Đau Đốt Sống Lưng Cuối

Đau đốt sống lưng cuối thường do thoái hóa cột sống thắt lưng, thoát vị đĩa đệm. Một số trường hợp khác bị đau do làm việc gắng sức, duy trì tư thế sai trong sinh hoạt, chấn thương, giãn dây chằng… Tùy thuộc vào nguyên nhân, người bệnh thường có cảm giác buốt nhói, tê nhức âm ỉ kéo dài, hạn chế vận động.

Triệu chứng đau đốt sống lưng cuối

Cột sống người là một phần của bộ xương trục, có chức năng nâng đỡ cơ thể. Cột sống bình thường có 32 đến 34 đốt sống. Chúng được chia thành 5 đoạn. Bao gồm: Đoạn cổ (7 đốt sống cổ), đoạn ngực (12 đốt sống ngực), đoạn thắt lưng (5 đốt sống thắt lưng), đoạn cùng (5 đốt sống cùng), đoạn xương cụt (3 – 5 đốt sống hợp lại tạo thành một đoạn xương hình tam giác).

Đau đốt sống lưng cuối là tình trạng đau ở thắt lưng, chủ yếu do những tổn thương ở đốt sống cuối thuộc đoạn thắt lưng. Tình trạng này khiến người bệnh có cảm giác đau buốt, nhức nhói tại thắt lưng. Đau lan rộng toàn bộ vùng mông, lan xuống đùi và hai chân kèm theo nhiều triệu chứng khó chịu sau:

• Châm chích, tê vùng mông lan xuống chân
• Cứng khớp
• Khó khom lưng, hạn chế khả năng vận động

Phần lớn bệnh nhân bị đau đốt sống lưng cuối có các triệu chứng âm ỉ, đôi khi đau như dao đâm, đặc biệt là cơn đau phát sinh do bệnh lý. Một số trường hợp khác có cơn đau nhẹ hoặc đau nhói đột ngột nhưng giảm nhanh.

Nguyên nhân gây đau đốt sống lưng cuối

Đau đốt sống lưng cuối thường do các bệnh lý ở cột sống. Tuy nhiên một số nguyên nhân đơn giản như tư thế xấu, làm việc gắng sức… cũng có thể khiến cơn đau khởi phát.

Dưới đây là những nguyên nhân gây đau đốt sống lưng cuối thường gặp nhất:

1. Tư thế và yếu tố nghề nghiệp

Đau đốt sống lưng cuối thường gặp ở những người làm việc gắng sức, ngồi lâu một chỗ (chẳng hạn như tài xế lái xe, nhân viên văn phòng…), ngồi không đúng tư thế. Bời những điều này có thể tác động tiêu cực đến cột sống (đặc biệt là đốt sống lưng dưới) dẫn đến đau nhức.

Ngoài ra đột ngột thay đổi tư thế cũng có thể làm tổn thương xương khớp và các mô xung quanh. Từ đó tạo ra cảm giác đau đớn khó chịu. Tình trạng này thường gặp ở người lớn tuổi.

Đau do yếu tố nghề nghiệp và duy trì tư thế sai thường nhẹ. Nếu không có tổn thương xương, cơn đau có thể tự khỏi mà không cần điều trị.

2. Chấn thương

Va đập, tác động lực mạnh hoặc té ngã với mông và lưng dưới chống xuống đất… đều có thể làm khởi phát cơn đau ở đốt sống lưng cuối. Tùy thuộc vào lực tác động mà bệnh nhân có thể bị giãn dây chằng, nứt/ vỡ xương hoặc gãy xương. Đối với trường hợp này, người bệnh thường đau đớn đột ngột và kéo dài nhiều ngày, tích tụ máu bầm ở mông, không thể di chuyển hay tự đứng lên.

