Viêm Bao Gân Cổ Tay

Viêm bao gân cổ tay là tình trạng viêm của những lớp vỏ bọc bao quanh gân ở cổ tay. Hầu hết các trường hợp mắc bệnh do lạm dụng cổ tay mãn tính. Khi chuyển động, bao gân và gân ma sát liên tục với nhau dẫn đến kích ứng và tạo cảm giác đau đớn. Bệnh lý này cần được điều trị sớm để cải thiện vận động, kiểm soát cơn đau và ngăn biến chứng.

Viêm bao gân cổ tay là gì?

Viêm bao gân là một tổn thương thường gặp, có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào, trong đó có cổ tay. Viêm bao gân cổ tay là tình trạng vỏ bọc bên ngoài gân (lớp mô mềm mỏng trơn hay còn gọi là màng hoạt dịch) có dấu hiệu kích ứng quá mức hoặc viêm. Tình trạng này làm dày lên lớp vỏ bọc hoặc khiến gân sưng tấy.

Trong khi chuyển động, tình trạng dày và sưng lên khiến gân và đường hầm (lớp vỏ bọc bên ngoài) ma sát với nhau và dẫn đến những đợt đau nhức kéo dài. Chính vì thế mà những chuyển động liên quan đến cổ tay đều làm tăng mức độ đau đớn.

Vì viêm bao gân cổ tay gây sưng và đau đớn nghiêm trọng nên phạm vi chuyển động của cổ tay và ngón tay cái cũng bị hạn chế. Đôi khi cơn đau còn lan rộng đến cẳng tay và các ngón tay khác kèm theo cảm giác nóng bỏng hoặc tê bì.

Theo các chuyên gia, việc điều trị viêm bao gân cổ tay cần sớm tiến hành để phục hồi chức năng và hạn chế phát sinh những rủi ro làm ảnh hưởng đến hoạt động sinh hoạt.

Các dạng tổn thương

Bệnh viêm bao gân cổ tay có hai dạng tổn thương, bao gồm:

1. Hội chứng De Quervain

Hội chứng De Quervain là tình trạng viêm của bao gân và các gân kiểm soát chuyển động ngón tay cái (hai gân xung quanh gốc ngón tay cái). Tình này làm tăng tính nhạy cảm của cổ tay và ngón tay cái, tạo những đợt co thắt và đau phía ngón cái của cổ tay.

Bệnh nhân mắc hội chứng De Quervain thường khó thực hiện những chuyển động liên quan đến vùng tổn thương, đau nhiều hơn khi xoay cổ tay, ngón tay cái không thể chuyển động trơn tru. Tùy thuộc vào tình trạng, người bệnh có thể được điều trị nội khoa (dùng thuốc, vật lý trị liệu, nghỉ ngơi…) hoặc phẫu thuật giải phóng vỏ bọc gân.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng De Quervain:

• Đau nhức nhiều phía ngón tay cái của cổ tay. Đau nhiều hơn khi cầm nắm đồ vật, nâng vật nặng, vặn cổ tay
• Cơn đau thường lan rộng đến cẳng tay và các ngón tay
• Vùng tổn thương sưng to
• Khó hoặc không thể cử động ngón cái
• Co thắt
• Xuất hiện cảm giác nóng bỏng ở bàn tay hoặc/ và tê bì ngón trỏ và ngón tay cái.

2. Hội chứng ống cổ tay

Hội chứng ống cổ tay (hội chứng đường hầm cổ tay) là tình trạng tê yếu, ngứa ran và đau ở bàn tay, cánh tay. Tình trạng này xảy ra khi các dây thần kinh trong ống cổ tay chịu nhiều áp lực, thường liên quan đến viêm bao gân (các bao gân trong ống cổ tay).

Các triệu chứng của hội chứng ống cổ tay thường bắt đầu dần dần, có xu hướng nghiêm trọng hơn vào ban đêm hoặc thực hiện các chuyển động kích thích cơn đau. Phần lớn bệnh nhân mắc hội chứng ống cổ tay là phụ nữ, các triệu chứng của bệnh thường xuất hiện ở cả hai tay.

Dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng ống cổ tay:

• Tê và yêu cơ
• Có cảm giác sưng phồng ở các ngón tay
• Ngứa ran
• Nóng rát và đau đớn ở khu vực bị ảnh hưởng. Chủ yếu xảy ra ở ngón đeo nhẫn, ngón giữa, ngón trỏ và ngón tay cái
• Đau và ngứa ran có xu hướng lan lên cẳng tay
• Thường chuột rút và đau cơ
• Hạn chế những chuyển động ở cổ tay và các ngón tay
• Rối loạn cảm giác

Nguyên nhân gây viêm bao gân cổ tay

Viêm bao gân cổ tay chủ yếu xảy ra do người bệnh lạm dụng cổ tay mãn tính. Cấu trúc của gân giống với sợi dây, nó có tác dụng nối cơ với xương, truyền lực và đảm bảo các hoạt động của khớp xương.

Các gân được bao bọc và bảo vệ bởi một lớp mô mềm (còn được gọi là màng hoạt dịch). Điều này giúp các sợi gân dễ dàng di chuyển qua vỏ bọc khi thực hiện các hoạt động liên quan đến cổ tay.

Tuy nhiên khi lặp đi lặp lại các chuyển động, lớp vỏ bọc bao gân sẽ bị kích ứng và dày lên, gân sưng tấy. Điều này khiến gân và vỏ bọc ma sát với nhau và tạo cảm giác đau nhức.

Trong nhiều trường hợp, viêm bao gân cổ tay còn xảy ra do một số nguyên nhân dưới đây:

• Tổn thương gân do dùng thuốc: Thuốc kháng sinh Fluoroquinolone và thuốc chữa cholesterol cao Statin có khả năng gây kích ứng và tổn thương gân. Lâu ngày dẫn đến viêm bao gân.
• Bệnh lý: Viêm bao gân cổ tay thường bắt nguồn từ một số dạng viêm khớp (như viêm khớp dạng thấp), bệnh viêm nhiễm và u nang. Đối với những trường hợp có u nang, tổn thương gân thường tiến triển nhanh và nghiêm trọng. Đồng thời tăng nguy cơ rách và đứt gân, biến dạng tay và giảm khả năng vận động.
• Chấn thương: Viêm bao gân cổ tay thường khởi phát sau một thời gian chấn thương cổ tay nhưng không được điều trị dứt điểm. Ngoài ra tổn thương gân do chấn thương có thể khiến bệnh khởi phát nhanh hơn.
• Mô sẹo: Mô sẹo do phẫu thuật hay một số vấn đề bệnh lý làm ảnh hưởng đến chuyển động của gân trong đường hầm (vỏ bọc). Lâu ngày dẫn đến tình trạng viêm.

Ngoài ra một số yếu tố nguy cơ dưới đây cũng có thể thúc đẩy viêm bao gân cổ tay tiến triển:

• Giới tính: Nữ giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Tuổi tác: Bệnh thường xảy ra ở nhóm người có độ tuổi từ 30 – 50 tuổi.
• Thai kỳ: Các nghiên cứu cho thấy viêm bao gân De Quervain xảy ra phổ biến hơn ở phụ nữ mang thai.

Dấu hiệu nhận biết viêm bao gân cổ tay

Những dấu hiệu được liệt kê dưới đây có thể giúp bạn nhận biết tình trạng viêm bao gân cổ tay:

• Có cảm giác mềm mại ở khu vực đau
• Đau nhức nghiêm trọng tại vị trí tổn thương. Đau nhiều hơn vào ban đêm hoặc khi thực hiện những chuyển động ở cổ tay
• Sưng to ở vị trí có bao gân bị tổn thương
• Cơn đau có xu hướng lan rộng đến các ngón tay và cẳng tay
• Giảm phạm vi chuyển động

Tùy thuộc vào các dạng tổn thương của viêm bao gân cổ tay (hội chứng De Quervain, hội chứng ống cổ tay), người bệnh có thể gặp một số triệu chứng khác với đặc điểm và mức độ nghiêm trọng khác nhau.

Viêm bao gân cổ tay có nguy hiểm không?

