Bệnh Thoát Vị Đĩa Đệm Đa Tầng

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng là tình trạng thoát vị trên hai đĩa đệm cùng một lúc. Bệnh làm ảnh hưởng đến cấu trúc cột sống, gây tổn thương mô liên kết, chèn ép rễ thần kinh và tủy sống. Ngoài ra bệnh có diễn tiến phức tạp, khó điều trị, gây đau nhức nhiều kèm theo tê cứng và tăng nguy cơ bại liệt.

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng là gì?

Thoát vị đĩa đệm là hiện tượng khối nhân nhầy thoát vị thông qua những vết nứt/ rách của bao xơ dẫn đến hẹp ống sống, chèn ép rễ thần kinh và tủy sống. Bệnh lý này khiến bệnh nhân có cảm giác căng tức và đau nhức khó chịu. Cơn đau chạy dọc theo dây thần kinh, đau lan tỏa sang nhiều vị trí khác kèm theo giảm/ mất chức năng vận động và tê yếu.

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng là tình trạng thoát vị trên hai đĩa đệm cùng một lúc. Bệnh lý này có diễn tiến phức tạp, khó điều trị. Đồng thời gây ra những triệu chứng nghiêm trọng hơn so với thoát vị đĩa đệm thông thường. Ngoài ra bệnh làm tăng khả năng bại liệt và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng cho người bệnh.

Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm đa tầng

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng chủ yếu xảy ra do chấn thương và quá trình lão hóa theo thời gian.

• Chấn thương

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng dễ xảy ra ở những người bị chấn thương nặng khiến nhiều đĩa đệm hư hỏng cùng một lúc. Chấn thương cột sống có thể xảy ra do té ngã, va đập nặng, mang vác vật nặng khi đĩa đệm thoái hóa, tai nạn xe cộ, chơi những môn thể thao có cường độ mạnh…

Thoát vị đĩa đệm đa tầng do chấn thương có triệu chứng tương tự như gãy xương. Người bệnh đột ngột đau nhói, buốt toàn bộ vùng lưng, có biểu hiện sưng nóng và không thể cử động.

• Quá trình lão hóa theo thời gian

Quá trình lão hóa theo thời gian khiến cột sống mất tính ổn định, đĩa đệm thoái hóa dẫn đến mất nước, khô, giòn, mất tinh linh hoạt và dễ hư hỏng khi có yếu tố tác động. Điều này làm tăng nguy cơ thoát vị trên hai đĩa đệm cùng một lúc.

Thoát vị đĩa đệm do thoái hóa thường xảy ra ở người già và những người có độ tuổi trung niên. So với chấn thương, tổn thương do thoái hóa có tiến triển chậm, triệu chứng tăng dần từ nhẹ đến nặng nhưng khó điều trị hơn do các đĩa đệm mất khả năng tự phục hồi.

Yếu tố nguy cơ của bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng

Kết quả nghiên cứu cho thấy, những yếu tố dưới đây có thể tác động và làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm đa tầng:

• Tuổi tác: Tuổi tác làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoát vị đĩa đệm do thoái hóa. Bệnh thường xảy ra ở những người trên 60 tuổi và những người đang trong độ tuổi lao động.
• Dị tật cột sống: Nguy cơ mắc bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng thường cao hơn ở những bệnh nhân bị dị tật cột sống bẩm sinh.
• Yếu tố di truyền: Trong một số trường hợp, thoát vị đĩa đệm đa tầng xảy ra ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh.
• Hoạt động sai tư thế: Thường xuyên khuân vác vật nặng, kéo – đẩy, đột ngột xoay người, cúi gập hoặc ngửa người, ngồi/ nằm vẹo cột sống… có thể khiến nhiều đĩa đệm hư hỏng cùng một lúc. Từ đó tạo điều kiện cho nhân nhầy thoát vị và chèn ép vào mô mềm.
• Hút thuốc lá: Nguy cơ mắc bệnh thoát vị đĩa đệm do thoái hóa sẽ tăng cao ở những người có thói quen hút thuốc lá. Bởi các chất trong thuốc lá có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể.
• Thừa cân – béo phì: Thừa cân – béo phì là yếu tố đẩy nhanh quá trình thoái hóa và thoát vị đĩa đệm. Bởi trọng lượng dư thừa đè nén và làm tăng áp lực lên cột sống. Từ đó khiến cột sống dễ tổn thương, đĩa đệm nhanh chóng hư hỏng.
• Chế độ ăn uống nghèo nàn: Việc không bổ sung đủ vitamin D, canxi và các khoáng chất khác cho cơ thể làm tăng nguy cơ loãng xương, giảm độ bền xương khớp. Đồng thời giảm khả năng nuôi dưỡng khớp xương và đĩa đệm, tăng nguy cơ thoái hóa.
• Bệnh ở cột sống: Một số bệnh lý ở cột sống như gù cột sống, vẹo cột sống, gai cột sống… đều làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm đa tầng.