Ở những trường hợp nhẹ hơn, chấn thương có thể chỉ tác động đến mô mềm, không gây gãy xương hay các tổn thương nghiêm trọng khác. Đối với trường hợp này, các triệu chứng xảy ra đột ngột nhưng không nặng nề, đau thường giảm sau một thời gian ngắn.

3. Thoái hóa cột sống thắt lưng

Thoái hóa cột sống thắt lưng là nguyên nhân phổ biến gây đau đốt sống lưng cuối. Bệnh lý này thể hiện cho tình trạng thoái hóa đĩa đệm và sụn khớp ở cột sống thắt lưng. Từ đó kích thích sự phát triển của gai xương dẫn đến hiện tượng đau nhức.

Đau lưng do thoái hóa cột sống thường âm ỉ, kéo dài nhiều ngày. Đau bắt đầu ở đốt sống tổn thương lan rộng đến toàn bộ thắt lưng, xuống mông và đùi. Cơn đau có xu hướng tăng dần mức độ theo thời gian.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, thoái hóa cột sống thắt lưng còn gây ra một số triệu chứng dưới đây:

• Đau xuống cẳng chân và bàn chân
• Tê bì, ngứa ran hoặc có cảm giác châm chích
• Yếu chân
• Hạn chế vận động
• Thường xuyên bị đau và co thắt cơ bắp.

4. Thoát vị đĩa đệm

Đau đốt sống lưng cuối có thể là dấu hiệu nhận biết thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng L5 S1. Bệnh lý này xảy ra khi cấu trúc đĩa đệm ở đĩa nối xương cùng và cột sống (đoạn L5 S1) bị vỡ hoặc bị phồng. Từ đó gây ra những đợt đau nhức nghiêm trọng, bệnh nhân khó vận động và đi lại.

Khi khối thoát vị chèn ép dây/ rễ thần kinh, người bệnh còn có cảm giác tê bì và ngứa ran. Ngoài ra ở đoạn cột sống L5 S1, độ nghiêng tự nhiên có thể làm tăng cơ nguy thoái hóa đĩa đệm và một số dạng tổn thương khác.

5. Các bệnh phụ khoa

Đôi khi đau đốt sống lưng cuối không liên quan đến những tổn thương ở cơ xương khớp. Ở nữ giới, tình trạng này có thể là dấu hiệu cảnh báo của một số bệnh phụ khoa dưới đây:

• Viêm cơ quan sinh dục
• Tử cung bất thường
• Ung thư cổ tử cung…

Đau đốt sống lưng cuối có nguy hiểm không?

Đau đốt sống lưng cuối có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây đau. Nếu đau do nguyên nhân cơ học, các triệu chứng thường nhẹ, có thể giảm nhanh bằng các biện pháp chăm sóc.

Ở những trường hợp bị đau do bệnh lý, triệu chứng thường đa dạng, kéo dài dai dẳng và có xu hướng tăng dần mức độ nghiêm trọng theo thời gian. Điều này khiến bệnh nhân mệt mỏi, căng thẳng, giảm chất lượng cuộc sống.

Ngoài ra việc không điều trị có thể gây ra một số vấn đề nghiêm trọng sau:

• Biến dạng cột sống
• Cứng khớp, không thể vận động
• Đau dây thần kinh tọa
• Hội chứng chùm đuôi ngựa

Đau đốt sống lưng cuối – Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bị đau đốt sống lưng cuối không rõ nguyên nhân, đau kéo dài hoặc tái phát nhiều lần gây khó chịu, người bệnh cần liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra. Ngoài ra người bệnh cần sớm đến bệnh viện khi cơn đau kèm theo những triệu chứng khác, cụ thể:

• Tê yếu hoặc có cảm giác châm chích ở mông, lan xuống đùi và chân
• Khó đi lại hoặc không thể sinh hoạt bình thường
• Cứng khớp
• Bầm tím lan trọng
• Đau quặn thắt, lan xuống chân hoặc lan ra bụng
• Chảy máu hoặc tiết dịch âm đạo bất thường
• Cơ thể mệt mỏi
• Căng thẳng kéo dài
• Sốt…

Chẩn đoán đau đốt sống lưng cuối

Trong khi thăm khám, người bệnh được kiểm tra vị trí đau và các biểu hiện đi kèm, tiền sử bệnh và chấn thương. Bác sĩ có thể ấn vào một số vị trí để xác định đốt sống bị tổn thương. Đồng thời đánh giá mức độ nghiêm trọng.

