7 Bài Thuốc Điều Trị Thoái Hóa Đốt Sống Cổ Bằng Đông Y

Điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y sử dụng các loại dược liệu tự nhiên để cải thiện các triệu chứng và điều trị nguyên căn gây bệnh. Mặc dù các bài thuốc này thường an toàn, nhưng người bệnh nên trao đổi với thầy thuốc có chuyên môn để được hướng dẫn phù hợp.

Thoái hóa đốt sống cổ theo Đông y

Trong Đông y, thoái hóa cột sống cổ dẫn đến một số dấu hiệu đặc trưng như đau vai gáy, đau đầu, chóng mặt và hạn chế một số cử động của cổ, vai gáy. Nếu bệnh lâu ngày không được điều trị, có thể dẫn đến tổn thương các dây thần kinh, mạch máu và gây khó khăn khi điều trị.

Dựa theo các triệu chứng lâm sàng, Đông y xếp thoái hóa cột sống cổ vào loại Cảnh Cường Thống, Cảnh Cường, Cảnh Cân Cơ, Huyễn Vựng, Tý Chứng, Nuy Chứng, Đầu Thống. Bệnh lý này ảnh hưởng từ 25 – 50% những người trên 50 tuổi, 75% người trên 75 tuổi. Ngoài ra, chứng viêm tủy xám chỉ chiếm khoảng 5 – 10% các trường hợp.

Tùy thuộc vào loại bệnh, các nguyên nhân có thể bao gồm:

• Do phong hàn thấp xâm nhập vào cơ thể từ môi trường bên ngoài. Điều này có thể khiến kinh lạc bế tắc, dẫn đến đau đớn, khó khăn khi cử động. Chứng bệnh này thường gặp nhiều ở những người lớn tuổi, cơ thể suy yếu.
• Do quá trình lão hóa tự nhiên của tuổi già khiến xương, gân, sụn và các đốt sống ít được nuôi dưỡng hơn, dẫn đến đau đớn và khó cử động. Bệnh lý này thường phổ biến ở người có chứng Can huyết hư và Thận âm hư.
• Chế độ dinh dưỡng không phù hợp có thể gây tổn thương Tỳ thống huyết, Tỳ vị khiến Tỳ suy yếu, máu huyết không được lưu thông đến vùng cột sống cổ, dẫn đến tổn thương và đau đớn.
• Chấn thương vùng cổ có thể gây ảnh hưởng đến gân, cơ, khớp, đốt sống vùng cổ và tăng nguy cơ thoái hóa.

Nếu bệnh lâu ngày không được điều trị có thể dẫn đến khí huyết ngưng trệ, tổn thương các mạch máu, dây thần kinh và nhiều rủi ro liên quan khác.

Điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y có hiệu quả không?

Điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y là phương pháp phổ biến và ngày càng được nhiều người bệnh tin tưởng và áp dụng. Các bài thuốc Đông y thường mang lại hiệu quả cao, đặc biệt là khi người bệnh sử dụng đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ. Bên cạnh đó, thuốc Đông y thường được bào chế từ các loại dược liệu thiên nhiên, do đó rất an toàn và có thể sử dụng lâu dài mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.

Ngoài ra, thuốc Đông y cũng có một số ưu điểm như sau:

• Hiệu quả điều trị lâu dài: Các bài thuốc Đông y tập trung vào cải thiện tận gốc nguyên căn gây bệnh, do đó có hiệu quả kéo dài và ít khi tái phát, nếu người bệnh sử dụng thuốc đúng liệu trình được chỉ định. Ngoài ra, Y học cổ truyền cũng kết hợp nhiều biện pháp hiện đại, chẳng hạn như bấm huyệt, massage trị liệu hoặc cấy chỉ, nhằm cải thiện các triệu chứng thoái hóa và phục hồi khả năng vận động ở cột sống cổ.
• An toàn: Thuốc Đông y được chiết xuất từ các loại dược liệu thiên nhiên, do đó thường an toàn, không gây tác dụng phụ và có thể sử dụng kéo dài.
• Chi phí hợp lý: Hầu hết các bài thuốc Đông y đều rất dễ tìm, dễ sử dụng, thường có sẵn trong tự nhiên, do đó chi phí cho bài thuốc thường thấp.

Thoái hóa cột sống cổ là bệnh lý xảy ra do sự lão hóa tự nhiên của cơ thể và hiện tại không có biện pháp điều trị dứt điểm. Việc sử dụng thuốc Đông y có thể hạn chế các rủi ro và tác dụng phụ của thuốc Tây y cũng như hỗ trợ phục hồi khả năng vận động của cột sống cổ.

