Gai Cột Sống Ở Người Trẻ

Gai cột sống ở người trẻ là tình trạng không phổ biến, nhưng có thể gây đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng đến khả năng chuyển động linh hoạt của người bệnh. Tìm hiểu các nguyên nhân, yếu tố rủi ro và có kế hoạch điều trị, chăm sóc sức khỏe phù hợp.

Gai cột sống ở người trẻ là gì?

Gai cột sống ở người trẻ thường phát triển dọc theo các cạnh của cột sống, đặc biệt là tại các khớp liên mấu, nơi các đốt sống kết nối với nhau. Thông thường, gai cột sống ở người trẻ không gây đau đớn hoặc khó chịu, do đó người bệnh thường không biết sự tồn tại của gai xương đến khi vô tình phát hiện thông qua hình ảnh X – quang.

Tuy nhiên, đôi khi gai cột sống có thể bắt đầu phá vỡ các mô xung quanh, dẫn đến đau đớn, mất khả năng vận động. Do đó, nếu cảm thấy cứng khớp, yếu tay chân, khó xoay người, thì nguyên nhân có thể là do gai cột sống.

Nếu nhận thấy các triệu chứng, dấu hiệu hoặc gặp khó khăn trong các chuyển động hàng ngày, người bệnh nên đến bệnh viện để được chẩn đoán, xác định tình trạng bệnh và có kế hoạch điều trị phù hợp.

Nguyên nhân nào gây gai cột sống ở người trẻ?

Ở người cao tuổi, nguyên nhân chính gây gai cột sống là thoái hóa cột sống. Tình trạng này xảy ra khi các sụn đệm ở cột sống bị hao mòn theo thời gian. Ngoài ra, viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ và bệnh gout cũng có thể gây tổn thương các đốt sống, dẫn đến hình thành các gai xương.

Ở người trẻ tuổi, gai cột sống thường liên quan đến chấn thương khớp hoặc gân. Lúc này có thể sẽ cố gắng chữa lành các tổn thương bằng cách hình thành các gai ở cột sống. Các nguyên nhân và yếu tố rủi ro có thể dẫn đến gai cột sống ở người trẻ bao gồm:

1. Chấn thương cấp tính

Gai cột sống ở người trẻ có thể hình thành sau các chấn thương cấp tính ở đốt sống hoặc gân, chẳng hạn như chấn thương thể thao hoặc tai nạn ô tô. Sau chấn thương, cơ thể sẽ tiến hành quá trình tự chữa lành tự nhiên, điều này có thể dẫn đến sự kích thích phát triển xương quá mức và gây ra gai xương.

Các chấn thương phổ biến có thể gây ra gai xương bao gồm:

• Chạy hoặc nhảy nhiều trong thời gian dài
• Thường xuyên tạo tạo áp lực lên cột sống, chẳng hạn như nhảy múa, khiêu vũ, đá bóng hoặc các môn thể thao va chạm khác.
• Gãy xương hoặc nứt xương do tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc các chấn thương khác.

2. Gen di truyền và rối loạn tự miễn dịch

Gen di truyền là một trong những yếu tố nguy cơ dẫn đến việc hình thành các gai cột sống. Nếu cha mẹ có tiền sử gai cột sống, con cái cũng có nguy cơ phát triển tình trạng này trong tương lai.

Bên cạnh đó, các dạng rối loạn tự miễn dịch, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vẩy nến hoặc lupus ban đỏ cũng có thể dẫn đến sự hình thành các gai cột sống. Trong các trường hợp này, gai cột sống có xu hướng trở nên phổ biến hơn ở người cao tuổi, tuy nhiên cũng có thể ảnh hưởng đến những người trẻ tuổi.

3. Thoái hóa cột sống

Thoái hóa cột sống ở người trẻ có thể góp phần dẫn đến sự hình thành các gai cột sống, thường là ở các khớp liên mấu. Mỗi đốt sống có hai khớp liên mấu ở phía sau cột sống, là nơi các đốt sống gặp nhau và sẽ di chuyển với nhau trong quá trình chuyển động cột sống.