Triệu chứng của bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng

Để nhận biết bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng, người bệnh có thể dựa vào những triệu chứng và dấu hiệu được liệt kê dưới đây:

• Đau nhức
  • Người bệnh bị đau nhức nghiêm trọng tại khu vực có đĩa đệm bị tổn thương. Đau theo từng vùng do nhiều đĩa đệm bị tổn thương cùng lúc.
  • Đau nhiều hơn khi va chạm hoặc ấn dọc theo cột sống
  • Cơn đau dọc theo dây thần kinh đến các chi nếu có chèn ép
  • Đau từ vị trí tổn thương đến những khu vực xung quanh
  • Cơn đau có thể lan rộng xuống mông, hông và ra phía trước của cơ thể
  • Đau nhiều hơn khi đi lại và vận động. Đau giảm nhanh khi nghỉ ngơi
  •  Đau thần kinh tọa khi thoái vị đĩa đệm làm tổn thương dây thần kinh hông. Thường gặp ở những người bị thoát vị đĩa đệm đa tầng cột sống lưng.
• Tê bì, ngứa ran hoặc có cảm giác kiến bò ở tay, chân và các ngón. Mức độ nghiêm trọng phụ thuộc vào dây thần kinh bị chèn ép
• Đột ngột giảm khả năng vận động, khó khăn khi đi lại hoặc/ và dang tay, bệnh nhân chậm chạp và thiếu linh hoạt
• Rối loạn hoặc mất cảm giác, khó khăn trong việc giữ chặt và cầm nắm đồ vật
• Có bất thường hoặc mất đường cong sinh lý của cột sống
• Nếu thoát vị đĩa đệm đa tầng cột sống cổ, các mạch máu nuôi cấy tế bào não có thể bị chèn ép dẫn đến thiếu máu não, chóng mặt, đau đầu, đầu bốc hỏa…

Đối với những trường hợp nặng, có chèn ép tủy sống, bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng còn gây thêm nhiều triệu chứng nghiêm trọng sau:

• Yếu cơ và teo cơ. Xảy ra phổ biến hơn ở những người đau nhiều, ít vận động
• Mất cảm giác toàn bộ vùng lưng trên hoặc dưới
• Mất cảm giác quanh hậu môn
• Rối loạn chức năng ruột và bàng quang

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng có nguy hiểm không?

Thoát vị đĩa đệm đa tầng là bệnh lý nguy hiểm, có diễn biến phức tạp và khó điều trị. Ngoài ra bệnh còn gây ra nhiều vấn đề và biến chứng nghiêm trọng nếu không sớm thăm khám và điều trị y tế.

Biến chứng do triệu chứng

• Mất khả năng vận động
• Thiếu máu não
• Rối loạn cảm giác
• Yếu cơ
• Teo cơ
• Rối loạn hành vi
• Mất đường cong sinh lý của cột sống

Biến chứng do chèn ép rễ thần kinh và tủy sống

• Hội chứng chùm đuôi ngựa
• Liệt nửa thân người hoặc bại liệt cả người
• Rối loạn cơ vòng

Kỹ thuật chẩn đoán thoát vị đĩa đệm đa tầng

Kết quả chẩn đoán thoát vị đĩa đệm đa tầng dựa vào bệnh sử, triệu chứng lâm sàng và những tổn thương thực thể.

1. Chẩn đoán lâm sàng

Để chẩn đoán lâm sàng, người bệnh được yêu cầu liệt kê bệnh sử, chấn thương trước đó (nếu có) và mô tả các triệu chứng đang gặp. Ngoài ra bác sĩ có thể kiểm tra vị trí đau, yêu cầu bệnh nhân đi lại và thực hiện một số động tác (cả chủ động và bị động) để kiểm tra phạm vi chuyển động, sức mạnh cơ bắp và khả năng chèn ép dây thần kinh, tủy sống.

2. Chẩn đoán cận lâm sàng

Một số kỹ thuật dưới đây sẽ được chỉ định với mục đích chẩn đoán xác định, đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh và hướng điều trị.