Các triệu chứng của bệnh viêm bao gân cổ tay thường khởi phát từ từ. Chính vì thế người bệnh vẫn có thể chuyển động cổ tay và ngón tay bình thường. Sau một thời gian tiến triển, các triệu chứng đa dạng, tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng. Điều này làm giảm khả năng sử dụng tay và ảnh hưởng đến các hoạt động sinh hoạt.

Viêm bao gân cổ tay và các triệu chứng có thể thuyên giảm nhanh khi được điều trị. Phần lớn bệnh nhân bị viêm bao gân cổ tay có đáp ứng với điều trị bảo tồn. Chỉ một số ít trường hợp cần phẫu thuật sửa chữa gân, bệnh nhân có tiên lượng khá tốt.

Ngược lại những trường hợp không điều trị và không chăm sóc tốt có thể gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng. Cụ thể như:

• Đứt gân dẫn đến biến dạng cổ tay và bàn tay
• Teo cơ ngón tay cái
• Rối loạn hoặc mất khả năng cảm giác
• Liệt bàn tay
• Thoái hóa khớp

Để ngăn ngừa biến chứng, người bệnh cần được thăm khám, điều trị sớm và đúng cách.

Cách chẩn đoán viêm bao gân cổ tay

Bác sĩ kiểm tra tình trạng sưng và các biểu hiện bên ngoài, đồng thời yêu cầu bệnh nhân liệt kê và mô tả triệu chứng để xác định tình trạng. Ngoài ra người bệnh thường được yêu cầu di chuyển/ xoay cổ tay theo nhiều hướng hoặc ấn vào vùng tổn thương. Điều này giúp xác định gân tổn thương, vị trí và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Thông thường khi ấn hoặc thực hiện các chuyển động, người bệnh sẽ có cảm giác đau đớn và hầu như không thể thực hiện một số cử động. Nếu có nghi ngờ mắc hội chứng De Quervain, nghiệm pháp Finkelstein sẽ được áp dụng.

Để thực hiện nghiệm pháp Finkelstein, người bệnh cần nắm chặt tay trong khi ngón tay cái nằm giữa lòng bàn tay và được kẹp lại bởi bốn ngón tay còn lại. Hướng lòng bàn tay sang ngang, sau đó uốn cổ tay về phía dưới (phía ngón tay út).

Đối với những trường hợp viêm bao gân De Quervain, nghiệm pháp Finkelstein sẽ khiến người bệnh đau đớn dữ dội ở phía bên của cổ tay và ngón tay cái.

Nếu kết quả kiểm tra không rõ ràng, siêu âm có thể được chỉ định. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ kiểm tra mô mềm. Từ đó xác định gân tổn thương và vấn đề đang gặp. Ngoài ra, bệnh nhân có thể được yêu cầu chụp X-quang để chắc chắn rằng cơn đau không do những tổn thương của xương gây ra.

Phương pháp điều trị viêm bao gân cổ tay

Đối với viêm bao gân cổ tay, các phương pháp cần được sử dụng kết hợp để khắc phục triệu chứng và giảm kích ứng ở gân tổn thương. Những phương pháp thường được xem xét và áp dụng gồm:

1. Nghỉ ngơi

Nghỉ ngơi và dừng các hoạt động đang thực hiện có thể tạo điều kiện cho các triệu chứng biến mất. Bởi trong khi nghỉ ngơi, bao gân và gân tổn thương có thể được thư giãn, giảm bớt căng thẳng. Điều này giúp cơn đau nhanh chóng được xoa dịu.

Ngoài ra nâng tay cao hơn tim trong khi nghỉ ngơi đã được chứng minh lâm sàng về hiệu quả giảm sưng do tổn thương gân và xương khớp. Sau khi triệu chứng đau thuyên giảm, người bệnh nên tập chuyển động các ngón tay và cổ tay. Tuy nhiên cần tránh thực hiện những động tác hay cử động có thể kích thích cơn đau.

2. Sử dụng nẹp

Nẹp được sử dụng trong hầu hết các trường hợp bị viêm bao gân cổ tay. Bởi trong khi nẹp, cổ tay và ngón tay cái có thể được nâng đỡ, giảm áp lực lên gân và bao gân tổn thương, hạn chế tình trạng di lệch làm tăng mức độ đau.