Sau thăm khám lâm sàng, một số kỹ thuật có thể được yêu cầu để đánh giá chi tiết vị trí tổn thương, xác định nguyên nhân gây đau. Từ đó có hướng điều trị thích hợp nhất.

Một số kỹ thuật thường được chỉ định cho bệnh nhân bị đau đốt sống lưng cuối:

• Chụp X-quang: Để kiểm tra cột sống, người bệnh được chụp X-quang ở lưng dưới. Kỹ thuật này tạo ra hình ảnh về xương, giúp xác định đốt sống cũng như vị trí bị tổn thương. Đồng thời đánh giá các biến dạng ở cột sống do thoát vị đĩa đệm cột sống, gãy xương…
• Chụp MRI hoặc chụp CT: Nếu các tổn thương không được thể hiện rõ trên hình ảnh X-quang hoặc có nghi ngờ tổn thương sâu, chụp CT hoặc chụp MRI sẽ được chỉ định. Cả hai kỹ thuật này đều có khả năng phát hiện những tổn thương tiềm ẩn và sâu, đánh giá chi tiết tình trạng.
• Siêu âm: Nếu có thương tổn ở mô mềm, người bệnh có thể được siêu âm để kiểm tra. Điều này giúp đánh giá các tổn thương và hỗ trợ lập phác đồ điều trị.
• Khám phụ khoa: Người bệnh được khám phụ khoa khi nghi ngờ đau đốt sống lưng cuối do các bệnh phụ khoa. Khi thăm khám, bác sĩ có thể phát hiện tổn thương bên trong kết hợp với các kỹ thuật khác (sinh thiết, xét nghiệm máu/ nước tiểu, xét nghiệm dịch tiết âm đạo…) để đánh giá tình trạng.

Điều trị đau đốt sống lưng cuối

Phương pháp điều trị đau đốt sống lưng cuối dựa vào nguyên nhân. Một số trường hợp có thể áp dụng các biện pháp giảm đau tại nhà để khắc phục. Ở những trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân cần được điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

1. Cách giảm đau tại nhà

Một số cách dưới đây có thể giúp giảm đau đốt sống lưng cuối:

• Nghỉ ngơi

Nghỉ ngơi có thể xoa dịu cơn đau. Bởi điều này giúp giảm áp lực lên cột sống và các cơ/ dây chằng xung quanh. Đồng thời giúp thư giãn hiệu quả.

• Chườm lạnh

Nếu bị đau do chấn thương, hãy đặt một túi đá lạnh lên lưng dưới và mông trong 20 phút, 2 – 3 lần/ ngày. Biện pháp này giúp giảm sưng và đau, đồng thời hạn chế vết bầm lan rộng. Chườm lạnh đặc biệt hiệu quả với những người bị căng cơ lưng, giãn dây chằng dẫn đến đau đốt sống lưng cuối.

• Chườm ấm

Chườm ấm có tác dụng giảm đau, thư giãn, giảm cứng khớp và tê bì khó chịu, tăng lưu thông máu. Ngoài ra biện pháp này còn giúp hạn chế đau làm ảnh hường đến chất lượng giấc ngủ.

Khi thực hiện, có thể dùng một miếng đệm sưởi, chai nước ấm nóng hoặc khăn ấm áp lên khu vực bị đau. Mỗi lần 20 phút, cách 4 – 6 giờ 1 lần.

