Viêm Lồi Cầu Ngoài Xương Cánh Tay

Viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay là một tình trạng đau nhức của khuỷu tay, xảy ra do hoạt động quá mức, thường xuyên lặp đi lặp lại những chuyển động của cánh tay và cổ tay. Tình trạng này khiến cơn đau lan tỏa từ bên ngoài khuỷu tay vào cổ tay và cẳng tay. Thông thường người bệnh sẽ được hướng dẫn dùng thuốc, vật lý trị liệu và một số biện pháp chăm sóc để điều trị.

Viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay là gì?

Khuỷu tay là một khớp lớn được tạo thành từ ba xương. Bao gồm xương cánh tay (xương cánh tay trên), xương trụ và xương quay (xương ở cẳng tay). Ở dưới cùng của humerus có những bú xương được gọi là epicondyles. Đây là nơi bắt nguồn của một số cơ của cẳng tay. Vết sưng xương ở mặt bên (bên ngoài) của khuỷu tay được gọi là vết lồi cầu bên hay vết lồi cầu ngoài.

Viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay còn được gọi là khuỷu tay quần vợt, hội chứng Tennis elbow, viêm xương sống hai bên. Bệnh thể hiện cho tình trạng viêm tại các gân nối với cơ cẳng tay (nằm ở phía ngoài của khuỷu tay). Tình trạng này xảy ra khi gân cùng các cơ ở cẳng tay bị tổn thương do người bệnh hoạt động quá mức, thường xuyên lặp đi lặp lại những chuyển động tương tự ở cổ tay và cánh tay.

Những người bị viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay sẽ có dấu hiệu mềm và đau ở bên ngoài khuỷu tay. Tương tự như tên gọi, bệnh thường tiến triển ở những người chơi quần vợt. Tuy nhiên một số hoạt động và bộ môn thể thao khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Thông thường để khắc phục, người bệnh sẽ được hướng dẫn điều trị kết hợp các phương pháp. Điều này đạt hiệu quả cao nhất. Phần lớn bệnh nhân đáp ứng tốt với điều trị bảo tồn. Chỉ một số ít trường hợp cần phẫu thuật để sửa chửa gân.

Triệu chứng của viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay

Viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay liên quan đến các cơ và gân của cẳng tay (những gân chịu trách nhiệm cho việc mở rộng các ngón tay và cổ tay). Trong đó Extensor Carpi Radialis Brevis (ECRB) là cơ bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Những triệu chứng của bệnh thường nghiêm trọng nhưng phát triển dần dần. Hầu hết bệnh nhân đều có cơn đau nhẹ trong thời gian đầu và tăng mức độ nghiêm trọng theo thời gian (từ nhiều tuần đến nhiều tháng). Khi những triệu chứng bắt đầu hầu như không có tổn thương cụ thể.

Một số triệu chứng và dấu hiệu dưới đây có thể giúp nhận biết viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay:

• Mềm và đau ở phần bên ngoài của khuỷu tay. Mức độ đau nhức tăng dần theo thời gian, đôi khi đau vào ban đêm
• Nhức ở đầu trên xương sống bên
• Một số trường hợp có cảm giác rát bỏng
• Cơn đau có xu hướng lan ra cánh tay trên, cẳng tay hoặc cổ tay
• Mức độ đau tăng lên khi nâng vật, xoay cẳng tay (mở nắp bình, xoay nắm cửa), cử động cổ tay, nắm chặt một vật, duỗi thẳng cổ tay hoặc nâng cao tay
• Một số trường hợp khó mở rộng cánh tay hoàn toàn
• Yếu cơ ở cẳng tay

Một số triệu chứng ít gặp:

• Cảm giác nóng ran xuống các ngón tay hoặc lan lên cánh tay
• Ngứa hoặc tê rần

Cả hai cánh tay đều có thể bị ảnh hưởng. Tuy nhiên bệnh phổ biến hơn ở cánh tay thuận của bạn. Đau do viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay tương tự như chứng khuỷu tay của người chơi golf. Tuy nhiên bệnh lý này gây ra cơn đau ở phần giữa của khuỷu tay.