Ngoài ra việc sử dụng nẹp còn giúp tránh những động tác và tác động bên ngoài làm ảnh hưởng đến quá trình chữa lành tổn thương. Đồng thời tạo điều kiện cho các mô được tái tạo và xoa dịu cơn đau.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và khả năng phục hồi, thời gian sử dụng nẹp có thể kéo dài từ 4 – 6 tuần, nẹp 24 tiếng mỗi ngày.

3. Chườm lạnh cổ tay

Hãy thử sử dụng túi lạnh chườm lên cổ tay tổn thương để hỗ trợ điều trị viêm bao gân. Nhiệt độ thấp có thể giúp giảm đau, sưng và viêm hiệu quả. Phương pháp này nên được áp dụng mỗi ngày 3 – 4 lần, mỗi lần từ 15 – 20 phút. Khi thực hiện cần cho đá lạnh vào túi chườm hoặc khăn bông, sau đó áp lên cổ tay.

4. Duy trì vận động

Không nên bất động lâu ngày, trừ trường hợp đeo nẹp theo chỉ định của bác sĩ. Theo các chuyên gia, người bệnh nên thực hiện những bài tập ở cổ tay và bàn tay với những động tác nhẹ nhàng, tập từ từ và đúng cách. Nên ưu tiên các bài tập kéo giãn và tăng cường sức cơ.

Việc luyện tập đều đặn có thể giúp cải thiện sức mạnh cơ bắp, tăng tính dẻo dai và thư giãn gân tổn thương. Đồng thời giảm đau, kích thích lưu thông máu và cải thiện khả năng vận động.

5. Sử dụng thuốc

Trong quá trình điều trị viêm bao gân bàn tay, người bệnh thường được yêu cầu sử dụng NSAID hoặc Steroid để khắc phục bệnh.

• NSAID: NSAID (thuốc chống viêm không steroid) là thuốc giảm đau và kháng viêm không kê đơn. Thuốc có tác dụng điều trị viêm, giảm sưng và đau nhức. Các loại thường được dùng gồm Ibuprofen và Naproxen. Thông thường thuốc chống viêm không steroid sẽ được sử dụng bằng đường uống. Tuy nhiên ở những trường hợp nghiêm trọng, NSAID có thể được dùng dưới dạng thuốc tiêm.
• Tiêm Steroid: Những trường hợp không đáp ứng với NSAID sẽ được tiêm Steroid (thường dùng Corticoid) quanh gân để điều trị. Phương pháp này có tác dụng trị viêm và giảm đau. Do Corticoid có khả năng chống viêm cực mạnh nên tình trạng viêm bao gân cổ tay và các triệu chứng thường được khắc phục hoàn toàn mà không cần điều trị thêm.

6. Vật lý trị liệu

Hầu hết các trường hợp viêm bao gân cổ tay đều được hướng dẫn tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng. Phương pháp này có tác dụng cải thiện chức năng của gân và bao gân tổn thương, giảm đau, tăng cường sức cơ và phục hồi vận động.

Ngoài ra tập vật lý trị liệu còn giúp tăng lưu thông khí huyết, góp phần thúc đẩy chữa lành mô tổn thương. Đồng thời cải thiện tính linh hoạt cho khớp, duy trì khả năng truyền lực và cầm nắm đồ vật.

7. Phẫu thuật

Ít khi phẫu thuật được xem xét trong điều trị viêm bao gân cổ tay. Thông thường phương pháp này sẽ được chỉ định khi không đạt hiệu quả điều trị sau 3 – 6 tháng, tổn thương bao gân nghiêm trọng kèm theo những triệu chứng nặng nề.

Để điều trị, bác sĩ sẽ tạo một vết rạch có kích thước vừa đủ và tiến hành giải phóng vỏ bọc gân. Điều này giúp tăng không gian trong đường hầm, hạn chế tình trạng kích ứng và ma sát giữa gân với bao gân. Từ đó hạn chế tổn thương và khắc phục nhanh các triệu chứng.