• Tắm nước ấm

Tương tự như chườm ấm, tắm nước ấm cũng mang đến hiệu quả giảm đau. Biện pháp này giúp thư giãn cơ thể, cải thiện tâm trạng, tăng lưu thông máu, giảm đau và giảm tê bì. Ngoài ra các nghiên cứu cho thấy, tấm nước ấm mỗi ngày còn giúp tăng chất lượng giấc ngủ, hạn chế cứng khớp và cải thiện tính linh hoạt.

• Xoa bóp

Nếu thường xuyên bị đau đốt sống lưng cuối, người bệnh có thể thử xoa bóp nhẹ nhàng để cải thiện tình trạng. Biện pháp này có thể mang đến một số lợi ích sau:

• • Cải thiện tuần hoàn máu
  • Giảm đau lưng, đau đốt sống lưng cuối
  • Thư giãn và giảm đau cơ
  • Giảm co thắt cơ và dây chằng
  • Hỗ trợ cải thiện tính linh hoạt, hạn chế cứng khớp
  • Cải thiện tâm trạng và chất lượng giấc ngủ.

Tuy nhiên khi xoa bóp, massage giảm đau lưng, người bệnh cần lưu ý một số điều dưới đây:

• • Dùng lực vừa phải
  • Không thực hiện cho những người có tổn thương xương khớp nặng, gãy xương, đụng giập cơ hoặc khớp xương

Biện pháp này nên được thực hiện bởi những người có kinh nghiệm để xoa bóp đúng kỹ thuật, đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả cao nhất.

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp

Thiết lập chế độ dinh dưỡng lành mạnh và cân bằng giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và hệ xương khớp. Đặc biệt ăn nhiều thực phẩm giàu canxi, vitamin D3, phốt pho và magie có thể giúp nuôi dưỡng, tăng mật độ khoáng xương và cải thiện chức năng của cột sống. Từ đó giúp phòng ngừa xương yếu, loãng xương, thoái hóa và tổn thương đốt sống dẫn đến đau nhức.

Ngoài ra bệnh nhân bị đau đốt sống lưng cuối cần ăn nhiều axit béo omega-3, vitamin C và chất chống oxy hóa. Những chất này giúp hỗ trợ giảm đau, chống viêm, làm chậm quá trình lão hóa xương khớp.

• Tập thể dục

Người bệnh nên duy trì hoạt động thể chất và tập thể dục khi cơn đau thuyên giảm. Điều này giúp rèn luyện tính linh hoạt của khớp xương, tăng độ dẻo dai cho cơ và dây chằng, cải thiện sức khỏe xương khớp. Từ đó phòng ngừa chấn thương, giảm đau nhức xương khớp và duy trì khả năng vận động.

Một số bài tập, bộ môn phù hợp với bệnh nhân bị đau đốt sống lưng cuối:

• • Các bài tập kéo giãn
  • Yoga
  • Bơi lội
  • Đi bộ
  • Đạp xe

Lưu ý không thực hiện những động tác khó hay các bộ môn có cường độ mạnh. Ngoài ra không chơi thể thao gắng sức để tráng làm tăng mức đau.

2. Điều trị y tế

Một số phương pháp điều trị được chỉ định dựa trên nguyên nhân gây đau đốt sống lưng cuối:

• Dùng thuốc

Bệnh nhân bị đau đốt sống lưng cuối thường được yêu cầu dùng thuốc để cải thiện tình trạng. Phần lớn trường hợp được hướng dẫn dùng thuốc kháng viêm không steroid (chẳng hạn như thuốc Ibuprofen, Naproxen) hoặc thuốc Acetaminophen. Acetaminophen dùng cho cơn đau nhẹ, không có biểu viêm. NSAID dùng cho những cơn đau trung bình, có biểu hiện viêm hoặc không.