• Chụp X-quang cột sống: Hình ảnh X-quang thể hiện rõ những bất thường ở cột sống bao gồm xẹp đĩa đệm, mất đường cong sinh lý, gãy góc cột sống, nứt cột sống. Ngoài ra kỹ thuật này còn giúp xác định vị trí tổn thương. Đồng thời phân biệt thoát vị đĩa đệm đa tầng với những bệnh lý khác.
• Chụp cộng hưởng từ: Chụp cộng hưởng từ (MRI) cho phép kỹ thuật viên kiểm tra tình trạng thoát vị trước – sau và thoát vị sang hai bên, thoát vị nội xốp, số lượng đĩa đệm tổn thương và những mô mềm bị ảnh hưởng. Ngoài ra hình ảnh MRI còn có tác dụng phân loại và kiểm tra mức độ chèn ép tủy sống cùng rễ thần kinh.
• Chụp cắt lớp vi tính: Chụp cắt lớp vi tính (CT) cung cấp hình ảnh ba chiều giúp thể hiện chi tiết hơn về cột sống và cấu trúc xung quanh. Từ đó phát hiện những tổn thương nhỏ nhất ở đốt sống, đĩa đệm và mô mềm.
• Điện cơ: Điện cơ được thực hiện khi có nghi ngờ đĩa đệm hư hỏng chèn ép rễ thần kinh và tủy sống. Kỹ thuật này giúp phát hiện loại và khả năng dẫn truyền của dây thần kinh bị tổn thương.
• CT tủy đồ: Trước khi chụp X-quang hoặc CT, một lượng vừa đủ chất cản quang sẽ được tiêm vào tủy sống. Chất này có tác dụng phát ra tính hiệu tại vị trí tổn thương.
• Nghiên cứu dẫn truyền thần kinh: Trong quá trình nghiên cứu dẫn truyền thần kinh, các điện cực sẽ tiếp xúc với da tại những khu vực tổn thương. Sau đó truyền một luồng điện thích hợp để kiểm tra chức năng của cơ và dây thần kinh.

Phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm đa tầng

Phần lớn các trường hợp bị thoát vị đĩa đệm đa tầng được chỉ định dùng thuốc kết hợp các phương pháp điều trị tại nhà. Ngoài ra người bệnh sẽ được chỉ định phẫu thuật khi đĩa đệm hư hỏng gây tổn thương nặng, có chèn ép tủy sống và dây thần kinh.

1. Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc là phương pháp được ưu tiên trong điều trị thoát vị đĩa đệm đa tầng. Phương pháp này có tác dụng cải thiện triệu chứng, ngăn tổn thương tiến triển và hạn chế biến chứng.

Tùy thuộc vào từng trường hợp, người bệnh sẽ được yêu cầu điều trị thoát vị đĩa đệm đa tầng với những loại thuốc sau:

• Thuốc giảm đau thông thường: Acetaminophen (Tylenol, Paracetamol) là thuốc giảm đau thông thường được dùng phổ biến cho những tình trạng có tổn thương đĩa đệm gây đau nhức. Loại thuốc này có tác dụng hạ sốt và giảm đau nhẹ, phù hợp với những người có tổn thương đĩa đệm mới phát, đau không nghiêm trọng.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) được cân nhắc sử dụng cho những bệnh nhân có cơn đau trung bình, viêm cột sống hoặc có nguy cơ. NSAID có tác dụng giảm viêm và giảm đau cao hơn Acetaminophen nên thường được sử dụng để thay thế Tylenol/ Paracetamol khi không có đáp ứng.
• Thuốc giãn cơ: Các thuốc giãn cơ như Myonal, Mydocalm… sẽ được chỉ định nếu có biểu hiện co thắt cơ cạnh cột sống. Nhóm thuốc này có tác dụng giảm co cứng, co thắt và giảm đau.
• Corticosteroid: Corticosteroid có thể được dùng trong điều trị thoát vị đĩa đệm đa tầng ở dạng thuốc uống hoặc thuốc tiêm. Thuốc này có tác dụng ức chế hệ miễn dịch, làm dịu cảm giác đau nhức và giảm viêm hiệu quả.
  • Corticosteroid dạng thuốc uống: Corticosteroid đường uống giảm đau ở mức trung bình và giảm viêm toàn thân, phù hợp với những người điều trị thất bại với những loại thuốc nêu trên.
  • Corticosteroid dạng tiêm: Corticosteroid dạng tiêm được cân nhắc sử dụng cho những người bị viêm và đau nặng, không có hiệu quả với Corticosteroid dạng viên uống. Thuốc này có tác dụng giảm viêm và giảm đau tại chỗ, thường phát huy tác dụng sau 2 ngày tiêm ngoài màng cứng.
• Thuốc giảm đau thần kinh: Thuốc giảm đau thần kinh được dùng cho những trường hợp đau nhiều do dây thần kinh bị chèn ép.
• Thuốc giảm đau gây nghiện (opioid): Thuốc giảm đau gây nghiện (opioid) được dùng cho những cơn đau từ trung bình đến nặng. Opioid mang đến hiệu quả đau nhanh. Tuy nhiên thuốc chỉ được sử dụng để điều trị ngắn hạn để tránh phát sinh rủi ro.