Sau phẫu thuật, người bệnh sẽ được đeo nẹp trong vài tuần. Sau đó tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng và tăng cường sức mạnh cho cổ tay. Vết mổ thường lành sau 3 tuần. Tuy nhiên phải mất từ 3 – 4 tháng để phục hồi hoàn toàn.

Những trường hợp không phẫu thuật thường có thời gian phục hồi ngắn hơn, khoảng 4 – 6 tuần.

Phòng ngừa viêm bao gân cổ tay

Lạm dụng cổ tay mãn tính là nguyên nhân chính gân viêm bao gân cổ tay. Chính vì thế để ngăn ngừa bệnh, bạn cần:

• Cân bằng thời gian làm việc, luyện tập và nghỉ ngơi. Không nên vận động hay làm việc gắng sức.
• Tránh lặp lại nhiều lần những chuyển động tương tự ở cổ tay và bàn tay.
• Tránh thực hiện những cử động có khả năng tác động mạnh đến cổ tay, cụ thể như nắn bẻ khớp. Bởi điều này có thể kéo căng cơ quá mức, tăng áp lực lên khớp xương, gân và bao gân. Từ đó gây kích ứng, tổn thương và phát sinh những đợt viêm cấp.

Ngoài ra để giảm nguy cơ viêm bao gân cổ tay, người bệnh có thể áp dụng thêm một số biện pháp được liệt kê dưới đây:

• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân bằng để cơ thể và các cơ quan bên trong hoạt động tốt và khỏe mạnh. Đặc biệt bạn cần bổ sung nhiều canxi, vitamin D, vitamin C, vitamin nhóm B, vitamin E, omega-3, protein, chất chống oxy hóa và kẽm từ thực phẩm. Bởi đây đều là những thành phần dinh dưỡng tốt cho xương, khớp và các mô mềm (trong đó có cơ, gân và bao gân), giúp tăng cường độ chắc khỏe và đảm bảo chuyển động linh hoạt. Ngoài ra những thành phần này còn có tác dụng chống lão hóa sớm, kháng viêm và giảm đau.
• Đeo nẹp hỗ trợ khi chơi thể thao hoặc thực hiện một công việc cần lặp đi lặp lại như đánh máy. Ngoài ra nên sử dụng nẹp khi thực hiện những hoạt động gây căng thẳng cho cổ tay.
• Luôn luôn khởi động cổ tay trước khi nâng/ kéo/ đẩy vật nặng hoặc chơi những môn thể thao cần sử dụng cổ tay liên tục. Cụ thể như quần vợt, golf, bóng rổ, bóng chuyền… Điều này giúp tăng lưu thông máu, thư giãn cơ, gân và khớp xương, hạn chế chấn thương.
• Thường xuyên nghỉ giải lao kết hợp xoa bóp và chuyển động cổ tay nhẹ nhàng ở những người làm việc nhiều với bàn phím, máy rung xóc hoặc những công việc tương tự.
• Thường xuyên thực hiện những bài tập cho tay và cổ tay để cải thiện tính linh hoạt khi vận động. Đồng thời tăng độ chắc khỏe cho khớp xương, cải thiện độ dẻo dai cho gân, tăng cường sức cơ. Điều này giúp hạn chế chấn thương và giảm nguy cơ viêm bao gân cổ tay hiệu quả.

Viêm bao gân cổ tay tiến triển khiến người bệnh thường xuyên đau nhức cổ tay và ngón cái lan rộng lên cẳng tay kèm theo sưng và nhiều triệu chứng khác. Ngoài ra bệnh lý này còn làm phát sinh nhiều biến chứng nghiêm trọng khi không được chữa trị sớm và đúng cách. Chính vì thế ngay khi cơn đau bắt đầu, người bệnh nên đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra và hướng dẫn điều trị, khắc phục sớm tình trạng.

Tham khảo thêm:

• Viêm Điểm Bám Gân Khuỷu Tay Là Gì? Nguy Hiểm Không?
• U Tế Bào Khổng Lồ Bao Gân Màng Hoạt Dịch (Tenosynovial)
• Viêm Cân Gan Bàn Chân Là Gì? Triệu Chứng, Cách Điều Trị