúp tăng không gian, giảm áp lực. Từ đó khắc phục bệnh lý. Tuy nhiên phẫu thuật chỉ được thực hiện khi cần thiết và có chỉ định để tránh rủi ro.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!