Mặc dù thuốc Đông y thường an toàn, tuy nhiên người bệnh cũng nên trao đổi với thầy thuốc để được chẩn bệnh và có kế hoạch điều trị phù hợp.

Phương pháp điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y

Dưới đây là một số bài thuốc điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y, người bệnh có thể tham khảo:

1. Điều trị thoái hóa đốt sống cổ nhẹ bằng Đông y

Trong trường hợp thoái hóa đốt sống cổ nhẹ, khi bệnh vừa mới khởi phát, các triệu chứng thường bao gồm căng cổ, đau nhức vai gáy, mỏi cổ và khó khăn khi di chuyển cổ. Lúc này, cơn đau không quá nghiêm trọng và có thể được cải thiện bằng cách nghỉ ngơi, chườm nóng hoặc tập luyện nhẹ nhàng.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể áp dụng các bài thuốc Đông y để tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau và hỗ trợ ngăn ngừa các rủi ro liên quan.

Mục đích điều trị: 

• Tăng cường sức đề kháng
• Thông kinh lạc, trừ bỏ ứ trệ
• Khu phong, tán hàn

Bài thuốc điều trị: Độc hoạt tang ký sinh gia giảm

Dược liệu cần chuẩn bị:

• Trôm lay 6 gram
• Quế chi, Phụ tử chế, Thanh táo, mỗi vị 8 gram
• Đỗ trọng, Độc hoạt, Mẫu đơn trắng, Tăng ký sinh, Phục linh, Lan căn, Sinh địa, mỗi vị đều 12 gram
• Tần quy, Đẳng sâm, mỗi vị đều 16 gram

Các thực hiện bài thuốc:

• Mang các vị thuốc đi rửa sạch, để ráo nước, sắc cùng 3 chén nước, đến khi cô đặc còn 1 chén
• Chia thuốc thành 2 phần, dùng uống trong ngày
• Mỗi ngày dùng 1 thang thuốc, liên tục trong 10 ngày là kết thúc 1 liệu trình
• Kiên trì áp dụng 2 – 3 liệu trình để cải thiện các triệu chứng thoái hóa cột sống cổ

2. Thoái hóa đốt sống cổ lâu ngày

Nếu các triệu chứng bệnh kéo dài hoặc nghiêm trọng, người bệnh có thể cảm thấy đau đớn âm ỉ hoặc đau nhói ở cổ và vai gáy. Đôi khi người bệnh cũng gặp tình trạng tê nhức cổ vai gáy, đau âm ỉ không giảm, cơn đau lan đến cánh tay, cổ tay và làm mất khả năng hoạt động tạm thời.

Trong một số trường hợp, thoái hóa đốt sống cổ gây chèn ép dây thần kinh, người bệnh có thể mệt mỏi, choáng váng, đau đầu, khó ngủ cũng như xanh xao, thiếu sức sống.

Mục đích điều trị:

• Tăng cường quá trình lưu thông máu
• Hỗ trợ cân bằng dinh dưỡng, bồi bổ cơ thể và tăng sức đề kháng
• Cải thiện tình trạng khí huyết ứ trệ
• Cải thiện cơn đau cổ vai gáy và phục hồi khả năng vận động

Bài thuốc: Hoàng kỳ quế chi ngũ vật thang gia giảm

Dược liệu cần chuẩn bị:

• Táo tàu 4 quả
• Sinh khương 6 gram
• Cát căn, Quế chi, mỗi vị đều 9 gram
• Mẫu đơn đỏ và Mẫu đơn trắng, mỗi vị đều 12 gram
• Kê huyết đằng 15 gram
• Hoàng kỳ 18 gram

Gia giảm dược liệu:

• Nếu hàn thấp: Gia thêm Khương hoạt và Mộc thông, mỗi vị đều 9 gram
• Nếu ứ huyết: Gia thêm Nụ hồng, Hắc lục hương, Địa long với liều lượng phù hợp. Hoặc dùng Ngũ gia bì, Câu kỷ tử và Tiên lưỡng kim với liều lượng phù hợp.

