Đốt Sống Cổ Bị Lồi
Đốt sống cổ bị lồi là tình trạng một hoặc nhiều sống cổ bị đẩy khỏi vị trí trung lập khiến cột sống cổ có đường cong bất thường. Điều này làm mất ổn định và giảm tính linh hoạt của cột sống, cổ gập xuống và hướng về phía trước làm kéo giãn các dây chằng hỗ trợ. Từ đó tạo cảm giác khó chịu và đau mỏi.
Đốt sống cổ bị lồi là gì?
Đốt sống cổ bị lồi (hay lồi đốt sống cổ) là thuật ngữ y tế được sử dụng để mô tả bất thường ở cổ. Trong đó đốt sống cổ bị đẩy khỏi vị trí trung lập, hình thành nên đường cong bất thường ở cột sống. Bệnh được đặc trưng bởi tình trạng gập xuống và hướng về phía trước của cột sống cổ, đầu và lưng không thẳng hàng.
Lồi đốt sống cổ thường do tư thế xấu khi sử dụng điện thoại, một số trường hợp do bẩm sinh khiến xương cột sống phát triển bất thường. Tình trạng nảy ảnh hưởng đến tất cả mọi người nhưng thường gặp hơn ở trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn tuổi.
Hầu hết trường hợp có đốt sống cổ bị lồi ở mức độ nhẹ, có thể điều chỉnh được bằng các phương pháp bảo tồn. Mặc dù vậy, quá trình điều trị cần diễn ra nhanh chóng để không làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Nguyên nhân khiến đốt sống cổ bị lồi
Những nguyên nhân gây lồi đốt sống cổ thường gặp:
1. Dị tật bẩm sinh
Dị tật bẩm sinh (rối loạn bẩm sinh) có thể là nguyên nhân khiến đốt sống cổ bị lồi. Rối loạn này xảy ra trong giai đoạn bào thai khiến trẻ có những biểu hiện bất thường ngay khi mới sinh ra.
Các dị tật thường bao gồm:
- Nứt cột sống
- Cột sống không hình thành hoàn toàn
- Xương phát triển bất thường
- Những đốt sống phát triển với hình tam giác.
Dị dạng phát triển khiến các đốt sống bị đẩy khỏi vị trí trung tâm, cột sống có đường cong bất thường. Những biểu hiện rõ nét hơn khi trẻ phát triển trong giai đoạn từ 5 – 7 tuổi. Tùy thuộc vào tình trạng, những bất thường ở cột sống có thể xuất hiện đồng thời với các dị tật ở thận.
2. Tư thế kém trong sinh hoạt
Đốt sống cổ bị lồi thường gặp ở người có tư thế kém trong sinh hoạt, ngồi gập cổ hoặc cúi đầu về phía trước quá mức. Tình trạng này phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên sử dụng thiết bị điện tử (điện thoại, laptop…), ngồi học không đúng tư thế.
Trong giai đoạn phát triển, những tư thế xấu (như gập cổ) khiến cơ và các dây chằng quanh đốt sống bị kéo căng do trọng lượng của đầu dồn lên. Đồng thời giảm tính ổn định của cột sống, các đốt sống bị đẩy ra ngoài. Cuối cùng hình thành một đường cong bất thường ở cột sống.
3. Bệnh lý ở cột sống
Một số bệnh lý ở cột sống có thể làm tăng áp lực, thay đổi hình dáng và khiến đốt sống cổ bị lồi. Trong đó thoát vị đĩa đệm cổ và thoái hóa đốt sống cổ là hai bệnh lý thường gặp.
- Bệnh thoát vị đĩa đệm cổ
Trong bệnh thoát vị đĩa đệm cổ, mô liên kết giữa lớp đĩa đệm và đốt sống cổ bị tổn thương. Điều này khiến bao xơ của đĩa đệm bị rách/ vỡ dẫn đến sự thoát vị của nhân nhầy đĩa đệm.
