Tràn Dịch Khớp Háng Ở Trẻ Em

Tràn dịch khớp háng ở trẻ em xảy ra khi lượng dịch trong khớp tăng cao bất thường. Điều này khiến khớp háng sưng to, đau đớn ở hông, cứng khớp và khó khăn khi di chuyển. Thông thường, người bệnh sẽ được chữa trị với thuốc kết hợp biện pháp chăm sóc và giảm đau tại nhà.

Tràn dịch khớp háng ở trẻ em là gì?

Tràn dịch khớp háng là hiện tượng lượng dịch trong khớp háng tăng cao bất thường. Điều này dẫn đến tình trạng sưng nề và đau đớn ở khớp háng. Ngoài ra dư thừa dịch khớp còn gây co cứng, khó đi lại, hạn chế vận động và phạm vi của khớp.

Bệnh thường gặp ở người lớn tuổi nhưng cũng có thể xảy ra ở trẻ em. Tràn dịch khớp háng ở trẻ em chủ yếu do nhiễm trùng, chấn thương và một số bệnh lý ở khớp. Việc điều trị sớm là điều cần thiết để tránh bệnh tiến triển nặng và gây biến chứng.

Tương tự như người lớn, các phương pháp điều trị tràn dịch khớp ở trẻ dựa trên nguyên nhân. Sau chẩn đoán, trẻ được hướng dẫn dùng thuốc, chọc hút dịch khớp và các biện pháp chăm sóc tại nhà.

Dấu hiệu nhận biết tràn dịch khớp háng ở trẻ em

Trẻ em bị tràn dịch khớp háng sẽ có những dấu hiệu và triệu chứng sau:

Triệu chứng ở khớp

• Sưng khớp
• Đau nhức thường xuyên. Đau nhiều hơn khi cử động hoặc đặt trọng lượng lên khớp bị thương
• Đỏ và ấm da quanh khớp háng
• Cứng khớp
• Giảm phạm vi của khớp háng, trẻ khó uốn cong và mở rộng khớp hoàn toàn
• Khó khăn khi đi lại khiến trẻ lười đi hoặc đi khập khiễng

Triệu chứng toàn thân

• Khó ngủ
• Thường xuyên quấy khóc
• Mệt mỏi
• Nóng sốt
• Chán ăn

So với người lớn, tràn dịch khớp háng ở trẻ em khó nhận biết hơn, dễ nhầm lẫn với các tình trạng y tế khác. Vì thế phụ huynh cần theo dõi sức khỏe tổng thể và quan sát biểu hiện ở khớp. Đưa trẻ thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.

Nguyên nhân gây tràn dịch khớp háng ở trẻ em

Tràn dịch khớp háng ở trẻ em chủ yếu khởi phát do những nguyên nhân dưới đây:

1. Chấn thương

Ở trẻ em, hệ xương khớp chưa hoàn thiện và còn yếu ớt. Điều này khiến các khớp xương dễ bị thương trong các hoạt động thể chất hay chơi thể thao. Chấn thương khiến ổ khớp mất tính ổn định, mô mềm bị thương dẫn đến viêm hoặc kích thích quá mức. Từ đó làm ảnh hưởng đến quá trình tiết dịch, dịch khớp tăng cao bất thường.

Một số chấn thương trong sinh hoạt như giãn dây chằng háng, trật khớp háng hay gãy cổ xương đùi… cũng có thể làm tăng nguy cơ tràn dịch khớp háng sau điều trị.

2. Nhiễm khuẩn

Do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, trẻ em dễ bị nhiễm khuẩn hơn so với người lớn. Vi khuẩn có thể theo dòng máu di chuyển đến khớp háng từ một bộ phận khác của cơ thể hoặc nhiễm trùng từ vết thương xuyên thấu.

Vi khuẩn xâm nhập gây viêm khớp nhiễm khuẩn với các triệu chứng:

• Đau khớp háng
• Đỏ và sưng tấy vùng có khớp bị thương
• Sờ thấy ấm nóng
• Tràn dịch khớp háng
• Giảm phạm vi và khả năng vận động
• Tăng nhiệt độ cơ thể
• Sốt, rét run
• Ra nhiều mồ hôi
• Mệt mỏi

3. Viêm khớp

Tràn dịch khớp háng ở trẻ em có thể xảy ra do một số bệnh viêm khớp dưới đây:

• Viêm khớp dạng thấp ở trẻ em

Đây là một bệnh lý tự miễn làm tổn thương khớp và một số cơ quan trong cơ thể. Bệnh xảy ra khi hệ miễn dịch sản sinh tự kháng thể tấn công vào các mô khỏe mạnh. Điều này khiến các mô khớp bị tổn thương dẫn đến viêm, sưng nóng, đau nhức và hạn chế vận động.