Click Ngay: 10+ Thuốc Trị Thoát Vị Đĩa Đệm Hiệu Quả Tốt Nhất Hiện Nay

2. Liệu pháp bổ sung và chăm sóc tại nhà

Liệu pháp bổ sung và chăm sóc tại nhà được thực hiện trong thời gian sử dụng thuốc để tăng hiệu quả chữa bệnh.

• Nghỉ ngơi

Người bệnh nên nghỉ ngơi nếu cảm thấy đau nhức nhiều và khó vận động. Biện pháp này giúp giảm căng thẳng lên đoạn cột sống tổn thương. Từ đó giảm đau hiệu quả. Mặt khác, đau nhức do thoát vị đĩa đệm đa tầng có tính chất cơ học. Điều này có nghĩa cơn đau có thể tự thuyên giảm khi người bệnh nghỉ ngơi, đau nhiều khi đi nhiều hoặc cố gắng vận động.

• Đi lại và vận động nhẹ nhàng

Sau khi cơn đau thuyên giảm, người bệnh nên đi lại và vận động nhẹ nhàng. Biện pháp này có tác dụng duy trì khả năng vận động, phòng ngừa co cứng cơ và hạn chế đau nhức tái phát.

• Sử dụng nhiệt

Tắm với nước ấm và chườm ấm có tác dụng thư giãn và giảm đau hiệu quả. Ngoài ra biện pháp này còn có khả năng giảm căng cơ, giảm viêm, cải thiện chức năng vận động, tăng lưu thông máu. Từ đó giúp nuôi dưỡng và tăng khả năng phục hồi cột sống.

Để sớm kiểm soát cơn đau, người bệnh nên chườm ấm 3 lần/ ngày kết hợp tắm nước ấm mỗi ngày 1 lần.

• Nắn chỉnh xương khớp

Nắn chỉnh xương khớp có tác dụng cải thiện và duy trì đường cong tự nhiên của cơ thể. Ngoài ra biện pháp này còn có tác dụng giảm đau và hỗ trợ điều trị nhân nhầy thoát vị.

Nắn chỉnh xương khớp thường được áp dụng cho những trường hợp thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, không dùng cho vùng cổ. Bên cạnh đó phương pháp này cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa hoặc những người có chuyên môn cao.

• Xoa bóp

Liệu pháp xoa bóp có tác dụng giảm đau ngắn hạn, giảm căng cơ và cải thiện lưu thông máu. Liệu pháp này phù hợp với những người bị đau lưng dưới kinh niên, đau từ nhẹ đến trung bình. Để tăng hiệu quả điều trị triệu chứng, người bệnh nên sử dụng tinh dầu gừng, tinh dầu tràm trà hoặc dầu nóng trước khi xoa bóp.

• Châm cứu

Châm cứu là liệu pháp dùng kim châm kích thích huyệt đạo, giúp thư giãn và giảm đau hiệu quả. Tuy nhiên phương pháp này cần được thực hiện bởi thầy thuốc hoặc những người có trình độ chuyên môn cao.

• Tập yoga

Những bài tập yoga chữa thoát vị đĩa đệm có tác dụng duy trì chức năng vận động, tăng cường sức khỏe, cải thiện độ linh hoạt và độ bền của các khớp xương. Ngoài ra việc thường xuyên thực hiện những bài tập này còn giúp người bệnh giảm đau, giảm cảm giác căng tức và khó chịu tại khu vực tổn thương. Đồng thời kích thích tuần hoàn máu, giảm căng cơ và tăng phạm vi chuyển động cho người bệnh.

3. Vật lý trị liệu

Đối với những trường hợp mới phát, thoát vị đĩa đệm đa tầng chưa khiến tổn thương lan rộng và chưa có dấu hiệu xơ hóa, người bệnh sẽ được kéo giãn cột sống để cải thiện tình trạng. Biện pháp này có tác dụng cải thiện đường cong sinh lý, giãn cột sống và dịch chuyển phần đĩa đệm bị lồi trở về vị trí ban đầu. Từ đó giúp giải nén dây thần kinh và cải thiện các triệu chứng.