Nhân nhầy thoát vị thường tạo thành một khối lớn chèn ép vào rễ dây thần kinh và mạch máu. Từ đó kích thích phản ứng viêm và đau đớn lan rộng. Thoát vị đĩa đệm cổ gây cứng cổ, đau đớn kèm theo co thắt cơ, tê hoặc ngứa ran, yếu chi.
Những đĩa đệm tổn thương và suy yếu làm giảm khả năng nâng đỡ đầu. Điều này khiến đầu không được giữ cân bằng trên cột sống, cổ chịu nhiều áp lực và đổ dồn về phía trước. Lâu dần các đốt sống cổ bị đẩy ra khỏi vị trí trung lập và hình thành đường cong bất thường.
- Thoái hóa cột sống cổ
Thoái hóa cột sống cổ xảy ra khi những đĩa đệm ở cột sống cổ hao mòn theo thời gian (quá trình lão hóa). Điều này khiến các xương đốt sống va chạm và cọ xát với nhau, kích thích viêm và tạo cảm giác đau đớn.
Thoái hóa cột sống cổ khiến đốt sống dần biến dạng, hình thành gai xương. Nhiều trường hợp có đốt sống cổ bị lồi và hình thành đường cong bất thường.
4. Chấn thương cột sống
Những chấn thương cột sống có thể làm tăng nguy cơ lồi cột sống cổ:
- Gãy xẹp đốt sống
- Trật đốt sống cổ
Những chấn thương khiến các đốt sống cổ biến dạng và di chuyển, tăng nguy cơ hình thành đường cong bất thường. Cột sống cổ bị chấn thương thường do ngã từ trên cao, va chạm mạnh khi chơi thể thao, tai nạn giao thông.
Dấu hiệu nhận biết đốt sống cổ bị lồi
Đốt sống cổ bị lồi thường rõ ràng hơn theo thời gian, những triệu chứng có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Dưới đây là các triệu chứng và dấu hiệu giúp nhận biết tình trạng lồi đốt sống cổ:
- Có đường cong bất thường ở cổ
- Đầu cúi gập về phía trước và vai tròn
- Đau lưng trên, đau vai và đau cổ. Cơn đau có thể nhẹ và âm ỉ hoặc nặng nề tùy theo nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng từ đốt sống bị lồi
- Cơn đau thường lan lên đầu và đau hàm ở một số trường hợp
- Mức độ đau tăng lên khi gập cổ
- Cứng cổ
- Hạn chế phạm vi và khả năng vận động
- Giảm khả năng giữ thăng bằng
- Tổn thương dây thần kinh tạo cảm giác tê bì, châm chích hoặc ngứa ran ở cổ lan xuống cánh tay, yếu chi.
Đốt sống cổ bị lồi có nguy hiểm không?
Phần lớn bệnh nhân bị lồi đốt sống cổ ở mức độ nhẹ. Vật lý trị liệu, luyện tập và điều chỉnh tư thế có thể giúp cải thiện tình trạng. Tuy nhiên người bệnh cần được thăm khám và điều trị sớm.
Những trường hợp chậm trễ hoặc không được điều trị có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của đường cong. Đồng thời tăng số lượng đốt sống cổ bị lồi và khởi phát những tổn thương vĩnh viễn.
Một số biến chứng và tổn thương do lồi đốt sống cổ:
- Thoát vị đĩa đệm
- Thoái hóa đốt sống cổ
- Mất đường cong tự nhiên của cột sống, giảm tính thẩm mỹ
- Kích thích viêm dây thần kinh xung quanh hoặc viêm khớp
- Cổ bị gù, vẹo cổ không thể điều chỉnh
- Đau mãn tính ở những vị trí như lưng, cổ, vai gáy
- Tổn thương mạch máu, dây thần kinh và cơ hỗ trợ cột sống
- Khởi phát những triệu chứng liên quan đến đường hô hấp như khó thở.
Chẩn đoán đốt sống cổ bị lồi như thế nào?
Thông thường đốt sống cổ bị lồi được phát hiện trong giai đoạn kiểm tra lâm sàng. Bác sĩ kiểm tra dị tật/ đường cong bất thường của cột sống, các triệu chứng đi kèm, bệnh sử bản thân và gia đình, các chấn thương trước đó.