Các khớp liên mấu thường được bao phủ bởi các lớp sụn nhẵn, trơn, do đó có thể trượt qua nhau một cách thuận tiện. Khi các lớp sụn bảo vệ này bị mòn đi, sẽ dẫn đến thoái hóa cột sống. Nguyên nhân chính dẫn đến thoái hóa cột sống thường bao gồm ma sát các đốt sống hoặc áp lực quá mức lên cột sống.

Để kiểm soát các áp lực và căng thẳng ngày càng tăng này, cơ thể có thể hình thành các gai xương các chuyên gia tin rằng, các gai xương này là cách tự nhiên của cơ thể, nhằm các mục đích:

• Tái phân phối trọng lượng lên cột sống, từ đó bảo vệ cột sống tốt hơn
• Giảm phạm vi chuyển động, hạn chế các chuyển động có thể gây căng thẳng đến cột sống

Gai cột sống do thoái hóa cột sống thường ảnh hưởng đến cột sống cổ và lưng dưới. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm gây cứng khớp, đau đớn, thường nghiêm trọng hơn vào buổi sáng, được cải thiện khi di chuyển xung quanh và trở nên nghiêm trọng hơn vào buổi chiều.

4. Thoái hóa đĩa đệm

Tình trạng thoái hóa đĩa đệm là sự hao mòn của đĩa đệm cột sống. Đĩa đệm hoạt động như một bộ giảm xóc giữa các đốt sống, giúp bảo vệ xương trong quá trình vận động và chịu trọng lượng của cơ thể. Mỗi đĩa đệm có một lớp vỏ bọc mềm dẻo bên ngoài và một lớp gel mềm ở giữa (nhân nhầy). Khi một đĩa đệm bị tổn thương, các đốt sống ở bên trên và bên dưới có thể bị ma sát, dẫn đến đau đớn, khó chịu.

Thoái hóa đĩa đệm có thể gây mất ổn định ở cột sống. Sự mất ổn định này có thể dẫn đến hình thành các gai xương ở cột sống. Thoái hóa đĩa đệm thường phổ biến ở người cao tuổi, tuy nhiên cũng gây ảnh hưởng đến người trẻ tuổi, dẫn đến sự mất ổn định và gai cột sống.

5. Các yếu tố rủi ro

Các nguyên nhân khác và yếu tố rủi ro có thể dẫn đến gai cột sống ở người trẻ bao gồm:

• Chế độ ăn uống không phù hợp, dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng, tổn thương cột sống
• Dáng đi bất thường có thể gây ảnh hưởng đến đường cong tự nhiên của cột sống, tăng nguy cơ thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm
• Thừa cân, béo phì sẽ gây căng thẳng lên tất cả các xương và khớp, bao gồm cột sống
• Có các vấn đề về cột sống bẩm sinh
• Thu hẹp cột sống (hẹp ống sống)

Dấu hiệu gai cột sống ở người trẻ

Hầu hết các trường hợp gai cột sống ở người trẻ không có dấu hiệu nhận biết. Do đó, một số người chỉ nhận ra tình trạng gia cột sống khi chụp X – quang kiểm tra một tình trạng khác. Thông thường, gai cột sống chỉ gây ra triệu chứng khi chèn ép lên các dây thần kinh, gân hoặc các cấu trúc khác trong cơ thể. Các dấu hiệu phổ biến thường bao gồm:

• Đau ở khu vực cột sống bị ảnh hưởng
• Đau ở cứng cột sống khi người bệnh cố gắng uốn cong, xoắn, vặn cột sống
• Yếu hoặc tê ngứa ở cánh tay hoặc chân, khi các gai xương chèn ép lên các dây thần kinh ở cột sống
• Co thắt cơ, chuột rút hoặc yếu cơ
• Khó kiểm soát bàng quang hoặc ruột nếu gai xương chèn ép lên dây thần kinh ở cột sống, tuy nhiên tình trạng này rất hiếm gặp

Các triệu chứng gai cột sống ở người trẻ có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi tập thể dục hoặc cố gắng xoay cột sống. Các gai xương cũng có thể bị gãy ra và mắc kẹt trong lớp lót cột sống. Điều này có thể gây cứng cột sống và khó chuyển động linh hoạt.