Cách thực hiện bài thuốc:

• Mang các nguyên liệu đi rửa sạch, để ráo nước, sau đó sắc với 2 lít nước
• Đun nhỏ lửa đến khi cạn còn 3 chén thì được
• Chia thuốc thành 3 chén, dùng uống 3 lần mỗi ngày
• Uống thuốc sau mỗi bữa ăn và nên hâm nóng lại trước khi uống
• Kiên trì áp dụng bài thuốc trọng 10 – 20 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất

3. Thoái hóa đốt sống cổ do phong hàn

Thoái hóa đốt sống cổ thể hàn thấp xảy ra khi khi thời tiết thay đổi đột ngột, khiến khí huyết lưu thông kém, dẫn đến ứ trệ. Các triệu chứng phổ biến của thể này bao gồm:

• Đau vai gáy, đau cổ, gáy cứng và có nhiều điểm đau ở cổ
• Có cảm giác cổ có nhịp đập, thường là trùng khớp với nhịp tim
• Khó cử động cổ
• Tê tay, nhức mỏi vai gáy
• Vai và các chi trên có cảm giác nặng, không có sức lực
• Thích ấm, sợ lạnh
• Lưỡi mỏng, trắng nhạt, mạch phù

Mục tiêu điều trị:

• Tán hàn, khứ phong
• Thông kinh lạc
• Cải thiện cơn đau và phục hồi hoạt động bình thường của cổ, vai, gáy, cánh tay

Bài thuốc: Quế Chi Gia Cát Căn Thang gia giảm

Cần chuẩn bị các vị thuốc:

• Táo tàu, Sinh khương, Tam thất, mỗi vị đều 3 gram
• Cam thảo 6 gram
• Quy đầu, Xuyên khung, Xương trật, Quế chi, Bạch thược, mỗi vị đều 9 gram
• Cát căn 15 gram

Cách thực hiện:

• Mang các vị thuốc đi rửa sạch, để ráo nước, sắc cùng 7 chén nước
• Đun sôi nhỏ lửa lửa đến khi còn 3 chén thuốc cô đặc, chia thành 3 lần dùng uống trong ngày
• Mỗi ngày dùng một thang thuốc, kiên trì dùng trong 10 ngày để cải thiện các triệu chứng

4. Thoái hóa cột sống cổ thể hàn đờm

Ở thế hàn đờm, người bệnh thoái hóa cột sống thường cảm thấy đau nhức, khó chịu, tê cứng, khó vận động do khí huyết khó lưu thông. Trong một số trường hợp, người bệnh còn gặp tình trạng chóng mặt, nặng đầu, mất sức lực, nôn mửa, ngực và hông sườn đau tức.

Ngoài ra, thể hàn đờm khiến người bệnh có lưỡi màu trắng nhạt, có rêu mỏng, mạch Nhu, Hoạt, cảm thấy lạnh từ bên trong.

Mục tiêu điều trị:

• Hóa đờm, trừ thấp, thông kinh lạc, hoạt huyết, tán ứ
• Cải thiện tình trạng đau nhức, phục hồi chức năng và ngăn ngừa các tổn thương thêm

Bài thuốc: Can khương truật gia giảm

Dược liệu cần chuẩn bị:

• Can khương 6 gram
• Phục linh 10 gram
• Ngưu tất, Thiên tinh sơn kế, Tang ký sinh, Khương hoạt, mỗi vị 12 gram

Cách thực hiện:

• Mang các vị thuốc đi rửa sạch, để ráo nước, sắc cùng 3 chén nước
• Đến thu cạn còn 1 chén thì chia thành 2 lần, dùng uống trong ngày
• Mỗi ngày dùng một thang thuốc cho đến khi các triệu chứng được cải thiện

5. Thoái hóa cột sống cổ thể ứ huyết

Triệu chứng điển hình của tình trạng thoái hóa cột sống cổ thể ứ huyết là đau vai gáy, đau lưng trên, tê và ê ẩm toàn bộ phần trên cơ thể. Cơn đau thường nghiêm trọng hơn vào ban đêm hoặc khi ấn vào vị trí đau. Ngoài ra, người bệnh cũng gặp tình trạng miệng khô, lưỡi đỏ tím hoặc do điểm huyết ứ. Mạch Huyền, Sáp.

Mục tiêu điều trị: 

• Hóa ứ, hoạt huyết, thông kinh lạc
• Tăng cường lưu thông máu, ngăn ngừa tình trạng thiếu máu lên não và chèn ép các dây thần kinh

Bài thuốc: Đào Hồng Âm gia giảm

Dược liệu cần chuẩn bị:

• Đào nhân, Hồng hoa, Xuyên khung, Quy đầu, Ngũ linh chi, Chi tử, Huyền hồ, Uy linh tiên, mỗi vị phân lượng bằng nhau
• Có biểu hiện hàn gia thêm Quế chi 9 gram, Ô đầu và Tế tân đều 3 gram
• Có triệu chứng nhiệt gia thêm Đơn bì và Bại tương thảo, mỗi vị đều 12 gram.
• Khí hư gia thêm Hoàng kỳ 18 gram
• Huyết hư gia thêm Bạch thược 12 gram
• Can thận hư gia thêm Ngũ gia bì 12 gram và Cốt toái bổ, Tang ký sinh, mỗi vị đều 9 gram

Nếu khí trệ, ứ huyết do phong và khí hư thì thay bằng bài Lý Khí Hòa Huyết Tán Phong thang

Dược liệu cần chuẩn bị:

• Hoàng kỳ, Cát căn, Bạch thược, mỗi vị đều 18 gram
• Thục địa, Xuyên sơn giáp, Đảng sâm, Đan sâm, Đào nhân, mỗi vị đều 12 gram
• Hương phụ, Địa miết trùng, Uy linh tiên, Địa long, mỗi vị đều 9 gram

Cách thực hiện: Mang các vị thuốc rửa sạch,để ráo nước, sắc cùng 7 chén nước, đến khi cạn còn 3 chén thì chia thành 3 phần dùng uống trong ngày

Trong trường hợp khí huyết đều hư, huyết ứ thì dùng bài Hoàng Kỳ Quế Chi Ngũ Ngũ Thang gia giảm:

Dược liệu cần chuẩn bị:

• Hoàng kỳ 18 gram
• Kê huyết đằng 15 gram
• Xích thược, Bạch thược, mỗi vị đều 12 gram
• Quế chi, Cát căn, mỗi vị 9 gram
• Sinh khung 6 gram
• Nếu có hàn thấp gia thêm Uy linh tiên, Khương hoạt đều 9 gram.
• Nếu kèm theo huyết ứ thì gia thêm Địa long, Hồng hoa, Nhũ hương.
• Nếu kèm Thận hư, gia hêm Ngũ gia bì, Dâm dương hoắc, Câu kỷ.

Mang các vị thuốc, rửa sạch, sắc với 7 chén nước đến cạn còn 3 thì dùng uống trong ngày.

6. Thoái hóa đốt sống cổ thể Can thận âm hư

Ở thể Can thận âm hư, người thoái hóa đốt sống cổ thường cảm thấy đau vai gáy, đau lưng, có khi cơn đau lan đến đỉnh đầu, tay chân mất cảm giác, chóng mặt, hoa mắt, đau thắt lưng. Các triệu chứng khác bao gồm gò má ửng đỏ, đổ mồ hôi trộm, họng khô, lưỡi đỏ, rêu mỏng. Mạch Sắc, Tế.

Mục tiêu điều trị:

• Hoạt huyết
• Bổ Can Thận
• Thông kinh hoạt lạc

Bài thuốc: Sử dụng bài Hổ Tiềm Hoàn gia giảm

Dược liệu cần chuẩn bị:

• Ngưu tất, Thục địa, Đan sâm, Bạch thược, mỗi vị đều 12 gram
• Tỏa dương, Tri mẫu, Hoàng bá, Qui bản, Thỏ ti tử, kê huyết đằng, mỗi vị đều 9 gram
• Nếu âm dương đều hư với biểu hiện chân lạnh, suy giảm ham muốn tình dục, đi tiêu lỏng, huyết ứ thì thay bằng bài thuốc: Hà Thị Cảnh Chuỳ Bình Phương, Thục địa, Kê huyết đằng, Bồ hoàng, Cốt toái bổ, đều 15g, Lộc hàm thảo, Đan sâm, Thương truật, Mạch nha, Nhục thung dung, Đương quy vĩ đều 9 gram, Ngô công 6 gram.
• Nếu váng đầu, hoa mắt, chóng mặt, thì gia thêm Thiên ma, Câu đằng, mỗi vị đều 12 gram.
• Nếu kèm phong thấp thì gia thêm Cát căn, Uy linh tiên, Hy thiêm thảo, mỗi vị đều 9 gram.
• Nếu huyết hư thì gia thêm A giao.
• Nếu loãng xương thì bỏ Toả dương, Thỏ ty tử, gia thêm Cốt toái bổ, Tục đoạn và Ngũ gia bì, mỗi vị đều 9 gram.

Nếu thoái hoá cột sống cổ gây hẹp cột sống với các biểu hiện đau, cứng gáy kèm váng đầu, chóng mặt, muốn nôn, nôn mửa, ù tai và mờ mắt, cần dùng phép khu phong, hoá đờm, hoạt huyết, chỉ thống. Dùng bài Định Huyễn Thang: Đan sâm 30 gram, Dạ giao đằng, Bạch thược, mỗi vị đều 24 gram, Câu đằng 20 gram, Phục linh 15 gram, Cương tằm, Thiên ma, Bán hạ, mỗi vị đều 9 gram.

Sắc các vị thuốc với 7 chén nước, đến khi thu được 3 chén thì chia thành 3 lần, dùng uống trong ngày,

7. Thoái hóa cột sống cổ nghiêm trọng

Trong các trường hợp nghiêm trọng, thoái hóa cột sống cổ có thể dẫn đến co cứng cơ, tê tay, đau nhức vai gáy lan đến cánh tay. Trong một số trường hợp, cơn đau có thể nghiêm trọng đến mức gây mệt mỏi, khó ngủ, ăn mất ngon và suy nhược cơ thể.

Trong trường hợp này, người bệnh cần dùng bài thuốc loại bỏ phong, hàn, nhiệt, thấp trong cơ thể. Ngoài ra cần tăng cường lưu thông máu, khu phong, tán ứ huyết, loại bỏ độc tố, cải thiện các triệu chứng thoái hóa khớp và ngăn ngừa nguy cơ tái phát.

Mục tiêu điều trị:

• Giải phong, hàn, nhiệt trong cơ thể
• Tăng cường tuần hoàn máu, tán ứ huyết
• Cải thiện các triệu chứng và tăng tốc độ chữa lành vết thương
• Cải thiện tình trạng mệt mỏi, suy nhược cơ thể, giúp ăn uống ngon miệng

Bài thuốc như sau:

• Nụ hồng
• Đào nhân
• Vẩy tê tê
• Bạch cương tằm
• Hồi giới

Liều lượng thuốc phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Cách thực hiện:

Mang các vị thuốc rửa sạch, để ráo nước, sắc với 800 ml nước đến khi cạn còn 300 thì chia thành 3 lần dùng uống trong ngày

• Uống thuốc sau bữa ăn 1 giờ đồng hồ để đạt hiệu quả tốt nhất
• Mỗi ngày uống một thang thuốc, kiên trì đến khi các triệu chứng được cải thiện…

Lưu ý khi điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y

Tương như y học hiện đại, Đông y không có thuốc điều trị dứt điểm tình trạng thoái hóa khớp. Tuy nhiên thuốc Đông y sử dụng các loại dược liệu thiên nhiên, tương đối lành tính và không gây các tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe.

Ngoài ra để sử dụng các bài thuốc điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y mang lại hiệu quả cao, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề như:

• Đến các cơ sở y học cổ truyền uy tín để kiểm tra sức khỏe trước khi sử dụng thuốc. Điều này có thể giúp xác định tình trạng, mức độ bệnh và có kế hoạch điều trị phù hợp nhất.
• Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng mà thầy thuốc kê đơn, tránh lạm dụng thuốc.
• Nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng, người bệnh nên liên hệ với bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.
• Nếu có các dấu hiệu không mong muốn như rối loạn tiêu hóa, chóng mặt, đau đầu, mệt mỏi, hoa mắt, người bệnh nên thông báo cho thầy thuốc để có kế hoạch điều trị phù hợp.
• Có thể kết hợp bài thuốc Đông y với các phương pháp châm cứu, bấm huyệt, cấy chỉ hoặc massage trị liệu cổ vai gáy để tăng cường hiệu quả.
• Thay đổi phong cách sinh hoạt, tránh mang vác nặng, giữ cột sống thẳng khi ngồi, đứng để ngăn ngừa nguy cơ tái phát.
• Dành thời gian nghỉ ngơi, tập thể dục và thực hiện chế độ ăn uống đầy đủ chất để tăng cường sức khỏe tổng thể.

Trên đây là một số chia sẻ về các bài thuốc Đông y chữa thoái hóa cột sống cổ hiệu quả và đơn giản. Người bệnh nên đến cơ sở y tế để được chẩn mạch và có kế hoạch điều trị phù hợp.

Tham khảo thêm:

• Chữa Thoái Hoá Đốt Sống Cổ Bằng Ngải Cứu và Lưu Ý
• Các thuốc trị thoái hóa cột sống (lưng, cổ) tốt nhất 2021