Nguyên nhân gây viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay

Bệnh viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay xảy ra do những nguyên nhân dưới đây:

• Lạm dụng khớp

Lạm dụng khớp là nguyên nhân chính gây viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay. Cụ thể bệnh lý này xảy ra khi người bệnh lặp đi lặp lại một vài động tác tương tự ở cánh tay và khuỷu tay khiến cơ/ gân bị tổn thương. Trong đó cơ Extensor Carpi Radialis Brevis (ECRB) bị ảnh hưởng nhiều nhất.

ECRB giúp ổn định cổ tay trong khi khuỷu tay thẳng. Tuy nhiên nếu cơ này bị suy yếu do sử dụng quá mức, các vết rách có kích thước cực nhỏ sẽ xuất hiện trong gân – nơi ECRB gắn vào lớp đệm bên. Khi đó người bệnh sẽ bị viêm và có cảm giác đau nhức khó chịu.

Nguy cơ hư hỏng cơ Extensor Carpi Radialis Brevis (ECRB) cũng cao hơn do vị trí của nó. Trong khi khuỷu tay duỗi thẳng hoặc uốn cong, cơ này sẽ va chạm và cọ xát với xương. Từ đó dẫn đến tình trạng hao mòn cơ theo thời gian.

• Các hoạt động

Hội chứng Tennis elbow thường xảy ra ở những người chơi quần vợt. Tuy nhiên bệnh cũng có thể tiến triển từ một số hoạt động giải trí/ công việc đòi hỏi người bệnh phải dùng lực nâng vật, sử dụng cơ nhiều lần hoặc lặp đi lặp lại động tác mở rộng của bàn tay và cổ tay.

Chính vì thế ngoài vận động viên quần vợt, những người có công việc dưới đây cũng có nguy cơ cao mắc hội chứng Tennis elbow:

• • Thợ mộc
  • Thợ sửa ống nước
  • Đầu bếp
  • Người làm nghề tô màu

• Không xác định nguyên nhân

Trong một số trường hợp viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay xảy ra mà không thể xác định nguyên nhân hay bất kỳ chấn thương lặp đi lặp lại nào. Những trường hợp này được gọi là không rõ nguyên nhân hoặc vô căn.

Các yếu tố rủi ro

Những yếu tố dưới đây sẽ làm tăng nguy cơ mắc hội chứng Tennis elbow:

• Tuổi tác

Hội chứng Tennis elbow có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm và độ tuổi nào nếu có yếu tố nguy cơ (chơi quần vợt, dùng thiết bị không phù hợp, kỹ thuật đánh không phù hợp). Tuy nhiên bệnh phổ biến hơn ở những người có độ tuổi từ 30 – 50 tuổi.

• Hút thuốc lá

Các nghiên cứu cho thấy, những người có thói quen hút thuốc lá thường có nguy cơ mắc hội chứng Tennis elbow cao hơn. Bởi lượng độc tố trong thuốc lá thúc đẩy quá trình lão hóa của cơ thể, bao gồm cả gân và cơ. Điều này khiến chúng suy yếu, dễ hao mòn và viêm.

• Thừa cân béo phì

Thừa cân béo phì cũng là một yếu tố thúc đẩy quá trình phát triển của bệnh.

Viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay có nguy hiểm không?

Thời gian điều trị viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay thường dưới 1 – 2 năm. Thông thường triệu chứng có xu hướng giảm nhanh khi áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp và loại trừ những vận động kích thích làm khởi phát cơn đau. Đối với những trường hợp nặng hơn, vật lý trị liệu và dùng thuốc có thể giúp cải thiện tình trạng.

Ngược lại những trường hợp không điều trị đúng cách hoặc lặp đi lặp lại các động tác kích thích cơn đau, người bệnh có thể bị mất chức năng vận động và teo cơ.

Chẩn đoán viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay

Để chẩn đoán viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay, người bệnh sẽ được yêu cầu thực hiện một số bài kiểm tra kết hợp xét nghiệm hình ảnh.

1. Kiểm tra lâm sàng

Thông thường bác sĩ sẽ kiểm tra nhiều yếu tố để đưa ra chẩn đoán. Bao gồm: Thói quen vận động, nghề nghiệp, bệnh sử và các triệu chứng.

Ngoài ra người bệnh sẽ được yêu cầu thực hiện một loạt các bài kiểm tra. Trong đó người khám sẽ liên tục đặt áp lực lên khu vực bị ảnh hưởng trong khi bệnh nhân đang cử động khuỷu tay, các ngón tay và cổ tay. Điều này giúp kiểm tra vị trí và mức độ nghiêm trọng của cơn đau.