Nếu không đáp ứng tốt, một số thuốc giảm đau mạnh hơn (chẳng hạn như thuốc giảm đau nhóm opioid) có thể được dùng để kiểm soát cơn đau. Bệnh nhân bị đau đốt sống lưng cuối cần khám và dùng thuốc theo chỉ định để đảm bảo tính an toàn.

• Vật lý trị liệu

Người bệnh được tập vật lý trị liệu để giảm đau đốt sống lưng cuối. Tùy thuộc vào tình trạng, chuyên gia vật lý trị liệu có thể hướng dẫn các bài tập kéo giãn. Những bài tập này có tác dụng cải thiện tính linh hoạt, giảm đau, tăng khả năng vận động và tăng cường sức cơ.

• Phẫu thuật

Bệnh nhân có thể được chỉ định phẫu thuật khi:

• • Không đáp ứng với điều trị nội khoa
  • Gãy xương hay thoát vị đĩa đệm nghiêm trọng
  • Có dây thần kinh bị chèn ép

Phẫu thuật mang đến hiệu quả cao nhưng dễ gây biến chứng. Vì thế phương pháp này chỉ được chỉ định khi cần thiết. Sau phẫu thuật người bệnh cần vật lý trị liệu và chăm sóc đúng cách để tránh nhiễm trùng và các biến chứng khác.

Phòng ngừa đau đốt sống lưng cuối

Nguy cơ đau đốt sống lưng cuối có thể giảm nếu áp dụng những biện dưới đây:

• Thận trọng để tránh té ngã, va đập dẫn đến chấn thương.
• Nghỉ ngơi đầy đủ. Tránh lao động gắng sức hay làm việc nặng nhọc.
• Duy trì tư thế đúng trong sinh hoạt và tránh ngồi lâu một chỗ. Nên thực hiện bài tập kéo giãn hoặc đi lại nhẹ nhành để thư giãn.
• Không đột ngột thay đổi tư thế.
• Kiểm soát cân nặng. Giảm cân khi cần thiết để giảm áp lực lên cột sống thắt lưng, tránh dẫn đến đau nhức.
• Thường xuyên xoa bóp lưng để thư giãn cột sống và các cơ.
• Duy trì chế độ ăn uống khoa học. Bổ sung nhiều canxi, vitamin D, magie, phốt pho, chất chống oxy hóa…. bằng cách ăn nhiều rau lá xanh, tôm, nấm, các loại đậu, hạt, trứng, cá, sữa, sữa chua. Những thành phần này giúp tăng mật độ khoáng xương, ngăn ngừa thoái hóa cột sống và đau nhức xương khớp. Ngoài ra nên ăn nhiều cá béo, trứng cá muối và trái cây thuộc họ cam quýt để bổ sung omega-3 và vitamin C. Cả hai thành phần này đều tốt cho sức khỏe tổng thể, giúp tăng khả năng kháng viêm, cải thiện chức năng xương khớp và hỗ trợ giảm đau.
• Kiểm soát tâm trạng. Vì căng thẳng lâu ngày là một yếu tố làm khởi phát cơn đau và tăng mức độ nghiêm trọng.
• Tập thể dục 60 phút mỗi ngày để tăng cường sức khỏe cho xương khớp, cải thiện độ dẻo dai và tính linh hoạt. Yoga, đi bộ, bơi lội, tập dưỡng sinh, đạp xe… là những bộ môn phù hợp nhất.

Đau đốt sống lưng cuối xảy ra do nhiều nguyên nhân. Tình trạng này thường nhẹ, có thể khắc phục bằng các biện pháp giảm đau tại nhà. Tuy nhiên nếu đau nhiều kèm theo triệu chứng khác, người bệnh cần liên hệ với bác sĩ để được hướng dẫn điều trị với các phương pháp thích hợp nhất.

Tham khảo thêm:

• Hiện Tượng Đau Buốt Thắt Lưng Là Bị Gì? Có Nguy Hiểm?
• Mệt Mỏi Đau Lưng Là Bệnh Gì? Các Giải Pháp Điều Trị