Gai xương ở người trẻ tuổi có nguy hiểm không?

Mặc dù các gai xương thường lành tính, không gây khó chịu, tuy nhiên đôi khi tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng. Nếu gai xương tách ra khỏi cột sống có thể dẫn đến tình trạng trôi nổi trong cơ thể và kẹt ở phần liền kề nhất. Điều này có thể gây đau đớn, khó chịu, mấy chức năng và không kể cử động, kéo dài, uốn cong cột sống.

Nếu tình trạng này xảy ra, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để ngăn ngừa các biến chứng phát sinh.

Chẩn đoán gai xương ở người trẻ

Thông thường, bác sĩ có thể xác định các dấu hiệu, tổn thương cột sống và đề nghị các xét nghiệm hình ảnh để đảm bảo chẩn đoán chính xác. Các xét nghiệm phổ biến thường bao gồm:

• Chụp X – quang: Xét nghiệm này giúp bác sĩ quan sát và xác định các gai xương chính xác hơn.
• Chụp CT: Xét nghiệm này sử dụng một tia X mạnh hơn để tạo ra các hình ảnh chi tiết bên trong cơ thể.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Phương pháp này sử dụng từ trường và sóng vô tuyến mạnh để tạo ra hình thành và cấu trúc cơ quan bên trong cơ thể.
• Thử nghiệm dẫn điện: Bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm này để đo tốc độ khi các dây thần kinh gửi tín hiệu điện, giúp xác định các tổn thương do gai cột sống gây ra cho các dây thần kinh trong ống sống.

Gai cột sống ở người trẻ điều trị như thế nào?

Biện pháp điều trị gai cột sống ở người trẻ phụ thuộc vào nguyên nhân, kích thước gai xương và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Các lựa chọn điều trị thường bao gồm:

1. Tự kiểm soát cơn đau tại nhà

Hầu hết các trường hợp gai cột sống đều không nghiêm trọng, ở mức độ nhẹ hoặc trung bình và có thể kiểm soát một cách hiệu quả mà không cần phẫu thuật. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Dành thời gian nghỉ ngơi: Các hoạt động thể chất có thể làm bùng phát tình trạng viêm và đau do gai cột sống. Do đó, người bệnh nên dành thời  gian nghỉ ngơi ngắn để giảm viêm, chống sưng và giảm đau.
• Chườm lạnh: Liệu pháp chườm lạnh tại chỗ có thể làm dịu cơn đau và sưng do gai cột sống. Nhiệt độ lạnh sẽ làm co các mạch máu, hạn chế lưu lượng máu và giảm viêm. Bên cạnh đó, chườm lạnh cũng làm tê liệt các đầu dây thần kinh và làm giảm các giác đau.
• Xoa bóp: Các thao tác massage, xoa bóp các gai xương và khu vực xung quanh có thể giúp giảm đau, sưng, đồng thời tăng tính linh hoạt. Việc kích thích tại chỗ sẽ làm tăng cường lưu lượng máu trong khu vực, giúp thư giãn các cơ, khớp và cho phép các chuyển động linh hoạt mà không gây đau đớn.
• Sử dụng thuốc giảm đau: Để kiểm soát cơn đau và giảm sưng do gai cột sống, người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ về các loại thuốc giảm đau, chẳng hạn như Paracetamol, Ibuprofen và Naproxen. Thuốc mang lại hiệu quả cao, tuy nhiên cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ, đặc biệt là khi sử dụng quá liều hoặc trong thời gian dài. Chỉ sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn và tránh lạm dụng.

2. Thao tác cột sống

Nếu tình trạng gai cột sống ở người trẻ dẫn đến sự liên kết và chuyển động bất thường ở cột sống, người bệnh có thể hỏi ý kiến của bác sĩ để kiểm soát các triệu chứng. Bác sĩ điều chỉnh xương, nắn xương và chuyên gia vật lý trị liệu có thể sử dụng tay hoặc các dụng cụ để tạo áp lực các đốt sống thông qua da, từ đó điều chỉnh cột sống. Mục tiêu của các thao tác cột sống là tăng phạm vi chuyển động, giảm các kích thích thần kinh và tăng cường chức năng.

Thao tác cột sống có thể không phù hợp với tất cả mọi người. Trước khi thực hiện liệu pháp này, bác sĩ có thể cân nhắc về các tiền sử bệnh, khám sức khỏe và thảo luận về các rủi ro, lợi ích của phương pháp trước khi thực hiện.

Ngoài các thao tác bằng tay, bác sĩ có thể sử dụng các liệu pháp bổ trợ, chẳng hạn như chườm đá, chườm nóng hoặc các phương thức vật lý trị liệu khác, chẳng hạn như kích thích điện, siêu âm, để đảm bảo hiệu quả tổng thể. Người bệnh có thể trao đổi với bác sĩ về sở thích, lợi ích và rủi ro của phương pháp để có sự lựa chọn phù hợp nhất.

3. Vật lý trị liệu và tập thể dục

Vật lý trị liệu và các bài tập thể dục giúp kiểm soát tình trạng gai cột sống ở người trẻ được hướng dẫn bởi bác sĩ hoặc nhà vật lý trị liệu. Các bài tập này có thể giúp giảm đau liên quan đến gai cột sống, hỗ trợ quá trình tự chữa lành của cơ thể và phục hồi tính linh hoạt cũng như sức mạnh ở cột sống. Thường xuyên tập thể dục cũng giúp cải thiện tư thế, giảm sự chèn ép rễ thần kinh và ngăn ngừa các rủi ro phát sinh.

Một nhà trị liệu vật lý có kinh nghiệm có thể sẽ kết hợp các bài tập kéo dài, băng, xoa bóp và tăng cường sức mạnh để hỗ trợ điều trị gai cột sống nhanh chóng, hiệu quả và an toàn. Thông thường, một kế hoạch vật lý trị liệu sẽ tập trung vào việc giảm đau, tăng tính linh hoạt, phạm vi chuyển động, kiểm soát cơ bắp và giúp người bệnh quay về các chuyển động bình thường.

Nhà vật lý trị liệu cũng có thể hướng dẫn người bệnh các bài tập điều trị gai cột sống ở người trẻ. Các bài tập bao gồm:

Động tác cây cầu:

• Nằm ngửa trên sàn, co đầu gối và cánh tay ở hai bên cơ thể
• Siết chặt mông và từ từ nâng mông lên khỏi sàn cho đến khi cơ thể thẳng từ đầu gối đến vai
• Giữ yên tư thế trong 8 – 10 giây, sau đó từ từ hạ xuống vị trí bắt đầu
• Thực hiện 10 – 15 lần mỗi hiệp, 2 hiệp mỗi lần tập

Plank: 

• Bắt đầu động tác với hai tay và đầu gối trên sàn, giữ lưng thẳng
• Nâng chân trái khỏi sàn và đưa về phía sau, đầu gối trái hơi cong, nhưng cần đảm bảo lưng, cổ thẳng
• Giữ yên tư thế trong 4 – 6 giây, sau đó từ từ hạ xuống vị trí bắt đầu
• Lặp lại với chân phải
• Thực hiện 10 – 15 lần cho mỗi bên

Nâng chân:

• Nằm ngửa trên sàn, gập đầu gối và đưa tay sang hai bên cơ thể
• Siết chặt cơ bụng và từ từ nâng chân trái lên cách sàn 8 – 10 cm, giữ yên trong vài giây, sau đó từ từ hạ xuống sàn nhà
• Thực hiện động tác tương tự với chân bên phải và đổi chân, thực hiện động tác trong 30 giây
• Lặp lại bài tập 2 – 3 lần

Các bài tập này giúp tăng cường các cơ bắp ở bụng và lưng, từ đó tăng cường sức mạnh lên các cơ cốt lõi, giảm áp lực lên cột sống, từ đó kiểm soát cơn đau cũng như ngăn ngừa các chấn thương thêm. Cơ bắp khỏe cũng giúp tăng sự ổn định cho toàn bộ cột sống và cơ thể, từ đó tăng tính linh hoạt trong các chuyển động.

4. Giảm cân

Giảm trọng lượng dư thừa có thể giảm áp lực lên cột sống, giảm ma sát giữa các khớp liên mấu và kiểm soát các triệu chứng gai cột sống ở người trẻ. Đạt được và duy trì trọng lượng cơ thể thích hợp có thể giảm áp lực lên cột sống thắt lưng, góp phần điều trị và kiểm soát cơn đau lưng.

Để giảm cân an toàn, khoa học, người bệnh có thể tham khảo:

• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, nhiều rau xanh, trái cây, thịt nạc
• Thường xuyên tập thể dục với cường độ từ trung bình đến cao để nâng cao sức khỏe cột sống
• Uống nhiều nước
• Tránh tiêu thụ coca, muối, rượu và các chất kích thích khác
• Không hút thuốc lá và hạn chế lượng trà, cà phê giàu caffeine tiêu thụ hàng ngày

Giảm cân có thể giúp kiểm soát áp lực lên cột sống, ngăn ngừa căng thẳng và nâng cao sức khỏe. Nếu có bất cứ thắc mắc hoặc câu hỏi nào, vui lòng hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

5. Tiêm thuốc vào cột sống

Nếu cơn đau không đáp ứng các phương pháp bảo tồn, bác sĩ có thể đề nghị tiêm thuốc vào cột sống dưới sự hỗ trợ của chất cản quang. Thuốc có thể giúp giảm đau, viêm nhanh chóng và hiệu quả. Thuốc không thể giúp giảm hoàn toàn cơn đau do gai cột sống, nhưng cũng đủ để cơ thể có thời gian phục hồi sau các tổn thương.

Các mũi tiêm được sử dụng ngắn hạn, tuy nhiên người bệnh cần tránh tiêm quá 3 lần trong thời gian ngắn. Ngoài ra, nếu mũi tiêm đầu tiên không giúp giảm đau, các mũi tiêm sau có thể không mang lại hiệu quả.

6. Phẫu thuật khi cần thiết

Nếu các phương pháp điều trị gai cột sống ở người trẻ không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cột sống. Phẫu thuật thường không phổ biến, tuy nhiên có thể được khuyến nghị nếu dây thần kinh hoặc tủy sống bị chèn ép, dẫn đến mất chức năng vận động hoặc cảm giác.

Loại phẫu thuật sẽ được chỉ định phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của người bệnh và mức độ nghiêm trọng của gai xương. Trước khi thực hiện phẫu thuật, hãy trao đổi với bác sĩ về các lợi ích và rủi ro để có kế hoạch chăm sóc sức khỏe phù hợp.

Biện pháp ngăn ngừa gai xương ở người trẻ

Thông thường gai cột sống ở người trẻ không thể ngăn ngừa được nếu gai xương là kết quả của quá trình hao mòn tự nhiên, thoái hóa khớp hoặc thoái hóa đĩa đệm. Tuy nhiên, gai cột sống liên quan đến các nguyên nhân khác có thể được phòng ngừa bằng cách biện pháp như:

• Thực hiện chế độ ăn uống nhiều canxi và vitamin D để bảo vệ xương, phòng ngừa gãy xương và loãng xương
• Thường xuyên tập thể dục và thực hiện các bài tập chịu trọng lượng, chẳng hạn như đi bộ, leo cầu thang để giữ cho hệ xương khớp chắc khỏe
• Giảm cân và duy trì cân nặng khỏe mạnh để tránh gây áp lực lên cột sống

Gai cột sống ở người trẻ có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng công việc và cuộc sống. Do đó, hãy đến bệnh viện ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bệnh hoặc khi gặp khó khăn khi cử động, uốn cong cột sống. Điều trị sớm và đúng cách có thể giúp phục hồi sức khỏe cột sống cũng như ngăn ngừa các rủi ro phát sinh.

Tham khảo thêm:

• Bị Gai Cột Sống Có Nên Uống Canxi Không? Bác Sĩ Giải Đáp
• Người Bị Gai Cột Sống Nên Nằm Tư Thế Nào Là Tốt Nhất?
• Diện chẩn chữa đau khớp háng: Giải pháp hiệu quả từ YHCT
• 3 Cách dùng lá trầu không chữa xương khớp hiệu quả, an toàn