Thông thường chẩn đoán được xác định bằng những triệu chứng lâm sàng và dấu hiệu rời rạc và đặc trưng, cụ thể:

• Khi khuỷu tay mở rộng hoàn toàn, những điểm bị ảnh hưởng trên khuỷu tay sẽ có dấu hiệu đau nhói. Vị trí phổ biến nhất của cơn đau là nguồn gốc của cơ Extensor Carpi Radialis Brevis (ECRB) từ cơ hoành bên, cách xa 1cm và hơi hướng về phía trước của cơ hoành bên.
• Đau cơ khi gập cổ tay thụ động.

2. Kiểm tra cận lâm sàng

Sau quá trình kiểm tra lâm sàng, người bệnh sẽ được chỉ định một số xét nghiệm hình ảnh để đánh giá chính xác vị trí và mức độ tổn thương, các bộ phận bị ảnh hưởng. Đồng thời chẩn đoán phân biệt viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay với một số bệnh lý khác.

• Chụp X-quang: Thông qua X-quang, bác sĩ có thể xác định những nguyên nhân gây đau không hoặc có liên quan đến khuỷu tay quần vợt. Cụ thể như viêm khớp hoặc gãy xương. Hiếm khi xác định được tình trạng vôi hóa ở nơi các cơ trải dài và gắn vào vùng thượng đòn bên.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Việc kiểm tra hình ảnh MRI có thể thể xác định được những vấn đề ở cơ, gân và một số mô mềm khác. Đồng thời xác định mức độ tổn thương. Ngoài ra kỹ thuật này còn giúp xác định tình trạng sưng tấy và chất lỏng dư thừa tại khu vực bị ảnh hưởng ở khuỷu tay. Cụ thể như cơ duỗi Extensor Carpi Radialis Brevis và điểm nối giữa xương cẳng tay. Trong một số trường hợp, chụp cộng hưởng từ được chỉ định để loại trừ nguyên nhân gây đau cánh tay là do những thay đổi về các khớp ở cổ hoặc thoát vị đĩa đệm. Bởi cả hai tình trạng này đều có khả năng gây đau cánh tay.
• Siêu âm: Siêu âm cho phép bác sĩ kiểm tra mô mềm trên hình ảnh. Từ đó xác định gân, cơ tổn thương và đánh giá đúng tình trạng.
• Điện cơ (EMG): Điện cơ (EMG) được thực hiện để loại trừ chèn ép dây thần kinh. Bởi những triệu chứng do chèn ép dây thần kinh di chuyển xung quanh khuỷu tay tương tự như khuỷu tay quần vợt.

3. Chẩn đoán phân biệt

Thông thường khuỷu tay quần vợt sẽ được chẩn đoán phân biệt với những tình trạng sau:

• Bệnh viêm xương tủy xương
• Viêm xương khớp
• Chèn ép dây thần kinh
• Gãy xương
• Viêm khớp khuỷu tay

Điều trị viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay

Khuỷu tay quần vợt và các triệu chứng có thể được khắc phục bằng nhiều phương pháp khác nhau. Tuy nhiên hầu hết bệnh nhân đều được điều trị với phương pháp tiếp cận theo nhóm.

Điều này có nghĩa người bệnh sẽ được điều trị đồng thời với những biện pháp chăm sóc, dùng thuốc và vật lý trị liệu. Trong một số trường hợp phương pháp phẫu thuật có thể được bổ sung để đạt hiệu quả điều trị nhanh và cao nhất.

1. Biện pháp chăm sóc và điều trị tại nhà

Thông thường người bệnh sẽ được yêu cầu dừng mọi hoạt động có thể gây kích thích cơn đau. Đồng thời áp dụng những biện pháp dưới đây để đẩy nhanh quá trình chữa lành tổn thương và khắc phục các triệu chứng.

• Nghỉ ngơi

Cánh tay của bạn cần được nghỉ ngơi để giảm nhẹ cơn đau và phục hồi tổn thương. Do đó ngay khi cơn đau xuất hiện, người bệnh cần phải giảm hoặc dừng hoàn toàn những hoạt động thể thao và các công việc nặng nhọc. Đặc biệt không thực hiện các động tác kích thích khởi phát cơn đau.

Hãy vận động nhẹ nhàng và đúng kỹ thuật sau khi cơn đau thuyên giảm. Ngoài ra cần tránh lặp đi lặp lại những chuyển động cổ tay.

• Chườm lạnh khuỷu tay

Người bệnh nên chườm lạnh khuỷu tay trong vài ngày đầu để giảm đau và sưng do viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay. Bởi nhiệt độ cao có thể giảm hoạt động của dây thần kinh và gây tê. Từ đó cải thiện cơn đau hiệu quả và nhanh chóng.

Ngoài ra chườm lạnh giúp hỗ trợ trị viêm và giảm sưng bằng cách co mạch và hạn chế lượng máu lưu thông qua khu vực tổn thương. Theo các chuyên gia, chườm lạnh khuỷu tay nên được thực hiện từ 3 – 4 giờ 1 lần, mỗi lần 20 phút. Thực hiện liên tục 3 ngày hoặc cho đến khi cơn đau được khắc phục hoàn toàn.

• Dùng dây đeo khuỷu tay

Sử dụng dây đeo khuỷu tay là cần thiết đối với những bệnh nhân mắc chứng khuỷu tay quần vợt. Bởi thiết bị này có thể giúp bảo vệ và giảm căng thẳng lên gân, cơ tổn thương. Từ đó cải thiện và giảm kích thích cơn đau.

• Dùng nẹp ở cẳng tay

Việc sử dụng nẹp có thể giúp giảm căng thẳng, bảo vệ và tạo điều kiện cho mô tổn thương tự chữa lành. Ngoài ra biện pháp này còn giúp hạn chế tình trạng đau nhức hiệu quả.

• Xoa bóp và nắn bóp

Người bệnh có thể thường xuyên xoa bóp và nắn bóp khu vực bị ảnh hưởng để cải thiện các triệu chứng. Biện pháp này có tác dụng giảm cứng và giảm đau hiệu quả, cải thiện phạm vi cử động của cánh tay.

2. Sử dụng thuốc

Hãy sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ nếu cơn đau nghiêm trọng và kéo dài. Thông thường một số loại thuốc dưới đây sẽ được chỉ định:

• Acetaminophen: Acetaminophen được dùng cho những trường hợp đau nhẹ và vừa. Thuốc này có tác dụng giảm đau và hạ sốt hiệu quả.
• Thuốc chống viêm không Steroid (NSAID): Một số thuốc chống viêm không Steroid (NSAID), chẳng hạn như Ibuprofen, Naproxen (Aleve) sẽ được chỉ định cho những trường hợp viêm gân và có cơn đau ở mức độ trung bình. Việc sử dụng loại thuốc này có thể giúp giảm viêm, đau và sưng tại vị trí tổn thương.

3. Vật lý trị liệu

Ở những trường hợp nghiêm trọng hơn, vật lý trị liệu sẽ được khuyến khích. Tùy thuộc vào tình trạng, người bệnh sẽ được hướng dẫn những bài tập kéo căng và tăng cường cơ bắp với cường độ thích hợp. Đặc biệt những bài tập lệch tâm, điển hình như nâng cao và hạ cổ tay xuống rất chậm có thể mang đến nhiều lợi ích.

Ngoài ra những bài tập vật lý trị liệu còn có tác dụng tăng tuần hoàn máu, giảm đau, hạn chế tình trạng co cứng và duy trì khả năng vận động cho khớp. Trong một số trường hợp, điện trị liệu, siêu âm trị liệu, nhiệt trị liệu… cũng được áp dụng.

4. Tiêm steroid

Nếu cơn đau không thuyên giảm, tiêm steroid (điển hình như Corticoid) sẽ được chỉ định. Đây là một loại thuốc chống viêm mạnh, có tác dụng trị viêm và giảm đau rất hiệu quả. Thông thường thuốc sẽ được tiêm trực tiếp vào vùng bị đau, xung quanh gân bị ảnh hưởng.

5. Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu

Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu là phương pháp điều trị sinh học được chỉ định để cải thiện môi trường sinh học của mô. Phương pháp này có tác dụng giảm viêm và đau, tăng tốc độ phục hồi các mô bị tổn thương, đồng thời kích thích quá trình tái tạo mô mới. Từ đó giúp gân, cơ tổn thương mau chóng phục hồi, khắc phục triệu chứng hiệu quả.

Khi thực hiện, bác sĩ sẽ lấy một mẫu máu nhỏ từ cánh tay. Sau đó thu về một lượng tiểu cầu từ dung dịch và điều chỉnh mẫu bệnh phẩm trong phòng thí nghiệm. Cuối cùng huyết tương giàu tiểu cầu sẽ được tiêm vào cơ thể để cải thiện tình trạng.

6. Liệu pháp xung kích ngoài cơ thể

Khi thực hiện liệu pháp xung kích ngoài cơ thể, sóng âm thanh sẽ được gửi đến khuỷu tay. Sóng này có tác dụng tạo ra microtrauma giúp thúc đẩy quá trình điều chỉnh và chữa bệnh tự nhiên của cơ thể. Từ đó mang đến hiệu quả trong việc phục hồi tổn thương và khắc phục triệu chứng.

7. Phẫu thuật điều trị

Nếu bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn (sau 6 – 12 tháng), bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để cải thiện tình trạng. Hầu hết kỹ thuật được dùng trong điều trị khuỷu tay quần vợt đều nhằm vào mục đích loại bỏ cơ bị bệnh và kết nối các cơ khỏe mạnh với nhau.

Phẫu thuật điều trị viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay được lựa chọn dựa trên nhiều yếu tố. Bao gồm tình trạng sức khỏe chung, phạm vi thương tích và nhu cầu cá nhân.

• Phẫu thuật mở: So với phẫu thuật nội soi khớp, phẫu thuật mở được dùng phổ biến hơn ở những bệnh nhân có khuỷu tay quần vợt. Khi thực hiện, bác sĩ sẽ rạch một đường dài trên khuỷu tay để sửa chửa gân, cơ.
• Phẫu thuật nội soi khớp: Đối với phẫu thuật nội soi khớp, bác sĩ sẽ tạo những vết mổ nhỏ, dùng các dụng cụ nhỏ để loại bỏ mô tổn thương và nối cơ.

Bất kỳ cuộc phẫu thuật nào cũng đều có nguy cơ phát sinh rủi ro. Dưới đây là một số rủi ro phổ biến:

• Nhiễm trùng
• Mất sức
• Tổn thương mạch máu và dây thần kinh
• Mất tính linh hoạt
• Phục hồi kéo dài

Phục hồi chức năng

Sau phẫu thuật điều trị, người bệnh sẽ được sử dụng nẹp để bất động cánh tay tạm thời. Thông thường nẹp và chỉ khâu sẽ được tháo ra sau 1 tuần. Sau 2 tháng, bệnh nhân bắt đầu phục hồi chức năng.

Trong thời gian phục hồi, người bệnh sẽ được hướng dẫn những bài tập nhẹ giúp tăng cường dần dần. Sau một thời gian sức cơ và chức năng vận động của người bệnh sẽ được phục hồi.

Bác sĩ sẽ cho biết khi nào người bênh có thể hoạt động thể thao. Thông thường bệnh nhân phải mất từ 4 – 6 tháng sau phẫu thuật. Khoảng 80 – 90% bệnh nhân phục hồi hoàn toàn khi phẫu thuật điều trị viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay. Mặc dù vậy, nhiều trường hợp khác có thể bị mất sức.

Phòng ngừa viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay

Để phòng ngừa viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay, bạn cần:

• Không lặp đi lặp lại những chuyển động tương tự ở cổ tay và cánh tay.
• Không thực hiện những động tác gây căng thẳng cho các cơ xung quanh khuỷu tay.
• Sinh hoạt và chơi thể thao đúng kỹ thuật (đặc biệt lưu ý ở những người chơi quần vợt).
• Sử dụng thiết bị phù hợp khi chơi thể thao.
• Khởi động nhẹ nhàng cho các khớp linh hoạt, thư giãn gân, cơ. Từ đó hạn chế chấn thương.
• Loại bỏ thói quen hút thuốc lá.
• Để cánh tay nghỉ ngơi sau khi chơi thể thao. Có thể xoa và nắn bóp để thư giãn, giảm áp lực cho gân và các cơ.

Viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay thường gặp ở những người chơi quần vợt, có công việc cần lặp đi lặp lại động tác ở cánh tay và cổ tay. Bệnh lý này có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp. Tuy nhiên bệnh nhân cần điều trị sớm để giảm nguy cơ phẫu thuật và tránh biến chứng.

Tham khảo thêm:

• Viêm Điểm Bám Gân Khuỷu Tay Là Gì? Nguy Hiểm Không?
• Đau Khuỷu Tay: Nguyên Nhân, Cách Chẩn Đoán, Điều Trị