Trong khi thăm khám, những thử nghiệm dưới đây cũng được thực hiện:
- Ấn nhẹ để kiểm tra điểm yếu của những nhóm cơ cụ thể và vị trí đau.
- Dùng tay sờ cột sống cổ, dọc từ trên xuống dưới để cảm nhận điểm bất thường.
- Dùng một số dụng cụ tác động để kiểm tra phản xạ và cảm giác. Thử nghiệm này được áp dụng khi có nghi ngờ tổn thương dây thần kinh.
- Cử động cổ, vai và cánh tay để đánh giá tình trạng co cứng và kiểm tra phạm vi chuyển động.
Để đo độ cong, xác định nguyên nhân và kiểm tra số lượng đốt sống cổ bị lồi, người bệnh được chỉ định một số xét nghiệm hình ảnh. Bao gồm:
- Chụp X-quang: Hình ảnh X-quang thể hiện rõ nét đường cong của cột sống, hình dáng và hiện tượng lồi lõm của những đốt sống cổ. Ngoài ra độ cong cột sống được đo trên hình ảnh X-quang.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Kỹ thuật này tạo ra hình ảnh ba chiều và chi tiết về cột sống, cơ quan và những mô lân cận. Từ đó phát hiện những bất thường và tổn thương ở đốt sống cổ.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI sử dụng từ trường, độ dốc của từ trường cùng với sóng vô tuyến để mô phỏng các cơ quan và quá trình sinh lý. Điều này giúp kiểm tra các bệnh lý tiềm ẩn mà những kỹ thuật khác không thể phát hiện.
- Điện cơ (EMG): Nếu nghi ngờ cơ và dây thần kinh bị tổn thương, bác sĩ có thể đề nghị điện cơ để đánh giá tình trạng. Kỹ thuật giúp chẩn đoán những rối loạn thần kinh – cơ, đánh giá chức năng của cơ bắp và dây thần kinh. Từ đó phát hiện những tổn thương do đốt sống cổ bị lồi.
Phương pháp điều trị đốt sống cổ bị lồi
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, điều trị đốt sống cổ bị lồi có thể bao gồm điều chỉnh tư thế, vật lý trị liệu, thực hiện bài tập kéo căng, dùng thuốc và đeo nẹp. Lồi đốt sống cổ hiếm khi được chỉ định phẫu thuật.
1. Điều chỉnh tư thế
Để cải thiện tình trạng, bệnh nhân có đốt sống cổ bị lồi cần điều chỉnh tư thế, tránh gập cổ hoặc cúi đầu về phía trước quá mức. Khi sử dụng điện thoại và những thiết bị khác, người bệnh cần đảm bảo cổ được giữ thẳng, đầu trên cổ, tránh cúi đầu, mắt nhìn xuống khoảng 25 – 30 độ.
Một số lưu ý khác giúp điều chỉnh tư thế hiệu quả:
- Màn hình máy tính và điện thoại được giữ ngang với tầm mắt.
- Ngồi trên ghế có lưng tựa để hỗ trợ cột sống.
- Giữ thẳng cột sống lưng và cổ trong các hoạt động. Đồng thời kéo vai về phía sau.
- Mang nẹp cổ theo hướng dẫn của bác sĩ để hổ trợ điều chỉnh tư thế.
- Nghỉ giải lao thường xuyên.
- Tập luyện với những bài tập kéo căng cơ thể và cổ. Điều này giúp tăng cường cơ hỗ trợ, kéo giãn và đưa các đốt sống trở về vị trí trung lập. Đồng thời tăng cường sức mạnh và khả năng chịu đựng.
Việc điều chỉnh tư thể có thể giúp cải thiện đường cong của cột sống cổ, giảm áp lực từ việc ngừng kéo căng dây chằng quá mức. Từ đó ổn định cột sống, ngăn bất thường tiến triển trong tương lai.
2. Dùng nẹp cột sống cổ
Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân được yêu cầu sử dụng nẹp cột sống cổ để cải thiện bất thường của cột sống. Đây là một loại vật tư y tế được sử dụng để cố định cột sống cổ, phục hồi chức năng, điều chỉnh tư thế. Lâu dần có thể giúp cải thiện đường cong bất thường của cột sống. Sản phẩm chủ yếu được làm bằng vải, nhựa nhiệt thấp hoặc nhựa.
Lưu ý:
- Nẹp cột sống cổ chỉ được sử dụng khi có yêu cầu và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
- Mang nẹp đúng cách, tần suất và thời điểm sử dụng nẹp hợp lý.
3. Liệu pháp nhiệt
Nếu đốt sống cổ bị lồi gây khó chịu và đau đớn ở vùng ảnh hưởng, người bệnh có thể áp dụng liệu pháp nhiệt để giảm nhẹ tình trạng. Nhiệt độ cao từ liệu pháp này giúp giãn mạch, tăng lưu lượng máu lưu thông, thúc đẩy quá trình chữa lành tổn thương do chèn ép.
Ngoài ra liệu pháp nhiệt còn có tác dụng thư giãn các cơ và dây thần kinh ở cổ, giảm cứng cổ, hạn chế cảm giác co thắt và đau mỏi. Điều này giúp cải thiện tính linh hoạt và phạm vi chuyển động của cột sống cổ.
4. Sử dụng thuốc
Nếu đốt sống cổ bị lồi gây đau mỏi và co thắt nghiêm trọng, một số loại thuốc dưới đây có thể được sử dụng:
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): NSAID được sử dụng để giảm nhẹ cảm giác đau đớn và ngăn bất thường ở cột sống kích thích gây viêm. Loại thuốc này thường mang đến hiệu quả sau vài liều.
- Thuốc giảm đau giãn cơ: Nếu đau và co thắt nhiều, bệnh nhân sẽ được sử dụng thuốc giảm đau giãn cơ. Thuốc này có tác dụng khắc phục tình trạng co thắt và xoa dịu cảm giác đau mỏi ở cổ.
5. Vật lý trị liệu
Để hỗ trợ đưa đốt sống cổ bị lồi về vị trí cũ, người bệnh được vật lý trị liệu với những bài tập mở rộng, xoay cổ và kéo căng. Những bài tập này có tác dụng làm mạnh các cơ hỗ trợ cổ, ổn định cột sống, các đốt sống cổ bị lồi trở về vị trí trung lập. Từ đó giảm áp lực, giảm cảm giác khó chịu và cải thiện đường cong của cột sống cổ.
Trong nhiều trường hợp, chuyên gia vật lý trị liệu có thể áp dụng liệu pháp xoa bóp với các thao tác nhẹ nhàng. Biện pháp này giúp thư giãn, giảm nhẹ tình trạng cứng cổ và đau cổ, tăng phạm vi chuyển động cho vùng bị ảnh hưởng.
6. Luyện tập, kéo giãn cổ tại nhà
Một số bài tập kéo giãn cổ tại nhà có thể giúp thư giãn, cải thiện tư thế, điều trị đốt sống cổ bị lồi và cải thiện đường cong tự nhiên của cột sống. Tuy nhiên các bài tập cần được thực hiện đúng kỹ thuật, đều đặn mỗi ngày để đạt hiệu quả cao nhất.
Bài tập tăng cường cơ cổ
Bài tập này có tác dụng tăng cường các cơ hỗ trợ cổ, nâng cao sức mạnh của xương bả vai, giảm đau nhức và ổn định cột sống cổ.
- Nâng cao khuỷu tay hơn vai, bàn tay đặt vào cạnh cổ
- Xoay đầu về phía bên phải, cằm hướng xuống. Lúc này có thể nhận thấy mặt sau của cổ được kéo căng
- Đưa bàn tay trái lên đầu, dùng lực kéo đầu nhẹ nhàng về phía trước
- Giữ nguyên tư thế trong 1 phút. Trở về vị trí trung lập và đổi bên
- Lặp lại động tác 5 lần.
Bài tập căng góc
Bài tập căng góc có tác dụng kéo căng các cơ ở cổ, vai và ngực. Điều này giúp thư giãn, giảm cảm giác khó chịu ở cổ và ổn định cột sống.
- Đứng cạnh tường, mặt hướng vào tường, cách khoảng 30 cm
- Hai bàn chân rộng bằng vai, đặt hai cẳng tay ở hai bên góc tường, khuỷu tay thấp hơn vai một chút
- Ngã người vào tường hết mức có thể. Lúc này có thể cảm thấy căng tức ở ngực và vai
- Giữ nguyên tư thế trong 1 phút.
- Lặp lại động tác 5 lần.
7. Phẫu thuật
Hiếm khi phẫu thuật được chỉ định trong điều trị lồi đốt sống cổ. Tuy nhiên phương pháp này có thể cần thiết cho những trường hợp có dây thần kinh bị chèn ép, đốt sống cổ bị lồi nghiêm trọng gây đau đớn kéo dài.
Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ lồi đốt sống, người bệnh được phẫu thuật với các phương pháp khác. Điều quan trọng là cân nhắc lợi ích và rủi ro trước phẫu thuật, chăm sóc sau mổ để tăng hiệu quả điều trị và hạn chế biến chứng.
Biện pháp ngăn ngừa lồi đốt sống cổ
Đốt sống cổ bị lồi có thể được ngăn ngừa bằng những biện pháp dưới đây:
- Điều trị tích cực những bệnh lý có khả năng làm tăng nguy cơ lồi đốt sống cổ và gù cột sống.
- Thực hiện những tư thế đúng trong sinh hoạt và học tập. Khi đi, đứng hoặc ngồi, nên giữ thẳng đầu, cổ và lưng, thư giãn và kéo hai vai ra sau, mắt nhìn về phía trước. Khi ngồi hông và đầu gối tạo góc 90 độ.
- Sử dụng nệm và gối kê đầu phù hợp. Nên ưu tiên những loại nệm được làm từ cao su, nệm không quá cứng hoặc quá mềm, giữ được đường cong tự nhiên của cột sống khi nằm.
- Gối kê đầu phải có kích thước và độ cao phù hợp, không quá cứng hoặc quá mềm, có khả năng hỗ trợ cột sống cổ và đầu tốt nhất.
- Tránh ngửa cổ ra sau hoặc cúi đầu quá mức khi ngồi, sử dụng thiết bị công nghệ. Điện thoại, màn hình máy tính, laptop… phải ngang với tầm mắt.
- Dành thời gian nghỉ giải lao. Bởi hoạt động gắng sức có thể gây mỏi cổ, điều này khiến bạn có xu hướng ngồi khom lưng, cúi đầu về phía trước.
- Điều trị các bệnh lý ở mắt. Việc nhìn kém có thể dẫn đến gập cổ hoặc cúi đầu về phía trước quá mức khi nhìn. Điều này khiến những đốt sống cổ bị lồi và gây gù cột sống cổ.
- Nên tăng cường bổ sung canxi và vitamin D giúp xương khớp và cột sống phát triển bình thường, khỏe mạnh ở trẻ em. Ở người lớn tuổi, canxi, vitamin D, magie, chất chống oxy hóa, omega-3… nên được tăng cường bổ sung từ thực phẩm lành mạnh. Những thành phần dinh dưỡng này giúp củng cố hệ xương khớp chắc khỏe, giảm nguy cơ thoái hóa cột sống và thoát vị đĩa đệm (nguyên nhân khiến các đốt sống cổ bị lồi).
- Tập thể dục thường xuyên. Nên ưu tiên những bài tập kéo giãn tốt cho cột sống cổ. Điều này giúp duy trì tính dẻo dai và độ bền của cột sống, thư giãn, tăng cường các cơ hỗ trợ. Đồng thời tăng linh hoạt, duy trì đường cong tự nhiên của cột sống.
Đốt sống cổ bị lồi thường ở mức độ nhẹ, người bệnh được điều trị không cần phẫu thuật. Tuy nhiên đường cong cột sống có thể phát triển khi không điều trị. Điều này khiến các dây thần kinh và cơ bị tổn thương. Do đó, người bệnh cần tiến hành thăm khám và điều trị ngay khi có bất thường ở cổ.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!