Ngoài biện pháp kéo giãn cột sống, người bệnh sẽ được áp dụng các bài tập vật lý trị liệu. Những bài tập này có tác dụng phục hồi chức năng vận động, giảm đau, tăng sự linh hoạt và phạm vi chuyển động cho bệnh nhân. Ngoài ra bài tập vật lý trị liệu còn giúp người bệnh giãn cơ, thư giãn khớp xương và tăng lưu thông máu.

4. Phẫu thuật

Phẫu thuật có tác dụng giải nén dây thần kinh và tủy sống, ngăn chặn biến chứng, giảm triệu chứng, tăng khả năng phục hồi tổn thương và chức năng của hệ xương khớp. Trong quá trình điều trị thoát vị đĩa đệm đa tầng, phương pháp phẫu thuật sẽ được chỉ định khi:

• Điều trị nội khoa không đạt hiệu quả
• Đĩa đệm hư hỏng gây tổn thương nặng, có chèn ép tủy sống và dây thần kinh
• Đĩa đệm hư hỏng chèn ép toàn bộ rễ thần kinh vùng đuôi ngựa (hội chứng chùm đuôi ngựa)
• Đĩa đệm hư hỏng không thể phục hồi
• Đau nhức kéo dài trên 12 tuần, đau nghiêm trọng kèm theo cứng cột sống và không thể vận động
• Rối loạn chức năng ruột và bàng quang
• Teo cơ hoặc yếu cơ nghiêm trọng
• Mất cảm giác
• Có nguy cơ bại liệt.

Tùy thuộc vào mục đích điều trị, người bệnh có thể được phẫu thuật cắt bỏ phần nhô ra của đĩa đệm, thay đổi đĩa đệm nhân tạo, hợp nhất đốt sống hoặc giải nén dây thần kinh – tủy sống.

Xem Ngay: Biến chứng sau phẫu thuật thoát vị đĩa đệm có thể gặp

Biện pháp phòng ngừa thoát vị đĩa đệm đa tầng

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng không được ngăn chặn hoàn toàn. Tuy nhiên những biện pháp dưới đây có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Cụ thể:

• Duy trì trọng lượng khỏe mạnh, nên giảm cân khi cần thiết.
• Không hút thuốc lá.
• Uống nhiều nước, có chế độ dinh dưỡng lành mạnh và đủ chất. Nên tăng người bổ sung thực phẩm giàu canxi và vitamin D (trứng, phô mai, sữa chua, sữa, dầu gan cá tuyết, các loại đậu, hạt, thịt, rau lá xanh…), đặc biệt là người lớn tuổi. Ngoài ra nên ăn nhiều rau xanh và trái cây để tăng cường bổ sung vitamin C, chất chống oxy hóa và kháng chất. Điều này giúp duy trì chức năng và sức khỏe xương khớp, phòng ngừa thoái hóa khớp sớm.
• Rèn luyện thể chất, nên duy trì thói quen luyện tập từ 30 – 45 phút mỗi ngày. Điều này giúp nâng cao sức khỏe tổng thể, tăng tính ổn định cột sống, nâng cao sự linh hoạt và chức năng của hệ xương khớp.
• Thận trọng trong lao động, lái xe và chơi thể thao.
• Hạn chế khuân vác vật nặng, kéo – đẩy, đột ngột xoay người, cúi gập hoặc ngửa người, ngồi/ nằm vẹo cột sống…
• Có chế độ nghỉ ngơi phù hợp, không lao động gắng sức.
• Thường xuyên xoa bóp tay, chân, cổ và lưng để thư giãn.
• Không đứng lâu hoặc ngồi lâu một chỗ.
• Hạn chế đi giày cao gót.

Bệnh thoát vị đĩa đệm đa tầng là bệnh nguy hiểm, khó điều trị, có diễn biến phức tạp và dễ phát sinh biến chứng. Ngoài ra bệnh còn gây ra nhiều triệu chứng nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến khả năng vận động và giảm chất lượng cuộc sống.

Để sớm khắc phục bệnh lý và hạn chế rủi ro, người bệnh nên tìm gặp bác sĩ chuyên khoa khi bị chấn thương cột sống hoặc đau lưng không rõ nguyên nhân. Đồng thời áp dụng phác đồ điều trị theo hướng dẫn.

Xem Thêm:

• Vật lý trị liệu thoát vị đĩa đệm là gì? Khi nào? Ở đâu?
• 10 đai lưng tốt nhất cho người thoát vị đĩa đệm và lưu ý