Chưa thể xác định nguyên nhân gây rối loạn miễn dịch. Tuy nhiên sự rối loạn có thể liên quan đến phản ứng thái quá của hệ miễn dịch với nhiễm trùng và di truyền.

• Bệnh gout ở trẻ em

Bệnh gout xảy ra khi hàm lượng axit uric tăng cao trong máu khiến các tinh thể urat hình thành và tích tụ ở khớp. Điều này làm khởi phát những đợt viêm cấp khiến các khớp sưng to, nóng đỏ, đau đớn.

Bệnh thường lành ảnh hưởng đến các khớp ở bàn chân, nhất là khớp ngón chân cái. Tuy nhiên bệnh gout cũng có thể làm ảnh hưởng đến những khớp lớn hơn như khớp háng. Điều này làm tăng nguy cơ tràn dịch khớp háng ở trẻ em.

4. Nguyên nhân khác

Ngoài những vấn đề nêu trên, tràn dịch khớp háng ở trẻ em cũng có thể xảy ra do một số tình trạng y tế dưới đây:

• Nhiễm trùng da
• Sốt xuất huyết
• Bệnh sởi
• Sốt siêu vi
• Áp xe
• Thừa cân, béo phì.

Tràn dịch khớp háng ở trẻ em có nguy hiểm không?

Trẻ bị tràn dịch khớp háng cần sớm thăm khám và điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Điều trị sớm giúp tăng khả năng chữa khỏi hoàn toàn, ngăn ngừa biến chứng.

Một số trường hợp có nguyên nhân không được chữa khỏi, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp. Điều này khiến tình trạng sưng khớp kéo dài. Mặc dù vậy triệu chứng vẫn được kiểm soát và hạn chế rủi ro.

Những trường hợp trì hoãn điều trị có thể khiến tràn dịch khớp tiến triển nặng và gây ra những biến chứng nghiêm trọng sau:

• Tổn thương các mô lân cận như gân, dây chằng, cơ
• Ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nhỏ
• Tăng nguy cơ dị tật. Cụ thể như dáng đi khập khiễng, chênh lệch độ dài của hai chi
• Hỏng khớp háng trong tương lai.

Chẩn đoán tràn dịch khớp háng ở trẻ em

Thông thường, bác sĩ tiến hành kiểm tra lâm sàng (triệu chứng, thể chất…) kết hợp các xét nghiệm giúp xác định tràn dịch khớp háng ở trẻ em.

1. Kiểm tra lâm sàng

Bác sĩ kiểm tra các triệu chứng quanh khớp háng của trẻ (sưng, đỏ, nóng, đau nhức…), tiền sử chấn thương và bệnh lý. Ngoài ra bệnh nhi được kiểm tra thể chất bằng cách di chuyển khớp háng theo nhiều hướng, đi lại và thực hiện một số hoạt động cần thiết khác. Điều này giúp xác định mức độ ảnh hưởng của các triệu chứng và đánh giá sơ nét về tràn dịch khớp háng.

2. Chẩn đoán cận lâm sàng

Nếu nghi ngờ tràn dịch khớp háng, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm dưới đây:

• Kiểm tra dịch khớp: Trong xét nghiệm này, bác sĩ sử dụng kim dài và mỏng nhẹ nhàng chọc vào khớp háng để rút chất lỏng bên trong. Bệnh phẩm được đưa vào phòng thí nghiệm và tiến hành phân tích. Kiểm tra dịch khớp có thể giúp phát hiện vi khuẩn gây nhiễm trùng, yếu tố viêm (tinh thể, protein, glucose…) và tế bào máu ở trẻ bị chấn thương.
• Siêu âm: Siêu âm khớp háng có thể phát hiện lượng dịch bất thường trong ổ khớp. Đồng thời kiểm tra những tổn thương ở mô.
• Chụp X-quang: Hình ảnh X-quang cho phép bác sĩ loại trừ nguyên nhân gây sưng và đau khớp háng do gãy xương, trật khớp và sự phát triển của một khối u trong xương (ung thư xương ở trẻ em)
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Chụp cộng hưởng từ giúp kiểm tra các mô mềm quanh khớp. Kỹ thuật này có thể giúp phát hiện tịnh trạng hỏng sụn, tổn thương dây chằng hay u xương sụn. Từ đó chẩn đoán phân biệt tràn dịch khớp với bệnh lý nghiêm trọng.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Hiếm khi chụp cắt lớp vi tính được chỉ định. CT giúp bác sĩ kiểm tra những nguyên nhân tiềm ẩn mà kỹ thuật khác không thể xác định.

Điều trị tràn dịch khớp háng ở trẻ em

Tương tự như người lớn, điều trị tràn dịch khớp háng ở trẻ em dựa trên nguyên nhân. Các phương pháp điều trị thường bao gồm dùng thuốc, chọc hút dịch khớp và biện pháp chăm sóc tại nhà.

1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Những biện pháp chăm sóc tại nhà như nghỉ ngơi, sử dụng nhiệt, dùng đá… có thể giúp trẻ giảm nhẹ triệu chứng của tràn dịch khớp háng.

• Nghỉ ngơi: Khi bị sưng và đau do tràn dịch khớp háng, nghỉ ngơi là điều cần thiết để ngăn tổn thương thêm và xoa dịu các triệu chứng. Khi nghỉ ngơi, khớp xương và mô xung quanh được thư giãn, giảm nhẹ cảm giác đau nhức và sưng viêm. Trẻ nên tránh hoạt động thể chất vào thời điểm này bởi nó có thể gia tăng mức độ tổn thương, tăng sưng và đau khớp.
• Nâng cao hông: Nằm nghiêng sang hông lành hoặc kê một chiếc gối mềm có thể nâng khớp háng bị thương cao hơn tim. Điều này giúp giảm sưng và đau hiệu quả.
• Tắm nước ấm: Cho trẻ tắm nước ấm để thư giãn khớp xương và cơ hỗ trợ hông, giảm cứng khớp và xoa dịu cơn đau. Ngoài ra biện pháp này còn giúp tăng lưu thông máu, cải thiện giấc ngủ cho trẻ.
• Chườm ấm: Dùng một chiếc khăn ấm hoặc đệm sưởi đặt lên hông. Điều này giúp giảm đau, tăng tuần hoàn máu tại chỗ. Đồng thời giảm co thắt và cải thiện tính linh hoạt cho khớp háng. Chườm ấm 3 – 4 lần/ ngày, mỗi lần 15 phút. Lưu ý kiểm tra nhiệt độ để tránh gây bỏng.
• Chườm lạnh: Dùng khăn bọc túi rau củ đông lạnh hoặc một vài viên đá, đặt lên vùng bị đau. Biện pháp này giúp giảm sưng, viêm và đau do tràn dịch khớp háng ở trẻ em. Chườm lạnh nên được thực hiện mỗi 4 giờ 1 lần, mỗi lần 10 phút.

2. Sử dụng thuốc

Tùy thuộc vào tình trạng, tràn dịch khớp háng ở trẻ em được điều trị bằng những loại thuốc sau:

• Acetaminophen: Nếu tràn dịch khớp háng khiến trẻ khó chịu, Acetaminophen có thể được dùng để giảm nhẹ tình trạng. Thuốc có tác dụng hạ sốt và giảm đau, cải thiện khả năng vận động cho trẻ.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Ibuprofen (Brufen®, Gofen®) có thể được chỉ định trong điều trị tràn dịch khớp háng ở trẻ em. Thuốc này có tác dụng chữa viêm và đau ở mức độ vừa. Những trẻ bị viêm và có cơn đau nặng có thể được cân nhắc sử dụng NSAID mạnh hơn, chẳng hạn như Piroxicam hoặc Meloxicam. Vì thuốc chống viêm không steroid thường gây tác dụng phụ ở trẻ nên những loại thuộc nhóm này cần được dùng đúng với yêu cầu của bác sĩ.
• Colchicine: Colchicine có thể được sử dụng để điều trị những cơn gout cấp ở trẻ. Thuốc có tác dụng giảm nồng độ axit uric trong máu, giảm đau và viêm. Từ đó kiểm soát nguyên nhân và triệu chứng của tràn dịch khớp.
• Corticosteroid: Nếu không có đáp ứng tốt, Corticosteroid có thể được cân nhắc lựa chọn. Thuốc có tác dụng giảm viêm và đau chỉ sau một thời gian ngắn. Ngoài ra Corticosteroid còn có tác dụng ức chế miễn dịch ở trẻ bị viêm khớp dạng thấp. Tùy thuộc vào tình trạng, thuốc này có thể được dùng ở dạng viên uống hoặc thuốc tiêm. Corticosteroid cần được cân nhắc kỹ về lợi ích và tác dụng phụ có thể gặp.
• Thuốc kháng sinh: Nếu tràn dịch khớp háng ở trẻ em liên quan đến nhiễm trùng, người bệnh sẽ được yêu cầu sử dụng một loại kháng sinh phù hợp. Thuốc có tác dụng ức chế hoạt động và loại bỏ vi khuẩn. Từ đó khắc phục nguyên nhân gây tràn dịch khớp và ngăn viêm tiến triển.

3. Chọc hút dịch khớp

Chọc hút dịch khớp được chỉ định để loại bỏ lượng dịch dư thừa, giảm áp lực lên khớp bị tổn thương. Điều này giúp giải phóng chèn ép lên mô và các cơ quan xung quanh. Ngoài ra chọc hút dịch khớp còn có tác dụng giảm đau và viêm.

Trong thủ tục này, một cây kim dài và mảnh được đưa vào khớp háng để rút bỏ lượng dịch dư thừa. Sau thủ tục, trẻ được nghỉ ngơi để khớp háng bị thương có thể hồi phục hoàn toàn.

Ngăn ngừa tràn dịch khớp háng ở trẻ em

Để giảm nguy cơ tái phát và ngăn ngừa tràn dịch khớp háng ở trẻ, phụ huynh có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc dưới đây:

• Thiết lập chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng và cân bằng cho trẻ. Nên cho trẻ tăng cường bổ sung vitamin C từ các loại trái cây có múi, ớt chuông, bông cải xanh, quả mọng và một số loại thực phẩm khác. Điều này giúp xây dựng hệ miễn dịch khỏe mạnh, tăng khả năng chống bệnh ở trẻ. Ngoài ra vitamin C còn giúp kháng viêm và giảm đau hiệu quả.
• Đảm bảo bổ sung đủ canxi và vitamin D từ chế độ ăn uống mỗi ngày. Canxi giúp xây dựng hệ xương khớp chắc khỏe, phát triển chiều cao, giảm nguy cơ tổn thương sau té ngã. Vitamin D giúp tăng cường hệ miễn dịch và nâng cao khả năng hấp thu canxi của cơ thể.
• Khuyến khích trẻ tập thể dục và hoạt động thể chất với những bộ môn có cường độ thích hợp. Cụ thể như bơi lội, đạp xe, yoga… Biện pháp này giúp cải thiện sức khỏe xương khớp, tăng độ dẻo dai và tính linh hoạt. Từ đó giảm nguy cơ tràn dịch khớp háng ở trẻ.
• Điều trị tích cực viêm khớp dạng thấp, bệnh gút, bệnh truyền nhiễm, chấn thương và một số tình trạng khác có thể gây tràn dịch khớp háng ở trẻ em.
• Duy trì lối sống khoa học, tăng cường chất lượng giấc ngủ là một trong những cách tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Giúp trẻ duy trì cân nặng ở mức an toàn. Những trẻ bị thừa cân, béo phì cần được tư vấn giảm cân bằng chế độ luyện tập và ăn uống phù hợp.
• Giảm nguy cơ chấn thương bằng cách tránh cho trẻ chơi những môn thể thao có cường độ mạnh, nguy hiểm hoặc chạy nhảy quá mức.

Tràn dịch khớp háng ở trẻ em gây ra nhiều triệu chứng khó chịu làm ảnh hưởng đến hoạt động thể chất và sức khỏe chung của trẻ. Ngoài ra việc trì hoãn hoặc điều trị không đúng cách có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển, tăng nguy cơ dị tật và hỏng khớp trong tương lai. Chính vì thế phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường.